Bókmenntaritgerðir (ABF103G)

Fjallað verður um ýmsar gerðir bókmennta- og kvikmyndaritgerða (allt frá fræðilegum ritgerðum til ritdóma, ádeilugreina og pistla). Nemendur hljóta þjálfun í hinum ýmsu þáttum ritgerðasmíðar: afmörkun viðfangsefnis, hugmyndaúrvinnslu, byggingu, röksemdafærslu, tilvísunum, heimildanotkun og frágangi. Kannað verður hvers konar orðræða liggur til grundvallar mismunandi ritgerðum, hver hinn innbyggði lesandi er og hvers konar almennri eða fræðilegri umræðu ritgerðin tengist. Nemendur eru hvattir til að taka námskeiðið á fyrsta námsári.

Kvikmyndarýni (KVI101G)

Hér er um að ræða grunnfag námsgreinarinnar kvikmyndafræði þar sem kynnt eru til sögunnar lykilhugtök og aðferðir í túlkun kvikmynda. Farið verður ítarlega í frásagnaruppbyggingu og sviðsmynd kvikmynda, sem og kvikmyndatöku, klippingu, hljóðvinnslu og tónlist. Ræddar verða ólíkar gerðir kvikmynda og sýnd dæmi um heimilda- og tilraunamyndir auk hefðbundinna leikinna kvikmynda. Í framhaldi munu nemendur kynnast fræðilegri kvikmyndarýni þar sem lögð er áhersla á kvikmyndagreinar, -höfunda og -stjörnur. Á kvikmyndasýningunum verða dregin fram þau sérkenni sem einkenna lesefni hverrar viku enda er námskeiðið að stórum hlut hugsað sem inngangur og æfing í kvikmyndarýni.

Hrollvekjur (ABF113G)

Fjallað verður um hrollvekjuna sem bókmennta- og kvikmyndagrein með sérstakri áherslu á þróun hennar síðustu áratugina. Verkin verða greind með hliðsjón af hefðinni, helstu samtímastraumum og fræðiritum á sviðinu.

Hollywood: Place and Myth (ENS348G)

What does Sunset Boulevard, double entendres, self-censorship, the Coen Brothers, and #metoo have in common? They all reveal that Hollywood is not quite the fantasy it poses to be.

A very real place and industry within Los Angeles, California, Hollywood has led in film production since the beginning of narrative film, yet its magic is created within the bland and sometimes devastating concrete lots, sound stages and offices of producers and agents.

This course aims to explore the reality of Hollywood and how it has functioned over time, to examine and critique its presentation and reputation through film and media. The course includes critical viewings of films that are based on both the myth and reality of Hollywood as well as critical readings on historical context, news/gossip, and the history of American narrative film.

Dragademían: Húmor, reiði og hinsegin kvenleiki frá Mae West til RuPaul (KVI312G)

Í námskeiðinu verður fjallað um drag sem listform og sérstök áhersla lögð á kvenleika í hinsegin menningu. Í hverri viku verða bæði fyrirlestrar og kvikmyndasýningar sem ætlað er að vekja umræður um ólíkar birtingarmyndir hinsegin kvenleika. Kvikmyndirnar og lesefni námskeiðsins munu bregða birtu á fjölbreytileika kvenímynda í dragi, áhrifin sem drag getur haft og þær konur sem hafa mótað það hvernig dragdrottningar skapa persónur sínar. Nemendur munu halda „dragbók“ um kvikmyndirnar, sem verða bæði leiknar frásagnarmyndir og heimildarmyndir, og sjónvarpsþætti sem eru hluti heimanámsins, þar sem þeir setja efnið í samhengi við lesefni og fyrirlestra. Að auki verður eitt verkefna námskeiðsins helgað íslensku dragi og í því samhengi munu nemendur bregða sér á eina af sýningum Drag-Súgs. Dragademían nálgast drag með opnum huga og gerir tjáningu listafólks sem er sís, trans og kynsegin að viðfangsefni sínu, með það markmið að greina virkni hefðbundins og óhefðbundins kvenleika í list sem tjáir og vekur margvíslegar, en oft flóknar, tilfinningar.

Bráðnandi klukkur og filmur: Súrrealismi í frásagnarbíóinu (KVI313G)

Súrrealismi kom fram í tilvistarkreppu millistríðsáranna sem viðbragð við því að Evrópa hafði í fyrri heimsstyrjöldinni lagt sjálfa sig í rúst á máta sem átti sér enga sögulega forvera. Rökvísi og hugmyndin um „skynsamlegt þjóðskipulag“ hafði leitt til gjöreyðingar og súrrelistarnir af þessum sökum höfnuðu fyrrir viðmiðum um hið röklega og héldu þess í stað á mið dulvitundarinnar og drauma. Súrrealísk list kannar öðru fremur mörkin milli vitundarinnar og dulvitundarinnar, drauma og veruleika.

Á grundvelli Freuds og annarra aðferða í sálgreiningu, dulspeki og hugmynda um hvernig losna skuli undan oki siðmenningarinnar hefur súrrealisminn, eins og hann kom fram á tíma sögulegu framúrstefnunnar, þróast áfram og í kvikmyndum allt fram til Hollywood samtímans. Þessi áfangi mun gaumgæfa þessa söguþróun, allt frá André Breton og Salvador Dalí til David Lynch og Lady Gaga, og rekja áhrif liststefnunnar á frásagnarbíóið. Meðal leikstjóra og listamanna sem fjallað verður um í áfanganum má nefna: Luis Buñuel, Jean Cocteau, Maya Derren, Federico Felini, Jan Svankmajer, the Quay Brothers, Alejandro Jodorowsy, David Lynch, Michel Gondry, og Charlie Kaufman.

Ingmar Bergman - uppreisn gegn föðurímynd (SÆN105G)

Í námskeiðinu verður fjallað um kvikmyndir Ingmars Bergman, fyrst og fremst fyrstu kvikmyndir frá tímabilinu 1950-60, þar sem uppreisn gegn föðurvaldinu myndar eins konar sálrænan kjarna. Áhersla verður lögð á þróun þemans um þörf hins trúaða manns fyrir einhvers konar tákn frá Guði í Sjunde inseglet (1956) til þess að hann samþykki að trúa á hinn grimma Guð í Jungfrukällan (1960) og áfram til uppgjörs við hina neikvæðu guðsmynd í Såsom i spegel (1961), Nattvardsgästerna (1962) og Tystnaden (1963). Sýndar verða sex myndir sem heild og haldnir stuttir fyrirlestrar með umræðum.

Sviðslistafræði (Performance Studies): Frá sagnaflutningi til uppistands, kjötkveðjuhátíða og stjórnmálamanna (ÞJÓ506G)

Sviðslistafræði (Performance Studies) fjallar um það hvernig fólk í öllum samfélögum, bæði fyrr og nú, tekur þátt í ymis konar sviðslist (performances) í daglegu lífi, á mismunandi "leiksviðum", allt frá helgisiðum til kirkjupredikana, leiksýninga, kvikmyndasýninga, útvarpsþátta, uppistands, sagnaflutnings, gjörningalistar, hátíða, útskriftasiða, matarboða, dulbúningasiða og málflutnings stjórnmálamanna heima og erlendis. Á námskeiðinu munu nemendur kynnast þeim margslungnu táknmálsformum sem beitt er í mismunandi tegundum sviðslista, frá talmáli til búninga, útlits, svipbrigða, kyns, samhengis, hljóðs, "timing" og nytsemi rýmis og viðtöku áhorfenda.

Vinnulag:
Kennsla fer fram í fyrirlestrum, umræðum um fyrirlestra og farið í heimsóknir.

Kvikmyndasaga (KVI201G)

Yfirlit yfir sögu kvikmyndalistarinnar frá upphafi hennar undir lok 19. aldar til okkar daga. Áhrifaríkustu stefnur hvers tíma verða skoðaðar og lykilmyndir sýndar. Nemendur kynnast sovéska myndfléttuskólanum (montage), franska impressjónismanum, þýska expressjónismanum, stúdíókerfinu bandaríska, ítalska nýraunsæinu, japanska mínímalismanum, frönsku nýbylgjunni, þýska nýbíóinu, suður-ameríska byltingabíóinu og Hong Kong-hasarmyndinni svo eitthvað sé nefnt, og reynt verður að bera þessar ólíku stefnur saman. Lögð verður áhersla á að skoða fagurfræðilega þróun kvikmyndarinnar sem og samtímaleg áhrif á útlit og inntak hennar. Námsmat byggist á tveimur prófum.

Kvikmyndakenningar (KVI401G)

Námskeiðið er hugsað sem ítarlegt sögulegt yfirlit yfir helstu kenningar kvikmyndafræðinnar allt frá upphafi til dagsins í dag. Lesnar verða kenningar frumherja á borð við Sergei Eisenstein, Rudolf Arnheim, Siegfried Kracauer og André Bazin. Tekin verða fyrir margvísleg og róttæk umskipti í nálgun kvikmynda á seinni hluta tuttugustu aldar, líkt og formgerðargreining, marxísk efnistúlkun, sálgreining og femínismi. Loks verða áhrif menningarfræðinnar rædd með áherslu á kynþætti og skoðuð staða kvikmyndarinnar á tímum hnattvæðingar. Kvikmyndir námskeiðsins munu endurspegla margbreytileika lesefnisins enda er þeim ætlað að draga fram sérstöðu ólíkra kenninga.

Menningarheimar (TÁK204G)

Þverfaglegt inngangsnámskeið þar sem efnt er til samræðu milli fræðasviða námsbrautarinnar, þ.e. bókmenntafræði, kvikmyndafræði, kynjafræði, listfræði, málvísinda, menningarfræði, táknmálsfræði og þýðingafræði. Birtu verður brugðið á alþjóðlegar hræringar í hugvísindum á liðnum áratugum en jafnframt rýnt í tengsl fræða og heimsmyndar. Fjallað verður um táknfræði tungumálsins og m.a. spurt hvort það geti talist grundvöllur annarra táknkerfa. Spurst verður fyrir um tengsl og "sambúð" mismunandi tungumála og málheima. Er hægt að þýða á milli allra mál- og menningarheima? Hvað geta aðstæður heyrnarlausra sagt okkur um tengsl málheima? Hvað er fjölmenning? Hvernig tengjast talað mál, lesmál og sjónmenning í samfélaginu? Í hverju felst menningarlæsi? Hugað verður að bókmenntum, myndlist, kvikmyndum og öðru myndefni í þjóðlegu og alþjóðlegu samhengi og kannað hvernig þessi táknkerfi vinna með mörkin milli kynja, kynþátta, stétta, menningarhópa, þjóða og heimshluta. Lesið verður ýmiskonar fræðilegt efni og skáldverk, könnuð myndverk og kvikmyndir, en viðfangsefnin verða einnig sótt í fjölmiðla og það sem er á seyði í samtímanum. Námsmat felst í fjórum verkefnum á misserinu og skriflegu lokaprófi.

Ítalskar kvikmyndir (ÍTA403G)

Í námskeiðinu Ítalskar kvikmyndir er nemendum veitt innsýn í sögu kvikmyndagerðar á ítalíu á tuttugustu öld. Raktir verða helstu þættir sem hafa haft áhrif á ítalska kvikmyndagerð og reynt að greina hvað það er sem helst einkennir ítalskar kvikmyndir. Einnig verður farið í nokkur grunnatriði í kvikmyndagreiningu til að auðvelda nemendum rannsóknir sínar. Kennsla er byggð á fyrirlestrum kennara og umræðum í tíma. Ætlast er til þess að nemendur taki virkan þátt í umræðum.

Konur, minnihlutahópar og þjóðfélagsgagnrýni: Kvikmyndir frá menningarsvæðum múslima (KVI410G)

Múslimar eru um fjórðungur mannkyns og í verulegum meirihluta í fjölda ríkja Norður-Afríku, Mið-Austurlanda og Suður-Asíu. Fjölbreytt kvikmyndagerð hefur verið í miklum blóma í mörgum þessarra landa til fjölda ára en er ný af nálinni í ýmsum öðrum. Rakin verður saga kvikmyndagerðar í þessum löndum og helstu þemu og stef greind með hliðsjón af menningarsögulegum bakgrunni þeirra, trúarbrögðum, bókmenntum, stjórnmálum og fræðilegum kenningum og flokkunarkerfum innan m.a. kvikmyndafræði og trúarbragðafræði. Sérlega athyglisverðar eru kvikmyndir frá löndum þar sem kvikmyndagerðarmönnum er sniðinn þröngur stakkur með strangri ritskoðun en þeir leita samt margvíslegra táknrænna leiða til að miðla þjóðfélagsgagnrýni sinni og taka á viðkvæmum álitamálum eins og félagslegu taumhaldi, minnihlutahópum, stöðu kvenna, kynferði, samkynhneigð, barnabrúðum, fjölkvæni, vændi, sjálfsvígum, heiðursmorðum, dauðarefsingum og mismunandi sharíatúlkunum innan íslam. Meðal virtustu kvikmyndagerðarmanna í ýmsum þessarra landa eru konur og hafa þær jafnvel verið brautryðjendur í sumum þeirra eins og t.d. Forugh Farrokhzad í Íran og Haifaa al-Mansour í Saudi-Arabíu. Sjónum verður sérstaklega beint að kvikmyndagerðarmönnum í þremur löndum, Tyrklandi, Egyptalandi og Íran, en einnig staldrað við ýmsa aðra í löndum eins og Malasíu, Indónesíu, Pakistan, Afganistan, Azerbaijan, Líbanon, Írak, Sýrlandi, Saudi-Arabíu, Túnis, Alsír, Marokkó og Mauritaníu. Áherslan er á leiknar kvikmyndir á borð við spennumyndir, hryllingsmyndir, gamanmyndir, íslamskar biblíumyndir, rómantík og raunsæisdrama en einnig verður vísað til heimildarmynda og tónlistarmyndbanda (svo sem með Haifu Wehbe og Shams al-Aslami). Þá verða áhrif vestrænna og asískra kvikmynda á kvikmyndagerðarmenn af menningarsvæðum múslima rakin og sömuleiðis áhrif þeirra sjálfra á kvikmyndagerðarmenn víða um heim. Loks verður fjallað um að hve miklu marki megi finna samhljóm milli ímyndar múslima í vestrænum kvikmyndum og kvikmyndum þeirra sjálfra.Þeir kvikmyndagerðarmenn sem helst verða teknir fyrir eru Metin Erksam, Yilmaz Güney, Reha Erdem og Nuri Bilge Ceylan frá Tyrklandi, Henry Barakat og Youssef Chahine frá Egyptalandi og Masud Kimiai, Jafar Panahi, Abbas Kiarostami, Dariush Mehrjui, Asghar Farhadi, Tahmineh Milani og Makhmalbaf-fjölskyldan frá Íran.

Franska nýbylgjan (KVI418G)

Fjallað verður um aðdraganda og eftirköst frönsku nýbylgjunnar, áhrifamestu listastefnu í kvikmyndum á tuttugustu öld, en sjónum verður einkum beint að stefnunni sjálfri og þeim sem að henni stóðu: Jean-Luc Godard, Francois Truffaut, Éric Rohmer, Jacques Rivette og Claude Chabrol. Mikilvæg mótunaráhrif lærimeistara karlleikstjóranna, Andre Bazin, verða einnig skoðuð sem og tengsl aðliggjandi leikstjóra á borð við Agnès Varda og Alain Resnais. Fagurfræðipólitík Cahiers du Cinéma verður skoðuð og samtímagreinar úr tímaritinu lesnar, fjallað verður um hlutverk yfirlýsingarinnar (e. manifesto) og í brennidepli verður virkni frönsku nýbylgjunnar sem róttækrar listhreyfingar sem hafði hnattræn áhrif – áhrif sem enn er verið að takast á við. Lesnir verða textar eftir Truffaut, Godard og aðra sem í Cahiers du Cinéma skrifuðu, farið verður rækilega í skrif Andre Bazin og yfirsýn verður náð þegar að fræðilegu umræðuhefðinni kemur. Horft verður á lykilmyndir bylgjunnar, auk þess sem mikilvægum forverum á borð við Jean Renoir og ítalska nýraunsæið verður gaumur gefinn.

Kvikmyndahöfundurinn Miranda July (KVI419G)

Miranda July (f. 1974) hefur skrifað og leikstýrt þremur frásagnarmyndum í fullri lengd, Me, You and Everyone We Know (2005), The Future (2011) og Kajillionaire (2020), en hún fór líka með aðalhlutverk í fyrstu tveimur. Kvikmyndir July bera sterk höfundareinkenni sem hafa mótast á nær þrjátíu ára löngum ferli hennar sem listakonu: þær fjalla um undarlegar og oft óröklegar hliðar sögupersóna, fanga framandleg augnablik í annars hversdagslegum söguheimi og nálgast viðfangsefni sín með hlýju og myrkum húmor í senn. July virðast engin takmörk sett í listsköpun sinni. Eftir hana liggja tilraunakenndar stuttmyndir, leikrit, listgjörningar, útilistaverk, samskiptaforrit, smásagnasafn og skáldsaga, og er þá ekki allt upp talið. Hún sjálf er miðlæg í verkunum, hvort sem hún staðsetur sig beinlínis líkamlega innan þeirra eða miðlar í þeim persónulegri sýn sem gerir þau fyrst og fremst verk höfundarins Miröndu July, þrátt fyrir fjölbreytileika þeirra. Það er þessi höfundur sem er í forgrunni í námsskeiðinu, þar sem fjallað verður um kvikmyndir og skáldskap July í samhengi höfundarverksins og áhrifaþátta úr lífi hennar, s.s. femínísks aktívisma og pönksenu Los Angeles á 10. áratugnum.

Alþjóðleg nútímalistasaga frá 1850-1960 (LIS243G)

Farið verður í þróun myndlistar frá umbrotatímum módernismans á síðustu áratugum 19. aldar, í gegnum helstu framúrstefnuhreyfingar eða -isma 20.aldar fram til ársins 1970. Gerð verður grein fyrir helstu stefnum módernískrar myndlistar, forsendum þeirra, sérkennum og mikilvægi fyrir síðari tíma. Fjallað verður um tengsl listar við pólitík, heimspeki og þjóðfélagsþróun og hugað að róttæku endurmati á fegurðarhugtakinu í listum á 20. öld. Hvernig skila breyttar hugmyndir um tíma og rými sér í listinni? Hvernig raska ofangreindar listastefnur venjubundinni skynjun manna á umhverfinu og raunveruleikanum. Hvað er "innri veruleiki"? Þarf myndlist að vera sýnileg? Hver er munur á myndmáli og tungumáli og annars konar táknmáli? Reynt verður að fella alþjóðlegar sýningar sem hingað koma að námskeiðinu og verða þær sóttar heim í tengslum við það.

Valdastjórnmál, hugmyndabarátta og andspyrna á 20. öld: Heimssaga IV (SAG269G)

Á námskeiðinu verður fjallað um alþjóðasögu á 20. öld með áherslu á þær breytingar sem orðið hafa á alþjóðakerfinu og –stjórnmálum. Í fyrsta lagi verður sjónum beint að nýrri ríkjaskipan í Evrópu eftir fyrri heimsstyrjöld og áhrifum nýrra stjórnmálastefna eins og kommúnisma og nasisma/fasisma. Í annan stað verður gerð grein fyrir aðdraganda og þróun síðari heimsstyrjaldar og afleiðingum hennar, einkum afnám nýlendustefnunnar og þjóðernisbaráttu í Afríku og Asíu. Í þriðja lagi verður fjallað um birtingarmyndir þess valdakerfis sem lá kalda stríðinu til grundvallar og forræðisstöðu Bandaríkjanna og Sovétríkjanna. Loks verður vikið breyttri heimsskipan og nýjum valdahlutföllum í samtímanum, þar sem rætt verður um uppgang Kína og samkeppni við Bandaríkin.    

Lýðræðisþróun, iðnbylting, nýlendukapphlaup - Heimssaga III (SAG272G)

Í námskeiðinu er fjallað um sögu tímabilsins frá 1815 og fram í fyrri heimsstyrjöld. Meginumfjöllunarefnið er lýðræðisþróun 19. aldar. Þrír þræðir verða dregnir í gegnum þá frásögn: 1) Fjallað verður um hugmyndir um kvenréttindi og kvennahreyfingar 19. aldar í samhengi við almenna þróun kosningaréttar, afnám þrælahalds og velferðarmál. 2) Sú umfjöllun er svo tengd við þjóðernishugmyndir og mótun þjóðríkja á tímabilinu og þá um leið hver uppfylli skilyrðin um þegn/borgara. 3) Þriðji þráðurinn tengist hinum tveimur – nýlendukapphlaup Evrópuríkja, Bandaríkjanna og Japans og áhrif þess á samfélög í Afríku og Asíu.  

Hugarflug norðursins (ÞJÓ211G)

(Kennt á ensku, en nemendur sem þess óska geta skilað verkefnum á íslensku)

Both fixed and relative, lived and imagined, the North has been a reservoir of imaginary potential. In this potentiality, modern subjects -- local and distant -- might regenerate and reinvigorate. The North contains apparent contradictions: beautiful and terrifying, invigorating and deadly. The imagery of such an imagined and real north, read through history, folklore, literature, film, is the subject of this course. Comparative, interdisciplinary, and multi-sited, our investigations focus on the ways in which the construction of the North has been a contested field representing different agendas and offering divergent outcomes.

Þýskar kvikmyndir (ÞÝS425G)

Þýsk kvikmyndasaga er gríðarlega rík og spannar þrjár aldir, þar á meðal einhver erfiðustu tímabil í sögu þjóðarinnar. Í námskeiðinu verður farið skilmerkilega yfir þýska kvikmyndasögu og mikilvægustu áföngum kvikmyndagerðar Þýskalands gerð skil. Sérstök áhersla verður lögð á samfélagsleg málefni kvikmyndanna, en kvikmyndin hefur fylgt hinum miklu umbrotum þýskrar sögu 20. aldarinnar vel eftir og hafa Þjóðverjar verið óhræddir við að takast á við erfið málefni í gegnum kvikmyndamiðilinn. Farið verður í saumana á því hvernig kvikmyndamiðlinum hefur verið beitt, bæði í áróðursskyni sem og til beittrar gagnrýni, hvernig kvikmyndir endurspegla tíðaranda og hafa áhrif á sýn Þjóðverja á eigin sögu.

Námskeiðið byggir á fyrirlestrum og umræðum í bland við kvikmyndasýningar, en sýndar verða meðal annars: Das Kabinett des Dr. Caligari, Triumph des Willens, Alice in den Städten, Sophie Scholl og Sonnenallee.

Námskeiðið verður kennt á íslensku en ritgerðum má skila á íslensku, þýsku og ensku. Nemendur í þýsku skrifi ritgerðir sínar á þýsku.

BA-ritgerð í kvikmyndafræði (KVI241L)

BA-ritgerð í kvikmyndafræði

Hrollvekjur (ABF113G)

Fjallað verður um hrollvekjuna sem bókmennta- og kvikmyndagrein með sérstakri áherslu á þróun hennar síðustu áratugina. Verkin verða greind með hliðsjón af hefðinni, helstu samtímastraumum og fræðiritum á sviðinu.

Hollywood: Place and Myth (ENS348G)

What does Sunset Boulevard, double entendres, self-censorship, the Coen Brothers, and #metoo have in common? They all reveal that Hollywood is not quite the fantasy it poses to be.

A very real place and industry within Los Angeles, California, Hollywood has led in film production since the beginning of narrative film, yet its magic is created within the bland and sometimes devastating concrete lots, sound stages and offices of producers and agents.

This course aims to explore the reality of Hollywood and how it has functioned over time, to examine and critique its presentation and reputation through film and media. The course includes critical viewings of films that are based on both the myth and reality of Hollywood as well as critical readings on historical context, news/gossip, and the history of American narrative film.

Dragademían: Húmor, reiði og hinsegin kvenleiki frá Mae West til RuPaul (KVI312G)

Í námskeiðinu verður fjallað um drag sem listform og sérstök áhersla lögð á kvenleika í hinsegin menningu. Í hverri viku verða bæði fyrirlestrar og kvikmyndasýningar sem ætlað er að vekja umræður um ólíkar birtingarmyndir hinsegin kvenleika. Kvikmyndirnar og lesefni námskeiðsins munu bregða birtu á fjölbreytileika kvenímynda í dragi, áhrifin sem drag getur haft og þær konur sem hafa mótað það hvernig dragdrottningar skapa persónur sínar. Nemendur munu halda „dragbók“ um kvikmyndirnar, sem verða bæði leiknar frásagnarmyndir og heimildarmyndir, og sjónvarpsþætti sem eru hluti heimanámsins, þar sem þeir setja efnið í samhengi við lesefni og fyrirlestra. Að auki verður eitt verkefna námskeiðsins helgað íslensku dragi og í því samhengi munu nemendur bregða sér á eina af sýningum Drag-Súgs. Dragademían nálgast drag með opnum huga og gerir tjáningu listafólks sem er sís, trans og kynsegin að viðfangsefni sínu, með það markmið að greina virkni hefðbundins og óhefðbundins kvenleika í list sem tjáir og vekur margvíslegar, en oft flóknar, tilfinningar.

Bráðnandi klukkur og filmur: Súrrealismi í frásagnarbíóinu (KVI313G)

Súrrealismi kom fram í tilvistarkreppu millistríðsáranna sem viðbragð við því að Evrópa hafði í fyrri heimsstyrjöldinni lagt sjálfa sig í rúst á máta sem átti sér enga sögulega forvera. Rökvísi og hugmyndin um „skynsamlegt þjóðskipulag“ hafði leitt til gjöreyðingar og súrrelistarnir af þessum sökum höfnuðu fyrrir viðmiðum um hið röklega og héldu þess í stað á mið dulvitundarinnar og drauma. Súrrealísk list kannar öðru fremur mörkin milli vitundarinnar og dulvitundarinnar, drauma og veruleika.

Á grundvelli Freuds og annarra aðferða í sálgreiningu, dulspeki og hugmynda um hvernig losna skuli undan oki siðmenningarinnar hefur súrrealisminn, eins og hann kom fram á tíma sögulegu framúrstefnunnar, þróast áfram og í kvikmyndum allt fram til Hollywood samtímans. Þessi áfangi mun gaumgæfa þessa söguþróun, allt frá André Breton og Salvador Dalí til David Lynch og Lady Gaga, og rekja áhrif liststefnunnar á frásagnarbíóið. Meðal leikstjóra og listamanna sem fjallað verður um í áfanganum má nefna: Luis Buñuel, Jean Cocteau, Maya Derren, Federico Felini, Jan Svankmajer, the Quay Brothers, Alejandro Jodorowsy, David Lynch, Michel Gondry, og Charlie Kaufman.

Ingmar Bergman - uppreisn gegn föðurímynd (SÆN105G)

Í námskeiðinu verður fjallað um kvikmyndir Ingmars Bergman, fyrst og fremst fyrstu kvikmyndir frá tímabilinu 1950-60, þar sem uppreisn gegn föðurvaldinu myndar eins konar sálrænan kjarna. Áhersla verður lögð á þróun þemans um þörf hins trúaða manns fyrir einhvers konar tákn frá Guði í Sjunde inseglet (1956) til þess að hann samþykki að trúa á hinn grimma Guð í Jungfrukällan (1960) og áfram til uppgjörs við hina neikvæðu guðsmynd í Såsom i spegel (1961), Nattvardsgästerna (1962) og Tystnaden (1963). Sýndar verða sex myndir sem heild og haldnir stuttir fyrirlestrar með umræðum.

Sviðslistafræði (Performance Studies): Frá sagnaflutningi til uppistands, kjötkveðjuhátíða og stjórnmálamanna (ÞJÓ506G)

Sviðslistafræði (Performance Studies) fjallar um það hvernig fólk í öllum samfélögum, bæði fyrr og nú, tekur þátt í ymis konar sviðslist (performances) í daglegu lífi, á mismunandi "leiksviðum", allt frá helgisiðum til kirkjupredikana, leiksýninga, kvikmyndasýninga, útvarpsþátta, uppistands, sagnaflutnings, gjörningalistar, hátíða, útskriftasiða, matarboða, dulbúningasiða og málflutnings stjórnmálamanna heima og erlendis. Á námskeiðinu munu nemendur kynnast þeim margslungnu táknmálsformum sem beitt er í mismunandi tegundum sviðslista, frá talmáli til búninga, útlits, svipbrigða, kyns, samhengis, hljóðs, "timing" og nytsemi rýmis og viðtöku áhorfenda.

Vinnulag:
Kennsla fer fram í fyrirlestrum, umræðum um fyrirlestra og farið í heimsóknir.

Menningarheimar (TÁK204G)

Þverfaglegt inngangsnámskeið þar sem efnt er til samræðu milli fræðasviða námsbrautarinnar, þ.e. bókmenntafræði, kvikmyndafræði, kynjafræði, listfræði, málvísinda, menningarfræði, táknmálsfræði og þýðingafræði. Birtu verður brugðið á alþjóðlegar hræringar í hugvísindum á liðnum áratugum en jafnframt rýnt í tengsl fræða og heimsmyndar. Fjallað verður um táknfræði tungumálsins og m.a. spurt hvort það geti talist grundvöllur annarra táknkerfa. Spurst verður fyrir um tengsl og "sambúð" mismunandi tungumála og málheima. Er hægt að þýða á milli allra mál- og menningarheima? Hvað geta aðstæður heyrnarlausra sagt okkur um tengsl málheima? Hvað er fjölmenning? Hvernig tengjast talað mál, lesmál og sjónmenning í samfélaginu? Í hverju felst menningarlæsi? Hugað verður að bókmenntum, myndlist, kvikmyndum og öðru myndefni í þjóðlegu og alþjóðlegu samhengi og kannað hvernig þessi táknkerfi vinna með mörkin milli kynja, kynþátta, stétta, menningarhópa, þjóða og heimshluta. Lesið verður ýmiskonar fræðilegt efni og skáldverk, könnuð myndverk og kvikmyndir, en viðfangsefnin verða einnig sótt í fjölmiðla og það sem er á seyði í samtímanum. Námsmat felst í fjórum verkefnum á misserinu og skriflegu lokaprófi.

BA-ritgerð í kvikmyndafræði (KVI241L)

BA-ritgerð í kvikmyndafræði

Ítalskar kvikmyndir (ÍTA403G)

Í námskeiðinu Ítalskar kvikmyndir er nemendum veitt innsýn í sögu kvikmyndagerðar á ítalíu á tuttugustu öld. Raktir verða helstu þættir sem hafa haft áhrif á ítalska kvikmyndagerð og reynt að greina hvað það er sem helst einkennir ítalskar kvikmyndir. Einnig verður farið í nokkur grunnatriði í kvikmyndagreiningu til að auðvelda nemendum rannsóknir sínar. Kennsla er byggð á fyrirlestrum kennara og umræðum í tíma. Ætlast er til þess að nemendur taki virkan þátt í umræðum.

Konur, minnihlutahópar og þjóðfélagsgagnrýni: Kvikmyndir frá menningarsvæðum múslima (KVI410G)

Múslimar eru um fjórðungur mannkyns og í verulegum meirihluta í fjölda ríkja Norður-Afríku, Mið-Austurlanda og Suður-Asíu. Fjölbreytt kvikmyndagerð hefur verið í miklum blóma í mörgum þessarra landa til fjölda ára en er ný af nálinni í ýmsum öðrum. Rakin verður saga kvikmyndagerðar í þessum löndum og helstu þemu og stef greind með hliðsjón af menningarsögulegum bakgrunni þeirra, trúarbrögðum, bókmenntum, stjórnmálum og fræðilegum kenningum og flokkunarkerfum innan m.a. kvikmyndafræði og trúarbragðafræði. Sérlega athyglisverðar eru kvikmyndir frá löndum þar sem kvikmyndagerðarmönnum er sniðinn þröngur stakkur með strangri ritskoðun en þeir leita samt margvíslegra táknrænna leiða til að miðla þjóðfélagsgagnrýni sinni og taka á viðkvæmum álitamálum eins og félagslegu taumhaldi, minnihlutahópum, stöðu kvenna, kynferði, samkynhneigð, barnabrúðum, fjölkvæni, vændi, sjálfsvígum, heiðursmorðum, dauðarefsingum og mismunandi sharíatúlkunum innan íslam. Meðal virtustu kvikmyndagerðarmanna í ýmsum þessarra landa eru konur og hafa þær jafnvel verið brautryðjendur í sumum þeirra eins og t.d. Forugh Farrokhzad í Íran og Haifaa al-Mansour í Saudi-Arabíu. Sjónum verður sérstaklega beint að kvikmyndagerðarmönnum í þremur löndum, Tyrklandi, Egyptalandi og Íran, en einnig staldrað við ýmsa aðra í löndum eins og Malasíu, Indónesíu, Pakistan, Afganistan, Azerbaijan, Líbanon, Írak, Sýrlandi, Saudi-Arabíu, Túnis, Alsír, Marokkó og Mauritaníu. Áherslan er á leiknar kvikmyndir á borð við spennumyndir, hryllingsmyndir, gamanmyndir, íslamskar biblíumyndir, rómantík og raunsæisdrama en einnig verður vísað til heimildarmynda og tónlistarmyndbanda (svo sem með Haifu Wehbe og Shams al-Aslami). Þá verða áhrif vestrænna og asískra kvikmynda á kvikmyndagerðarmenn af menningarsvæðum múslima rakin og sömuleiðis áhrif þeirra sjálfra á kvikmyndagerðarmenn víða um heim. Loks verður fjallað um að hve miklu marki megi finna samhljóm milli ímyndar múslima í vestrænum kvikmyndum og kvikmyndum þeirra sjálfra.Þeir kvikmyndagerðarmenn sem helst verða teknir fyrir eru Metin Erksam, Yilmaz Güney, Reha Erdem og Nuri Bilge Ceylan frá Tyrklandi, Henry Barakat og Youssef Chahine frá Egyptalandi og Masud Kimiai, Jafar Panahi, Abbas Kiarostami, Dariush Mehrjui, Asghar Farhadi, Tahmineh Milani og Makhmalbaf-fjölskyldan frá Íran.

Franska nýbylgjan (KVI418G)

Fjallað verður um aðdraganda og eftirköst frönsku nýbylgjunnar, áhrifamestu listastefnu í kvikmyndum á tuttugustu öld, en sjónum verður einkum beint að stefnunni sjálfri og þeim sem að henni stóðu: Jean-Luc Godard, Francois Truffaut, Éric Rohmer, Jacques Rivette og Claude Chabrol. Mikilvæg mótunaráhrif lærimeistara karlleikstjóranna, Andre Bazin, verða einnig skoðuð sem og tengsl aðliggjandi leikstjóra á borð við Agnès Varda og Alain Resnais. Fagurfræðipólitík Cahiers du Cinéma verður skoðuð og samtímagreinar úr tímaritinu lesnar, fjallað verður um hlutverk yfirlýsingarinnar (e. manifesto) og í brennidepli verður virkni frönsku nýbylgjunnar sem róttækrar listhreyfingar sem hafði hnattræn áhrif – áhrif sem enn er verið að takast á við. Lesnir verða textar eftir Truffaut, Godard og aðra sem í Cahiers du Cinéma skrifuðu, farið verður rækilega í skrif Andre Bazin og yfirsýn verður náð þegar að fræðilegu umræðuhefðinni kemur. Horft verður á lykilmyndir bylgjunnar, auk þess sem mikilvægum forverum á borð við Jean Renoir og ítalska nýraunsæið verður gaumur gefinn.

Kvikmyndahöfundurinn Miranda July (KVI419G)

Miranda July (f. 1974) hefur skrifað og leikstýrt þremur frásagnarmyndum í fullri lengd, Me, You and Everyone We Know (2005), The Future (2011) og Kajillionaire (2020), en hún fór líka með aðalhlutverk í fyrstu tveimur. Kvikmyndir July bera sterk höfundareinkenni sem hafa mótast á nær þrjátíu ára löngum ferli hennar sem listakonu: þær fjalla um undarlegar og oft óröklegar hliðar sögupersóna, fanga framandleg augnablik í annars hversdagslegum söguheimi og nálgast viðfangsefni sín með hlýju og myrkum húmor í senn. July virðast engin takmörk sett í listsköpun sinni. Eftir hana liggja tilraunakenndar stuttmyndir, leikrit, listgjörningar, útilistaverk, samskiptaforrit, smásagnasafn og skáldsaga, og er þá ekki allt upp talið. Hún sjálf er miðlæg í verkunum, hvort sem hún staðsetur sig beinlínis líkamlega innan þeirra eða miðlar í þeim persónulegri sýn sem gerir þau fyrst og fremst verk höfundarins Miröndu July, þrátt fyrir fjölbreytileika þeirra. Það er þessi höfundur sem er í forgrunni í námsskeiðinu, þar sem fjallað verður um kvikmyndir og skáldskap July í samhengi höfundarverksins og áhrifaþátta úr lífi hennar, s.s. femínísks aktívisma og pönksenu Los Angeles á 10. áratugnum.

Alþjóðleg nútímalistasaga frá 1850-1960 (LIS243G)

Farið verður í þróun myndlistar frá umbrotatímum módernismans á síðustu áratugum 19. aldar, í gegnum helstu framúrstefnuhreyfingar eða -isma 20.aldar fram til ársins 1970. Gerð verður grein fyrir helstu stefnum módernískrar myndlistar, forsendum þeirra, sérkennum og mikilvægi fyrir síðari tíma. Fjallað verður um tengsl listar við pólitík, heimspeki og þjóðfélagsþróun og hugað að róttæku endurmati á fegurðarhugtakinu í listum á 20. öld. Hvernig skila breyttar hugmyndir um tíma og rými sér í listinni? Hvernig raska ofangreindar listastefnur venjubundinni skynjun manna á umhverfinu og raunveruleikanum. Hvað er "innri veruleiki"? Þarf myndlist að vera sýnileg? Hver er munur á myndmáli og tungumáli og annars konar táknmáli? Reynt verður að fella alþjóðlegar sýningar sem hingað koma að námskeiðinu og verða þær sóttar heim í tengslum við það.

Valdastjórnmál, hugmyndabarátta og andspyrna á 20. öld: Heimssaga IV (SAG269G)

Á námskeiðinu verður fjallað um alþjóðasögu á 20. öld með áherslu á þær breytingar sem orðið hafa á alþjóðakerfinu og –stjórnmálum. Í fyrsta lagi verður sjónum beint að nýrri ríkjaskipan í Evrópu eftir fyrri heimsstyrjöld og áhrifum nýrra stjórnmálastefna eins og kommúnisma og nasisma/fasisma. Í annan stað verður gerð grein fyrir aðdraganda og þróun síðari heimsstyrjaldar og afleiðingum hennar, einkum afnám nýlendustefnunnar og þjóðernisbaráttu í Afríku og Asíu. Í þriðja lagi verður fjallað um birtingarmyndir þess valdakerfis sem lá kalda stríðinu til grundvallar og forræðisstöðu Bandaríkjanna og Sovétríkjanna. Loks verður vikið breyttri heimsskipan og nýjum valdahlutföllum í samtímanum, þar sem rætt verður um uppgang Kína og samkeppni við Bandaríkin.    

Lýðræðisþróun, iðnbylting, nýlendukapphlaup - Heimssaga III (SAG272G)

Í námskeiðinu er fjallað um sögu tímabilsins frá 1815 og fram í fyrri heimsstyrjöld. Meginumfjöllunarefnið er lýðræðisþróun 19. aldar. Þrír þræðir verða dregnir í gegnum þá frásögn: 1) Fjallað verður um hugmyndir um kvenréttindi og kvennahreyfingar 19. aldar í samhengi við almenna þróun kosningaréttar, afnám þrælahalds og velferðarmál. 2) Sú umfjöllun er svo tengd við þjóðernishugmyndir og mótun þjóðríkja á tímabilinu og þá um leið hver uppfylli skilyrðin um þegn/borgara. 3) Þriðji þráðurinn tengist hinum tveimur – nýlendukapphlaup Evrópuríkja, Bandaríkjanna og Japans og áhrif þess á samfélög í Afríku og Asíu.  

Hugarflug norðursins (ÞJÓ211G)

(Kennt á ensku, en nemendur sem þess óska geta skilað verkefnum á íslensku)

Both fixed and relative, lived and imagined, the North has been a reservoir of imaginary potential. In this potentiality, modern subjects -- local and distant -- might regenerate and reinvigorate. The North contains apparent contradictions: beautiful and terrifying, invigorating and deadly. The imagery of such an imagined and real north, read through history, folklore, literature, film, is the subject of this course. Comparative, interdisciplinary, and multi-sited, our investigations focus on the ways in which the construction of the North has been a contested field representing different agendas and offering divergent outcomes.

Þýskar kvikmyndir (ÞÝS425G)

Þýsk kvikmyndasaga er gríðarlega rík og spannar þrjár aldir, þar á meðal einhver erfiðustu tímabil í sögu þjóðarinnar. Í námskeiðinu verður farið skilmerkilega yfir þýska kvikmyndasögu og mikilvægustu áföngum kvikmyndagerðar Þýskalands gerð skil. Sérstök áhersla verður lögð á samfélagsleg málefni kvikmyndanna, en kvikmyndin hefur fylgt hinum miklu umbrotum þýskrar sögu 20. aldarinnar vel eftir og hafa Þjóðverjar verið óhræddir við að takast á við erfið málefni í gegnum kvikmyndamiðilinn. Farið verður í saumana á því hvernig kvikmyndamiðlinum hefur verið beitt, bæði í áróðursskyni sem og til beittrar gagnrýni, hvernig kvikmyndir endurspegla tíðaranda og hafa áhrif á sýn Þjóðverja á eigin sögu.

Námskeiðið byggir á fyrirlestrum og umræðum í bland við kvikmyndasýningar, en sýndar verða meðal annars: Das Kabinett des Dr. Caligari, Triumph des Willens, Alice in den Städten, Sophie Scholl og Sonnenallee.

Námskeiðið verður kennt á íslensku en ritgerðum má skila á íslensku, þýsku og ensku. Nemendur í þýsku skrifi ritgerðir sínar á þýsku.

Systralag? Þverþjóðleg kvennahreyfing á millistríðsárunum (SAG404M)

Í námskeiðinu er fjallað um þverþjóðlegt samstarf íslenskrar kvennahreyfingar á millistríðsárunum, 1918-1939. Hin alþjóðlega kvennahreyfing hafði starfað að jafnrétti kvenna og karla frá lokum 19. aldar. Þar var kosningaréttur til þjóðþinga aðalbaráttumálið en þegar sigur vannst í sífellt fleiri löndum víkkaði starfssvið hreyfingarinnar. Íslenskar konur tóku þátt í alþjóðlegu samstarfi frá lokum 19. aldar og á árunum milli stríða sóttu allmargar konur ráðstefnur og þing hinna ýmsu kvennahreyfinga, einkum í Evrópu. Í námskeiðinu verður þetta samstarf skoðað og hvernig hugmyndin um sérstakt þverþjóðlegt (femínískt) samfélag kvenna hafi verið túlkuð og rædd, þvert á landamæri þjóðríkja.

Frá fasisma til popúlisma: Lýðræðiskreppa, róttæk þjóðernishyggja og valdboðshyggja á 20 og 21. öld (SAG604M)

Uppgangur hægri popúlistaflokka og valdboðsstjórna á undanförnum árum hefur beinst gegn frjálslyndu lýðræði (liberal democracy) og vakið áleitnar spurningar um hvar staðsetja eigi þessi öfl á hinu pólitíska litrófi og hvernig skilgreina eigi hugmyndafræði þeirra og sögulegar rætur. Á námskeiðinu verður fjallað um lýðræðiskreppur með því að beina sjónum að fasisma og nasisma á fyrri hluta síðustu aldar og popúlisma og valdboðshyggju í samtímanum. Þótt megináherslan verði á Evrópu verða birtingarmyndir róttækrar þjóðernishyggju og hugmyndafræði pólitískra afla sem berjast gegn frjálslyndu lýðræði skoðaðar í öðrum heimshlutum. Áhersla verður lögð á að kryfja ýmis álitamál sem tengjast fasisma/nasisma, valdboðshyggju og popúlisma. Tengsl stjórnmála- og efnahagskreppu við uppgang róttækra þjóðernisafla og valdboðsstjórna verða greind með skírskotun til þátta eins og kynþáttastefnu, kyngervis, nútímavæðingar, menningar, velferðarhugmynda og utanríkismála. Hugað verður sérstaklega að stjórnmála- og samfélagsþróun í Þýskalandi og Ítalíu, þar sem nasistar/fasistar komust til valda og höfðu mest áhrif, en einnig verður fjallað um fasistahreyfingar og valdboðsstjórnir öðrum löndum. Loks verður að fjallað um rætur, hugmyndafræði og stefnu popúlistaflokka í samtímanum sem og bandalög þeirra við önnur stjórnmálaöfl og gerð tilraun til að skýra „popúlíska valdboðshyggju“ í framkvæmd.