Inngangur að guðfræði og djáknafræði (GFR108F)

Hvað er díakonía og hvernig tengist djáknafræði guðfræðinni? Á námskeiðinu er fjallað um akademískar aðferðir í guðfræði og djáknafræði og þær kenningar sem helst einkenna þessar fræðigreinar. Gert er grein fyrir hinum biblíulegu og guðfræðilegu forsendum djáknafræði. Fjallað er um þróun þjónustu djákna og skipulagðrar kærleiksþjónustu kirkjunnar í samtímanum í ljósi hagnýtra guðfræðikenninga.

Nýja testamentið í nútímasamfélagi: Áhrif, nálgun og notagildi (GFR709F)

Hvaða samfélagslegu áhrif hefur Nýja testamentið í dag? Eru áhrifin góð eða slæm? Hvernig ber að nálgast trúarlega texta eins og rit Nýja testamentisins sem byggja á fornu og allt öðru þekkingarmengi en nútímasamfélög? Hvaða notagildi geta slíkir textar haft í dag og hvaða notagildi ættu þeir að hafa? Í námskeiðinu fást nemendur við þessar almennu kjarnaspurningar út frá ýmsum textum Nýja testamentisins og álitamálum þeim tengdum. Áhersla er lögð á félagslega þætti og mannréttindamál þar sem biblíutextar hafa leynt eða ljóst komið við sögu. Enn fremur er lögð áhersla á að ræða ýmsar birtingarmyndir bókstafshyggju í túlkunum á Nýja testamentinu og leita svara akademískrar nálgunar við þeim. Jafnframt vinna nemendur með spurninguna um gildi og notagildi Nýja testamentisins í samfélaginu í dag, hvort heldur sem er fyrir einstaklinga eða á faglegum vettvangi, s.s. á sviði félagsmála eða sálgæslu.

Eðli og hlutverk kristinnar kirkju og tengsl hennar við önnur trúarbrögð (GFR710F)

Meginmarkmið þessa námskeiðs er að nemendur öðlist þekkingu og skilning á kenningum kristinnar trúarhefðar um kirkjuna, eðli hennar og hlutverk. Í námskeiðinu verður lögð sérstök áhersla á þjónustu kirkjunnar og sakramenti, sem og á lútherskan kirkjuskilning og samkirkjulegt samhengi kristinnar kirkju. Þá verður afstaða kirkjunnar til annarra trúarbragða skoðuð, sem og fræðin um hina síðustu tíma.

Kóraninn: Helgirit Íslam (TRÚ702F)

Kóraninn, helgirit Islam, er einn mikilvægasti texti mannkynssögunnar. Múslimar trúa að Kóraninn inniheldur bókstafleg orð Guðs og þess vegna myndar þessi bók grundvöllinn að helstu trúarhugmyndum Íslam. Á sama tíma er deilt um að hversu miklu leyti eigi að heimfæra og innleiða trúarhugmyndir þess í nútímasamfélög. Í þessu námskeiði verða saga og helstu guðfræðileg, lagaleg og pólitísk atriði Kóransins skoðuð. Fjallað verður um uppbyggingu og sögu Kóransins og svo verða eftirfarandi stef tekin fyrir: sjálfsmynd Kóransins, sköpun veraldar og dómsdagur, hugmyndir um réttlæti, viðhorf til annarra trúarbragða (sér í lagi Kristni og gyðingdóm), staða kvenna, safmélagskipan, og hvort/hvenær/hvernig eigi að heyja stríð

Kirkjudeildafræði (GFR109F)

Námskeiðið er framhaldsnámskeið sem greinir menningu, sögu og siði kirkjudeildanna út frá fræðilegum hugtökum og aðferðum samkirkjulegrar guðfræði, heimskristni, boðunarfræði og trúarlífsfélagsfræði. Í námskeiðinu er fjallað um kenningar, skipulag, álitamál og starfshætti helstu kristinna kirkjudeilda og hreyfinga í heiminum. Gerð er grein fyrir starfsemi kirkjudeilda hér á landi og þróun íslenskrar lagasetningar um trúfélög. Unnið er með samþættingu heimskristni (e. World Christianity), samkirkjuhreyfinga og kristniboðs innan og milli kirkjudeilda.

Sálgæslufræði (GFR324M)

Hlutverk, verkfæri og aðferðir sálgæslu eru kynnt á þessu námskeiði og rætt hvernig þeim er beitt í helgisiðum og samtölum, sáttavinnu og hópastarfi. Gerð er grein fyrir gildi þverfaglegrar samvinnu í sálgæslu og hvernig sálgæslufræðin kallast á við kenningar og starfshætti í trúarlífssálarfræði, geðsjúkdómafræði og meðferðarfræðum sem byggja á gagnreyndum aðferðum.  Kenningum um sorg og missi, áfallaþrengingar og þrengingar til þroska, yfirfærslu, gagnyfirfærslu og kulnun er beitt á raunhæfar aðstæður. Félagslegt samhengi sálgæslu, t.d. fjölmenningarsamhengi og kynbundnu samhengi er metið. Hópurinn fer í vettvangsferðir. Áhersla er lögð á virkni nemenda í eigin námi, t.d. gegnum hlutverkaleiki og tilviksathuganir.

Helgisiða- og sálmafræði (GFR076F)

Eitt af meginverkefnum presta er að leiða aðalguðsþjónustu safnaðar, aðrar guðsþjónustur og helgistundir, sem og kirkjulegar athafnir á borð við skírnir, fermingar, hjónavígslur og jarðarfarir. Á sama hátt hafa djáknar helgisiðahlutverk sem þarfnast góðrar þekkingar á sálmum og helgisiðum, t.d. í tengslum við sálgæslu og fræðslustarf. Tvær megináherslur námskeiðsins eru helgisiðafræði og sálmafræði. Helgisiðafræði er svið innan hagnýtrar guðfræði sem rannsakar kristna helgisiði, sögu guðsþjónustunnar og hinna kirkjulegu athafna. Hin áherslan er sálmafræði sem er rannsóknarsvið sálmaarfsins, sögu sálmanna, guðfræði þeirra og hlutverk í kristinni trú og helgisiðum. Fjallað er um aðalguðsþjónustu safnaðarins aðrar guðsþjónustur/ frá ólíkum sjónarhólum sögu og samtímasamhengis. Námskeiðið veitir grunnæfingar í framsögn, litúrgískum söng og atferli, ásamt umræðum, samstarfi og skipulagi í helgihaldi. Námskeiðið er hluti af starfsnámi nemenda sem hyggja á vígða þjónustu í þjóðkirkjunni en getur einnig nýst nemendum sem tilheyra öðrum kirkjudeildum og söfnuðum að uppfylltum skilyrðum.   

Ritskýring G.t. Spámannaritin (GFR807F)

Í námskeiðinu verða valin spámannarit Gamla testamentisins lesin og krufin á sagnfræðilegum, bókmenntafræði- og málvísindalegum og guðfræðilegum forsendum. Leitast verður við að svara spurningum um tilurðarsögu ritanna, byggingu þeirra og boðskap einstakra textahluta á tímabili tilurðar sinnar, sem og boðskap lokagerðar ritanna í sögulegu samhengi frumgyðingdóms. Valdir textar verða lesnir á frummálinu hebresku og verður þannig byggt ofan á þá grunnþekkingu sem nemendur hafa öðlast í námskeiðinu Hebreska GFR326G

Saga kristni og stjórnmál (GFR805F)

Í námskeiðinu verður fengist við tengsl kristni og stjórnmála í tímans rás. Samband kristni og stjórnmála er sá þáttur í sögu trúarbragðanna sem hefur haft einna mest áhrif á þróun þeirra. Þó megináhersla námskeiðsins liggi á kristni í Evrópu verður leitast við að taka dæmi til skoðunar og samanburðar frá öðrum heimshlutum og úr öðrum trúarbrögðum. Einkum verður unnið með frumheimildir frá Norður Evrópu en einnig annars staðar frá. Í námskeiðinu verður fjallað um tengsl kristni og stjórnmála í 1) frumkristni, 2) síðfornöld 3) á miðöldum 4) á siðbreytingatímanum 5) í nútímanum. Sérstaka athygli fá þær kristnu trúarhugmyndir sem hefur verið beitt hvað mest á sviði stjórnmálanna. Í umfjöllun námskeiðsins verða kynntar kenningar um samband trúarbragða og stjórnmála á sviði trúarbragðasögu, guðfræði, heimspeki, félagsfræði og stjórnmálafræði.

Guðfræði Marteins Lúthers (GFR806F)

Í þessu námskeiði verður lögð áhersla á að kynna helstu atriði í guðfræði Marteins Lúthers og þær ástæður sem lágu til grundvallar siðbót hans. Lesin verða valin rit eftir Lúther og þau sett í sögulegt samhengi. Þannig verður samtvinnuð fræðileg umfjöllun um lykilatriði í guðfræði Lúthers og siðbótarsögu hans.

Lesefni:
Gunnar Kristjánsson. Marteinn Lúther. Svipmyndir úr siðbótarsögu (2014).
Lull, Timothy F. og William R. Russell ritstj. Martin Luther’s Basic Theological Writings. Third Edition (2012).

Ítarefni:
Bainton, Roland H. Marteinn Lúther (1984).
Lull, Timothy R. og Derek R. Nelson. Resilient Reformer: The Life and Thought of Martin Luther (2015).

Nýja testamentið í nútímasamfélagi: Áhrif, nálgun og notagildi (GFR709F)

Hvaða samfélagslegu áhrif hefur Nýja testamentið í dag? Eru áhrifin góð eða slæm? Hvernig ber að nálgast trúarlega texta eins og rit Nýja testamentisins sem byggja á fornu og allt öðru þekkingarmengi en nútímasamfélög? Hvaða notagildi geta slíkir textar haft í dag og hvaða notagildi ættu þeir að hafa? Í námskeiðinu fást nemendur við þessar almennu kjarnaspurningar út frá ýmsum textum Nýja testamentisins og álitamálum þeim tengdum. Áhersla er lögð á félagslega þætti og mannréttindamál þar sem biblíutextar hafa leynt eða ljóst komið við sögu. Enn fremur er lögð áhersla á að ræða ýmsar birtingarmyndir bókstafshyggju í túlkunum á Nýja testamentinu og leita svara akademískrar nálgunar við þeim. Jafnframt vinna nemendur með spurninguna um gildi og notagildi Nýja testamentisins í samfélaginu í dag, hvort heldur sem er fyrir einstaklinga eða á faglegum vettvangi, s.s. á sviði félagsmála eða sálgæslu.

Eðli og hlutverk kristinnar kirkju og tengsl hennar við önnur trúarbrögð (GFR710F)

Meginmarkmið þessa námskeiðs er að nemendur öðlist þekkingu og skilning á kenningum kristinnar trúarhefðar um kirkjuna, eðli hennar og hlutverk. Í námskeiðinu verður lögð sérstök áhersla á þjónustu kirkjunnar og sakramenti, sem og á lútherskan kirkjuskilning og samkirkjulegt samhengi kristinnar kirkju. Þá verður afstaða kirkjunnar til annarra trúarbragða skoðuð, sem og fræðin um hina síðustu tíma.

Kóraninn: Helgirit Íslam (TRÚ702F)

Kóraninn, helgirit Islam, er einn mikilvægasti texti mannkynssögunnar. Múslimar trúa að Kóraninn inniheldur bókstafleg orð Guðs og þess vegna myndar þessi bók grundvöllinn að helstu trúarhugmyndum Íslam. Á sama tíma er deilt um að hversu miklu leyti eigi að heimfæra og innleiða trúarhugmyndir þess í nútímasamfélög. Í þessu námskeiði verða saga og helstu guðfræðileg, lagaleg og pólitísk atriði Kóransins skoðuð. Fjallað verður um uppbyggingu og sögu Kóransins og svo verða eftirfarandi stef tekin fyrir: sjálfsmynd Kóransins, sköpun veraldar og dómsdagur, hugmyndir um réttlæti, viðhorf til annarra trúarbragða (sér í lagi Kristni og gyðingdóm), staða kvenna, safmélagskipan, og hvort/hvenær/hvernig eigi að heyja stríð

Kirkjudeildafræði (GFR109F)

Námskeiðið er framhaldsnámskeið sem greinir menningu, sögu og siði kirkjudeildanna út frá fræðilegum hugtökum og aðferðum samkirkjulegrar guðfræði, heimskristni, boðunarfræði og trúarlífsfélagsfræði. Í námskeiðinu er fjallað um kenningar, skipulag, álitamál og starfshætti helstu kristinna kirkjudeilda og hreyfinga í heiminum. Gerð er grein fyrir starfsemi kirkjudeilda hér á landi og þróun íslenskrar lagasetningar um trúfélög. Unnið er með samþættingu heimskristni (e. World Christianity), samkirkjuhreyfinga og kristniboðs innan og milli kirkjudeilda.

Litúrgísk söngfræði og messugjörð 2 (GFR305F)

Hver eru forystu- og samstarfshlutverk í lútherskri messu? Hver messa byggir á flóknu samspili helgisiða, kirkjutónlistar, díakoníu og prédikunar. Fagmenn og sjálfboðaliðar í ólíkum hlutverkum sem taka á sig ólík forystuhlutverk í margþættu samstarfi. Námskeiðið er verklegt og leggur áherslu á tvo þætti, sönglegan þátt og verkefnastjórnun messunnar. Í námskeiðinu vinna og syngja grunnnemar og framhaldsnemar saman, en framhaldsnemar axla aukna stjórnunarlega ábyrgð á messunni og tileinka sér þekkingu á sálmaarfinum með yfirgripsmeiri hætti. Í sönglega þættinum er áhersla lögð á samsöng, raddþjálfun, og raddbeitingu við litúrgískan söng og sálmasöng, auk þess sem menningararfur sálmanna er kynntur. Í verkefnastjórnunarþættinum eru nemendur æfðir í langtímaskipulagi og hópastarfi við messugjörð, æfa framsögn og skipuleggja útvarpsmessu. Námskeiðið er hluti af bundnu vali í starfsnámi nemenda sem hyggja á vígða þjónustu í þjóðkirkjunni en getur einnig nýst sem valnámskeið fyrir aðra háskólanema sem vilja öðlast dýpri skilning á messugjörð og litúrgískum söng, t.d. nemendur í kirkjutónlist og söng.

Ath: Ekki er hægt að taka þetta valnámskeið í staðinn fyrir skyldunámskeiðið GFR076F Helgisiða- og sálmafræði.

Sálgæslufræði (GFR324M)

Hlutverk, verkfæri og aðferðir sálgæslu eru kynnt á þessu námskeiði og rætt hvernig þeim er beitt í helgisiðum og samtölum, sáttavinnu og hópastarfi. Gerð er grein fyrir gildi þverfaglegrar samvinnu í sálgæslu og hvernig sálgæslufræðin kallast á við kenningar og starfshætti í trúarlífssálarfræði, geðsjúkdómafræði og meðferðarfræðum sem byggja á gagnreyndum aðferðum.  Kenningum um sorg og missi, áfallaþrengingar og þrengingar til þroska, yfirfærslu, gagnyfirfærslu og kulnun er beitt á raunhæfar aðstæður. Félagslegt samhengi sálgæslu, t.d. fjölmenningarsamhengi og kynbundnu samhengi er metið. Hópurinn fer í vettvangsferðir. Áhersla er lögð á virkni nemenda í eigin námi, t.d. gegnum hlutverkaleiki og tilviksathuganir.

Helgisiða- og sálmafræði (GFR076F)

Eitt af meginverkefnum presta er að leiða aðalguðsþjónustu safnaðar, aðrar guðsþjónustur og helgistundir, sem og kirkjulegar athafnir á borð við skírnir, fermingar, hjónavígslur og jarðarfarir. Á sama hátt hafa djáknar helgisiðahlutverk sem þarfnast góðrar þekkingar á sálmum og helgisiðum, t.d. í tengslum við sálgæslu og fræðslustarf. Tvær megináherslur námskeiðsins eru helgisiðafræði og sálmafræði. Helgisiðafræði er svið innan hagnýtrar guðfræði sem rannsakar kristna helgisiði, sögu guðsþjónustunnar og hinna kirkjulegu athafna. Hin áherslan er sálmafræði sem er rannsóknarsvið sálmaarfsins, sögu sálmanna, guðfræði þeirra og hlutverk í kristinni trú og helgisiðum. Fjallað er um aðalguðsþjónustu safnaðarins aðrar guðsþjónustur/ frá ólíkum sjónarhólum sögu og samtímasamhengis. Námskeiðið veitir grunnæfingar í framsögn, litúrgískum söng og atferli, ásamt umræðum, samstarfi og skipulagi í helgihaldi. Námskeiðið er hluti af starfsnámi nemenda sem hyggja á vígða þjónustu í þjóðkirkjunni en getur einnig nýst nemendum sem tilheyra öðrum kirkjudeildum og söfnuðum að uppfylltum skilyrðum.   

Ritskýring G.t. Spámannaritin (GFR807F)

Í námskeiðinu verða valin spámannarit Gamla testamentisins lesin og krufin á sagnfræðilegum, bókmenntafræði- og málvísindalegum og guðfræðilegum forsendum. Leitast verður við að svara spurningum um tilurðarsögu ritanna, byggingu þeirra og boðskap einstakra textahluta á tímabili tilurðar sinnar, sem og boðskap lokagerðar ritanna í sögulegu samhengi frumgyðingdóms. Valdir textar verða lesnir á frummálinu hebresku og verður þannig byggt ofan á þá grunnþekkingu sem nemendur hafa öðlast í námskeiðinu Hebreska GFR326G

Saga kristni og stjórnmál (GFR805F)

Í námskeiðinu verður fengist við tengsl kristni og stjórnmála í tímans rás. Samband kristni og stjórnmála er sá þáttur í sögu trúarbragðanna sem hefur haft einna mest áhrif á þróun þeirra. Þó megináhersla námskeiðsins liggi á kristni í Evrópu verður leitast við að taka dæmi til skoðunar og samanburðar frá öðrum heimshlutum og úr öðrum trúarbrögðum. Einkum verður unnið með frumheimildir frá Norður Evrópu en einnig annars staðar frá. Í námskeiðinu verður fjallað um tengsl kristni og stjórnmála í 1) frumkristni, 2) síðfornöld 3) á miðöldum 4) á siðbreytingatímanum 5) í nútímanum. Sérstaka athygli fá þær kristnu trúarhugmyndir sem hefur verið beitt hvað mest á sviði stjórnmálanna. Í umfjöllun námskeiðsins verða kynntar kenningar um samband trúarbragða og stjórnmála á sviði trúarbragðasögu, guðfræði, heimspeki, félagsfræði og stjórnmálafræði.

Guðfræði Marteins Lúthers (GFR806F)

Í þessu námskeiði verður lögð áhersla á að kynna helstu atriði í guðfræði Marteins Lúthers og þær ástæður sem lágu til grundvallar siðbót hans. Lesin verða valin rit eftir Lúther og þau sett í sögulegt samhengi. Þannig verður samtvinnuð fræðileg umfjöllun um lykilatriði í guðfræði Lúthers og siðbótarsögu hans.

Lesefni:
Gunnar Kristjánsson. Marteinn Lúther. Svipmyndir úr siðbótarsögu (2014).
Lull, Timothy F. og William R. Russell ritstj. Martin Luther’s Basic Theological Writings. Third Edition (2012).

Ítarefni:
Bainton, Roland H. Marteinn Lúther (1984).
Lull, Timothy R. og Derek R. Nelson. Resilient Reformer: The Life and Thought of Martin Luther (2015).

MA ritgerð í djáknafræði (GFR444L, GFR444L, GFR444L)

Meistararitgerð til 30e skal vera 20.000-30.000 orð. Í henni skal tekið til rannsóknar afmarkað og samstætt viðfangsefni og það kannað rækilega með fræðilegum aðferðum. Í upphafi skal gera grein fyrir viðfangsefninu, þeim spurningum sem bornar verða upp og rannsóknaraðferð. Niðurstöður verður að setja fram skýrt og aðgengilega. Almenn krafa til meistararitgerða er að þar sé fylgt viðurkenndum fræðilegum rannsóknaraðferðum og að þær séu sjálfstætt framlag til þekkingarsköpunar á fræðasviðinu. Meistararitgerð skal að jafnaði vera skrifuð á íslensku eða ensku. Í hverri ritgerð skal vera útdráttur á íslensku og ensku. Nánari upplýsingar er að finna í reglum fyrir ritgerðir á Hugvísindasviði (UGLA - Reglur fyrir ritgerðir/verkefni (hi.is). 

MA ritgerð í djáknafræði (GFR444L, GFR444L, GFR444L)

Meistararitgerð til 30e skal vera 20.000-30.000 orð. Í henni skal tekið til rannsóknar afmarkað og samstætt viðfangsefni og það kannað rækilega með fræðilegum aðferðum. Í upphafi skal gera grein fyrir viðfangsefninu, þeim spurningum sem bornar verða upp og rannsóknaraðferð. Niðurstöður verður að setja fram skýrt og aðgengilega. Almenn krafa til meistararitgerða er að þar sé fylgt viðurkenndum fræðilegum rannsóknaraðferðum og að þær séu sjálfstætt framlag til þekkingarsköpunar á fræðasviðinu. Meistararitgerð skal að jafnaði vera skrifuð á íslensku eða ensku. Í hverri ritgerð skal vera útdráttur á íslensku og ensku. Nánari upplýsingar er að finna í reglum fyrir ritgerðir á Hugvísindasviði (UGLA - Reglur fyrir ritgerðir/verkefni (hi.is). 

MA ritgerð í djáknafræði (GFR444L, GFR444L, GFR444L)

Meistararitgerð til 30e skal vera 20.000-30.000 orð. Í henni skal tekið til rannsóknar afmarkað og samstætt viðfangsefni og það kannað rækilega með fræðilegum aðferðum. Í upphafi skal gera grein fyrir viðfangsefninu, þeim spurningum sem bornar verða upp og rannsóknaraðferð. Niðurstöður verður að setja fram skýrt og aðgengilega. Almenn krafa til meistararitgerða er að þar sé fylgt viðurkenndum fræðilegum rannsóknaraðferðum og að þær séu sjálfstætt framlag til þekkingarsköpunar á fræðasviðinu. Meistararitgerð skal að jafnaði vera skrifuð á íslensku eða ensku. Í hverri ritgerð skal vera útdráttur á íslensku og ensku. Nánari upplýsingar er að finna í reglum fyrir ritgerðir á Hugvísindasviði (UGLA - Reglur fyrir ritgerðir/verkefni (hi.is). 

MA verkefni í djáknafræði (GFR443L, GFR443L, GFR443L)

Námskeiðið er valkostur fyri nemendur í MA námi í djáknafræði sem kjósa að vinna meistaraprófsverkefni í stað hefðbundinnar rannsóknarritgerðar. Valið stendur á milli tvenns konar verkefna, annars vegar starfstengds matsverkefnis eða þróunarverkefnis og hins vegar starfstengds miðlunarverkefnis, í samræmi við nánari lýsingu í reglum um meistaraprófsverkefnið. Námskeiðinu er fyrst og fremst ætlað að sýna hæfni nemenda til sjálfstæðra vinnubragða, til skipulegrar úrvinnslu og miðlunar efnis, og til notkunar fræðilegra og faglegra  hjálpargagna.

MA verkefni í djáknafræði (GFR443L, GFR443L, GFR443L)

Námskeiðið er valkostur fyri nemendur í MA námi í djáknafræði sem kjósa að vinna meistaraprófsverkefni í stað hefðbundinnar rannsóknarritgerðar. Valið stendur á milli tvenns konar verkefna, annars vegar starfstengds matsverkefnis eða þróunarverkefnis og hins vegar starfstengds miðlunarverkefnis, í samræmi við nánari lýsingu í reglum um meistaraprófsverkefnið. Námskeiðinu er fyrst og fremst ætlað að sýna hæfni nemenda til sjálfstæðra vinnubragða, til skipulegrar úrvinnslu og miðlunar efnis, og til notkunar fræðilegra og faglegra  hjálpargagna.

MA verkefni í djáknafræði (GFR443L, GFR443L, GFR443L)

Námskeiðið er valkostur fyri nemendur í MA námi í djáknafræði sem kjósa að vinna meistaraprófsverkefni í stað hefðbundinnar rannsóknarritgerðar. Valið stendur á milli tvenns konar verkefna, annars vegar starfstengds matsverkefnis eða þróunarverkefnis og hins vegar starfstengds miðlunarverkefnis, í samræmi við nánari lýsingu í reglum um meistaraprófsverkefnið. Námskeiðinu er fyrst og fremst ætlað að sýna hæfni nemenda til sjálfstæðra vinnubragða, til skipulegrar úrvinnslu og miðlunar efnis, og til notkunar fræðilegra og faglegra  hjálpargagna.