Frá hugljómun til hagnýtingar
Frumkvöðlarnir Sandra Mjöll Jónsdóttir Buch, doktor í líf- og læknavísindum frá Háskóla Íslands, og Einar Stefánsson, prófessor í augnlæknisfræði við Háskóla Íslands, munu beina sjónum að mikilvægi nýsköpunar í erindi sínu í röðinni um Hagnýtingu hugvitsins. Þau hafa bæði stofnað sprotafyrirtæki og þekkja afar vel ferðalagið frá hugljómun til verðmætrar afurðar. Þau munu m.a. varpa ljósi á þetta ferðalag í erindum sínum í hádeginu 22. nóvember í Hátíðasal Háskóla Íslands.
Beint streymi frá fyrirlestrinum.
„Ég ætla að tala um tækifærin sem felast í nýsköpun fyrir minni samfélög eins og Ísland. Þá aðalega tækifærin sem að felast í því að hlúa vel að og styrkja nýsköpunarumhverfið og hvernig slíkt getur bæði styrkt efnahag og velferð þjóðarinnar til frambúðar,“ segir Sandra Mjöll er einn allra efnilegasti frumkvöðull landsins en hún hefur hlotið ýmis verðlaun fyrir nýsköpun og vann ekki fyrir alls löngu aðalverðlaun Evrópudeildar GWIIN-samtakanna, sem veita viðurkenningu til kvenna í nýsköpun og frumkvöðlastarfsemi.
Einar Stefánsson, prófessor við Háskóla Íslands og yfirlæknir á augndeild Landspítalans, er í hópi afkastamestu frumkvöðla Háskóla Íslands. Hann hefur unnið við rannsóknir í áratugi og hafa rannsóknir hans margsinnis orðið kveikja að nýsköpun og sprotafyrirtækjum. Á meðal uppgötvana Einars má nefna leið sem hann fann ásamt Þorsteini Loftssyni, prófessor í lyfjafræði, til að meðhöndla sjúkdóma með augndropum í stað þess að nota sprautu. Aðferð þeirra hefur vakið heimsathygli en þeir uppgötvuðu örsmáar agnir sem búa yfir mögnuðum eiginleikum. Þeir nota nanóefni, sem eru þúsundfalt minni en breidd á einu hári, til að flytja eða ferja augnlyf á áfangastað. „Ég mun að sjálfsögðu koma inn á þessa uppgötvun og aðrar í erindi mínu,“ segir Einar en hann hyggst gefa yfirlit um hvernig rannsóknir og nýsköpun hafa orðið til og þróast undanfarna áratugi.
„Ég mun nota fyrirtækin Oculis og RISK sem dæmisögur,“ segir Einar. Fyrirtækið Oculis þróar augnlyf og nýtir nanóagnir í augndropum til þess að koma lyfjum aftast í augað. Það er sannarlega byltingarkennt og lofar góðu fyrir framtíðina. Í fyrirtækinu, RISK, sameinast m.a. kraftar læknisfræði og tölvunarfræði en fyrirtækið þróar hugbúnað í formi áhættureiknivélar sem metur sjálfvirkt áhættu sykursjúkra á augnsjúkdómum og sjónskerðingu.
Það verður án efa afar spennandi að heyra dæmisögur þeirra Einars og Söndru enda er nýsköpun undirstaða framfara og hún treystir samkeppnisstöðu okkar til langframa.
Sandra Mjöll Jónsdóttir-Buch – einn efnilegasti frumkvöðull landsins
Rannsóknir vísindamanna veita ekki aðeins nýja sýn á samfélag, umhverfi okkar og okkur sjálf í krafti nýrrar þekkingar heldur geta þær einnig orðið sprotar að nýjum og spennandi fyrirtækjum. Það á sannarlega við um rannsókn Söndru Mjallar Jónsdóttur-Buch sem brautskráðist með doktorspróf frá Háskóla Íslands haustið 2017.
Doktorsrannsóknin og starfsemi fyrirtækisins Platome líftækni, sem Sandra stofnaði ásamt leiðbeinanda sínum, Ólafi Eysteini Sigurjónssyni, prófessor og stjórnanda stofnfrumurannsókna hjá Blóðbankanum, snýst um að nýta blóðflögur sem áður var hent. Flögurnar eru settar í næringarlausnir sem nota má til að rækta frumur úr mannslíkamanum á rannsóknarstofum.
„Öflugar grunnrannsóknir eru forsenda þess að samfélög geti orðið framarlega í nýsköpun,“ segir Sandra Mjöll. „Samspil grunnrannsókna og háskóla við atvinnulífið er nauðsynlegt til að ná árangri. Grunnrannsóknir eru undirstaða þekkingarsköpunar og þar eru hugmyndir á fyrstu stigum prófaðar og mótaðar. Niðurstöður grunnrannsókna hafa lagt grunninn að flestri þeirri tækni sem við nýtum okkur í dag.“
Sandra Mjöll er lífeindafræðingur og hefur starfað sem aðjúnkt við læknadeild Háskóla Íslands og sem framkvæmdastjóri Platome líftækni. Sprotafyrirtækið Platome líftækni byggir á hartnær áratugs grunnrannsóknum og hlaut hugmyndin þriðja sæti Hagnýtingarverðlauna Háskóla Íslands árið 2014. Markmið fyrirtækisins er að þróa og framleiða hágæða líftæknivörur fyrir frumuræktanir og vefjaverkfræði. Vörurnar byggja á því að nota útrunnar blóðflögur frá blóðbönkum til að útbúa ræktunaræti sem er ríkt af mennskum vaxtarþáttum. Fyrirtækið var valið sprotafyrirtæki ársins 2017 af Viðskiptablaðinu og hefur hlotið styrk frá Tækniþróunarsjóði.
„Minn lykill að velgengni hefur verið sá að ég hef verið nógu hugrökk til að brjótast út úr þægindarammanum og fara nýjar leiðir en ég hef líka verið nógu auðmjúk til að þekkja mín takmörk og biðja um aðstoða þegar þarf,“ segir Sandra en hún starfar nú sem vörustjóri hjá þekkingarfyrirtækinu Florealis.
Einar Stefánsson - Afkastamikill frumkvöðull
Ef hægt er að tala um að einhver geti verið raðfrumkvöðull þá má hafa það orð um Einar Stefánsson sem á að baki fjölda verkefna sem hafa leitt til lausna og nýrra fyrirtækja. Einar hefur t.d. unnið með Jóni Atla Benediktssyni, rektor Háskóla Íslands og prófessor í rafmagns- og tölvuverkfræði. Eitt afsprengi samvinnu þeirra tveggja, nemenda þeirra og nokkurra annarra er fyrirtækið Oxymap ehf. Með tilurð Oxymap varð sérþekking á fjarkönnun partur af mikilvægri þróun á lækningatæki sem Oxymap ehf. selur nú um víða veröld til súrefnismælinga í augnbotnum án inngrips. Fjarkönnun felst í því að taka stafrænar myndir úr flugvélum og gervitunglum og vinna úr þeim hvers kyns upplýsingar um yfirborð jarðarinnar, þ. á m. jarð- og gróðurfræðilegar. Í tilviki Oxymap beinist leitin hins vegar að því agnarsmáa og það er túlkað með aðferðum læknavísindanna.
Einar segir að það sem gefi rannsóknum gildi og hvetji frumkvöðla áfram sé gleðin yfir nýjum uppgötvunum.
Margverðlaunaður fyrir afrek á sviði rannsókna
Einar Stefánsson hefur ítrekað verið verðlaunaður fyrir störf sín í þágu vísinda. Hann var t.d. valinn heiðursvísindamaður Landspítala fyrir fáeinum árum og haustið 2014 tók hann við sérstökum heiðursverðlaunum Danska augnlæknafélagsins fyrir afar mikilvægt framlag til rannsókna í augnlæknisfræði á alþjóðavettvangi. Hann hlaut heiðursverðlaun Ásu Guðmundsdóttir Wright fyrir árið 2008 en sama ár hlaut hann svokölluð Jules Gonin verðlaun. Þau eru ein merkustu verðlaun sem veitt eru í heiminum á sviði augnlæknisfræði. Hann hefur einnig hlotið gullmedalíu norrænna augnlækna.
Einar hefur drjúgan part starfsævinnar unnið að rannsóknum á blindu vegna gláku og sykursýkiskemmda og er mjög kunnur á alþjóðavettvangi fyrir þau störf sín. Hann er meðhöfundur að meira en 130 ritgerðum í virtum ritrýndum vísindatímaritum og höfundur um 400 ritverka og úrdrátta um augnlækningafræði.
Nýsköpun – Hagnýtum hugvitið
Í nýju fundaröðinni, sem ber heitið „Nýsköpun - hagnýtum hugvitið“, er ætlunin að undirstrika mikilvægi nýsköpunar sem er undirstaða framfara og treystir samkeppnisstöðu Íslendinga til langframa. Í röðinni verður fjallað um ferðalag hugmynda yfir í fullmótuð fyrirtæki eða afurðir og hvernig íslenskt samfélag og stjórnvöld geta betur stutt við nýsköpunarstarf. Auk þess verður sjónum beint að tengslum fjárfesta, frumkvöðla, atvinnulífs og háskóla. Frekari upplýsingar er að finna á síðunni um fundaröðina.
