Bókmenntaritgerðir (ABF103G)

Fjallað verður um ýmsar gerðir bókmennta- og kvikmyndaritgerða (allt frá fræðilegum ritgerðum til ritdóma, ádeilugreina og pistla). Nemendur hljóta þjálfun í hinum ýmsu þáttum ritgerðasmíðar: afmörkun viðfangsefnis, hugmyndaúrvinnslu, byggingu, röksemdafærslu, tilvísunum, heimildanotkun og frágangi. Kannað verður hvers konar orðræða liggur til grundvallar mismunandi ritgerðum, hver hinn innbyggði lesandi er og hvers konar almennri eða fræðilegri umræðu ritgerðin tengist. Nemendur eru hvattir til að taka námskeiðið á fyrsta námsári.

Kvikmyndarýni (KVI101G)

Hér er um að ræða grunnfag námsgreinarinnar kvikmyndafræði þar sem kynnt eru til sögunnar lykilhugtök og aðferðir í túlkun kvikmynda. Farið verður ítarlega í frásagnaruppbyggingu og sviðsmynd kvikmynda, sem og kvikmyndatöku, klippingu, hljóðvinnslu og tónlist. Ræddar verða ólíkar gerðir kvikmynda og sýnd dæmi um heimilda- og tilraunamyndir auk hefðbundinna leikinna kvikmynda. Í framhaldi munu nemendur kynnast fræðilegri kvikmyndarýni þar sem lögð er áhersla á kvikmyndagreinar, -höfunda og -stjörnur. Á kvikmyndasýningunum verða dregin fram þau sérkenni sem einkenna lesefni hverrar viku enda er námskeiðið að stórum hlut hugsað sem inngangur og æfing í kvikmyndarýni.

Lesbískar blóðsugur: Evrópskar ruslmyndir eða list? (KVI316G)

Á sjötta áratug síðustu aldar hófst um fjögurra áratuga langt blómaskeið svonefndra braskkvikmynda (e. exploitation films) í vesturhluta Evrópa sem í vaxandi mæli ögruðu ríkjandi gildum, valdastofnunum og valdhöfum og reyndu með ýmsum hætti á mörk tjáningarfrelsis. Þessar kvikmyndir voru ýmsar hverjar snöggsoðnar, ódýrar í framleiðslu og fyrst og fremst gerðar sem gróðravæn alþýðleg afþreying en aðrar voru öllu metnaðarfyllri og kynntar sem listrænar. Hrollvekjur urðu erótískar og jafnvel sadó-masókískar, morðgátur ofbeldisfullar, ofurhetjur siðlausar og vestrar kaldhæðnir og bölsýnir og sótsvört mynd var dregin upp af hvers kyns valdamönnum og ferðraveldinu í heild, svo sem í fjölbreyttri flóru nunnuofbeldismynda og andfasískra mynda um siðspillta nazista. Framan af litu margir kvikmyndagagnrýnendur á þessar myndir með mestu vandlætingu og afgreiddu þær sem evrópskar ruslmyndir (e. Euro trash films) og helstu kvikmyndagerðarmennina sem hæfileikalausa viðvaninga en núna á síðari árum hafa æ fleiri kvikmyndafræðingar tekið þessar myndir til greiningar og komið þeim til varnar og virtir kvikmyndagerðarmenn eins og Quentin Tarantino og Peter Strickland sótt til þeirra innblástur.
Áherslan í námskeiðinu er á umdeildar braskkvikmyndir frá Spáni, Frakklandi, Ítalíu og Vestur-Þýzkalandi en einnig verður staldrað aðeins við slíkar kvikmyndir frá einkum Bretlandi, Sviss og Grikklandi.
Allar þær kvikmyndir sem teknar verða til umfjöllunar verða greindar með gagnrýnum hætti út frá félagssögulegum og kvikmyndafræðilegum bakgrunni þeirra. Dregið verður fram allt hið helsta sem þessar kvikmyndir sækja innblátur til, helstu höfundareinkenni viðkomandi kvikmyndagerðarmanna skoðuð og rætt um hvernig þessar myndir taka á siðferðilegum álitamálum og ögra eða standa vörð um staðalmyndir og viðhorf. Spurt verður hvort þessar kvikmyndir endurspegli með einhverjum hætti tíðaranda samtímans, hvort þær hafi að einhverju marki átt þátt í því að færa mörk þess sem þótti við hæfi á þeim tíma og hvort megintilgangurinn með þeim hafi verið að misnota og græða á hverju viðfangsefni fremur en að greina það á listrænum forsendum. Grundvallarspurningarnar í því sambandi eru þessar: Hvað er list? Hvað hafa fræðimenn haft um það að segja?

Myndlist og bókmenntir (ÍSL339G)

Á námskeiðinu verður fjallað um margvísleg vegamót myndlistar og bókmennta í íslenskri menningarsögu, allt frá svonefndum „lýsingum“ í miðaldahandritum til umfangsmikillar bókmenntasköpunar íslenskra myndlistarmanna í samtímanum. Kannað verður hlutverk myndskreytinga í handritum, ljóðabókum og skáldsögum og lögð sérstök áhersla á samstarf myndlistarmanna og rithöfunda í því sambandi. Einnig verður athygli beint að sögu íslenskra myndabóka fyrir börn og fagurfræði þeirra. Lesnar verða skáldsögur sem fjalla um myndlist og skoðaðar teikningar og málverk sem tengjast bókmenntasögunni. Síðast en ekki síst verður hugað að þróun íslenskra skopmynda og myndasagna undanfarin 100 ár en þar segja myndir og texti söguna saman.

Leikjafræði: Tölvuleikir og leikjamenning (KVI314G)

Markmiðið með námskeiðinu er að veita nemendum grunnskilning á leikjafræðum (e. game studies). Um er að ræða nýtt fræðasvið sem hefur rutt sér til rúms á þeim forsendum að leikir, og þá sértaklega tölvuleikir, séu orðnir órjúfanlegur hluti af miðlamenningu samtímans. Í námskeiðinu munu nemendur kynnast lykiltextum og fást við grundvallarspurningar lækjafræðanna. Nemendur munu einnig kynnast fjölda raundæma úr leikjaheiminum þar sem kenningar verða ræddar í samhengi við ýmsa tölvuleiki og þeir skoðaðir frá ólíkum sjónarhornum – bæði út frá kenningum lækjafræðinnar og sem margþætt og vaxandi atvinnugrein. Veitt verður almennt yfirlit yfir þróun tölvuleikjasögunnar, en þó mun hluti námskeiðisins fjalla sérstaklega um japanska tölvuleiki. Að námskeiðinu loknu eiga nemendur að hafa öðlast almennan skilning á kenningum leikjafræðinnar og vera færir um að ræða leikjatengd álitamál á uppbyggilegan hátt.

Íslenskar kvikmyndaaðlaganir (KVI315G)

Aðlaganir eru einn af helstu þáttum íslenskra kvikmynda, eins og víðast hvar annars staðar. Í námskeiðinu verður fjallað um íslenskar sögur sem hafa verið lagaðar að kvikmyndaforminu og til dæmis spurt hvers vegna tilteknar sögur voru valdar með tilliti til menningarlegs og samfélagslegs samhengis. Tvær kvikmyndaaðlaganir komu út eftir skáldsögum Indriða G. Þorsteinssonar, 79 af stöðinni (1955) og Land og Synir (1963). Eric Balling gerði aðlögun þeirrar fyrrnefndu (1962), en sú síðarnefnda eftir Ágúst Guðmundsson (1980) markar upphaf samfelldrar kvikmyndagerðar hér á landi, en hún var ein sú fyrsta sem hlaut styrk úr nýstofnuðum kvikmyndasjóði. Í námskeiðinu verður aðlaganahefðin hér á landi gaumgæfð, bæði með hliðsjón af samfélagslegum áherslum (t.d. Kvikmyndasjóði) og lesin verða íslensk bókmenntaverk og horft á kvikmyndaaðlaganir þeirra. Nemendur verða kynntir fyrir undirstöðuhugtökum aðlögunarfræðanna, t.d. ólíkum skilgreiningum og þeir öðlast þjálfun í að fjalla um þær á gagnrýnin hátt. Til dæmis verða teknar fyrir kenningar Lindu Hutcheon um kvikmyndaaðlaganir, unnið verður með textatengslahugmyndir Gérards Genette og fjallað um aðlaganir sem þýðingar líkt og Ástráður Eysteinsson hefur gert í greiningu sinni á kvikmyndaaðlögun Kristnihalds undir jökli. Auk þess verða lesnir valdir kaflar úr verkum kvikmyndafræðinga, t.d. Thomas Leitch (2012) og fræðigreinar um íslenskar kvikmyndaaðlaganir. Í námskeiðinu verða skoðaðar kvikmyndir sem gerðar hafa verið eftir bókmenntaverkum sem þegar höfðu áunnið sér sess í menningarsögulegu samhengi sem og kvikmyndir sem eru aðlaganir vinsælla samtímaverka. Dæmi um hið fyrra eru verk Indriða G. Þorsteinssonar sem nefnd hafa verið og aðlaganir eftir skáldsögum og nóvellu Halldórs Laxness, Kristnihald undir jökli, Úngfrúin góða og húsið og Atómstöðin. Sem dæmi um vinsælar samtímaskáldsögur sem ákveðið var að aðlaga að kvikmyndaforminu má nefna Djöflaeyjuna eftir Einar Kárason, Engla alheimsins eftir Einar Má Guðmundsson, Mávahlátur Kristínar Marju Baldursdóttur. Þá verður hugað að Mýrinni eftir Arnald Indriðason, en aðlögun Baltasars Kormáks markar upphaf nordic noir kvikmyndagerðar á Íslandi. Einnig verður fjallað um aðlögun Óskars Þórs Axelssonar á Ég man þig eftir Yrsu Sigurðardóttur.

Ævintýri og samfélag: Hjálparhellur, hetjur og vondar stjúpur (ÞJÓ334G)

Ævintýri verða lesin og skoðuð í ljósi samfélagslegra gilda. Lögð verður áhersla á sagnahefðina, flutning sagnafólks, sísköpun þess og meðferð á sagnaminnum. Ævintýrin verða skoðuð m.t.t. hins breytilega efniviðar og hin ýmsu afbrigði einstakra gerða og minna borin saman. Leitast verður við að ráða í merkingu ævintýra, m.a. með táknrýni, auk þess sem þau verða skoðuð í félagslegu ljósi og sett í samhengi við það samfélag sem mótaði þau. Þá verður skoðað hvernig ævintýri eru nýtt og sífellt endursköpuð í nýrri miðlun.

Vinnulag

Kennsla fer einkum fram með fyrirlestrum, en einnig með umræðum svo sem kostur er.

Jane Austen í samtímanum (ABF322G)

Í námskeiðinu verður rýnt í menningarfræðilega höfundarvirkni Austen og hinn svokallaði Austen-iðnaður í samtímanum kynntur fyrir nemendum. Sérstaklega verður skoðað hvernig skáldsögur Austen eru endurritaðar innan þriggja bókmenntagreina, sem löngum hafa verið tengdar konum, þ.e. í ástarsögum, skvísusögum og sjálfshjálparritum – og svo hvernig gríðarlegar vinsældir greinanna þriggja hafa endurmótað höfundarvirkni skáldkonunnar og ímynd hennar. Einnig verða til umræðu kvikmyndir og sjónvarpsþáttaraðir byggðar á verkum skáldkonunnar og lífi hennar. Leitast verður við að svara spurningum sem hverfast um stöðu kvenna í póstfemínískri neyslumenningu, varpað ljósi á Darcy-æði samtímans auk þess að skoða hlutverk Jane Austen innan frásagnanna sem lífsgúru, leiðbeinanda og kennslukonu.

Japanskar kvikmyndir (JAP107G)

Fjallað er um japanskar kvikmyndir frá upphafi til þessa dags með aðaláherslu á klassíska tímabilið 1950-70 og höfundum eins og Kurosawa, Ozu, Mizoguchi og fleiri. Myndirnar eru rannsakaðar og greindar og athugað hvernig japönsk menning, saga og þjóðfélag endurspeglast í þeim.

Skoðaðar verða myndir eftir fyrrnefndra leikstjóra og einnig nýrri verk.

Kennt er á ensku.

Ingmar Bergman - uppreisn gegn föðurímynd (SÆN105G)

Í námskeiðinu verður fjallað um kvikmyndir Ingmars Bergman, fyrst og fremst fyrstu kvikmyndir frá tímabilinu 1950-60, þar sem uppreisn gegn föðurvaldinu myndar eins konar sálrænan kjarna. Áhersla verður lögð á þróun þemans um þörf hins trúaða manns fyrir einhvers konar tákn frá Guði í Sjunde inseglet (1956) til þess að hann samþykki að trúa á hinn grimma Guð í Jungfrukällan (1960) og áfram til uppgjörs við hina neikvæðu guðsmynd í Såsom i spegel (1961), Nattvardsgästerna (1962) og Tystnaden (1963). Nemendur horfa á fimm myndir og þær ræddar og greindar í tímum.

Sviðslistafræði (Performance Studies): Frá sagnaflutningi til uppistands, kjötkveðjuhátíða og stjórnmálamanna (ÞJÓ506G)

Sviðslistafræði (Performance Studies) fjallar um það hvernig fólk í öllum samfélögum, bæði fyrr og nú, tekur þátt í ymis konar sviðslist (performances) í daglegu lífi, á mismunandi "leiksviðum", allt frá helgisiðum til kirkjupredikana, leiksýninga, kvikmyndasýninga, útvarpsþátta, uppistands, sagnaflutnings, gjörningalistar, hátíða, útskriftasiða, matarboða, dulbúningasiða og málflutnings stjórnmálamanna heima og erlendis. Á námskeiðinu munu nemendur kynnast þeim margslungnu táknmálsformum sem beitt er í mismunandi tegundum sviðslista, frá talmáli til búninga, útlits, svipbrigða, kyns, samhengis, hljóðs, "timing" og nytsemi rýmis og viðtöku áhorfenda.

Vinnulag:
Kennsla fer fram í fyrirlestrum, umræðum um fyrirlestra og farið í heimsóknir.

Kvikmyndasaga (KVI201G)

Yfirlit yfir sögu kvikmyndalistarinnar frá upphafi hennar undir lok 19. aldar til okkar daga. Áhrifaríkustu stefnur hvers tíma verða skoðaðar og lykilmyndir sýndar. Nemendur kynnast sovéska myndfléttuskólanum (montage), franska impressjónismanum, þýska expressjónismanum, stúdíókerfinu bandaríska, ítalska nýraunsæinu, japanska mínímalismanum, frönsku nýbylgjunni, þýska nýbíóinu, suður-ameríska byltingabíóinu og Hong Kong-hasarmyndinni svo eitthvað sé nefnt, og reynt verður að bera þessar ólíku stefnur saman. Lögð verður áhersla á að skoða fagurfræðilega þróun kvikmyndarinnar sem og samtímaleg áhrif á útlit og inntak hennar. Námsmat byggist á tveimur prófum.

Kvikmyndakenningar (KVI401G)

Námskeiðið er hugsað sem ítarlegt sögulegt yfirlit yfir helstu kenningar kvikmyndafræðinnar allt frá upphafi til dagsins í dag. Lesnar verða kenningar frumherja á borð við Sergei Eisenstein, Rudolf Arnheim, Siegfried Kracauer og André Bazin. Tekin verða fyrir margvísleg og róttæk umskipti í nálgun kvikmynda á seinni hluta tuttugustu aldar, líkt og formgerðargreining, marxísk efnistúlkun, sálgreining og femínismi. Loks verða áhrif menningarfræðinnar rædd með áherslu á kynþætti og skoðuð staða kvikmyndarinnar á tímum hnattvæðingar. Kvikmyndir námskeiðsins munu endurspegla margbreytileika lesefnisins enda er þeim ætlað að draga fram sérstöðu ólíkra kenninga.

Menningarheimar (TÁK204G)

Þverfaglegt inngangsnámskeið þar sem efnt er til samræðu milli fræðasviða námsbrautarinnar, þ.e. bókmenntafræði, kvikmyndafræði, kynjafræði, listfræði, málvísinda, menningarfræði, táknmálsfræði og þýðingafræði. Birtu verður brugðið á alþjóðlegar hræringar í hugvísindum á liðnum áratugum en jafnframt rýnt í tengsl fræða og heimsmyndar. Fjallað verður um táknfræði tungumálsins og m.a. spurt hvort það geti talist grundvöllur annarra táknkerfa. Spurst verður fyrir um tengsl og "sambúð" mismunandi tungumála og málheima. Er hægt að þýða á milli allra mál- og menningarheima? Hvað geta aðstæður heyrnarlausra sagt okkur um tengsl málheima? Hvað er fjölmenning? Hvernig tengjast talað mál, lesmál og sjónmenning í samfélaginu? Í hverju felst menningarlæsi? Hugað verður að bókmenntum, myndlist, kvikmyndum og öðru myndefni í þjóðlegu og alþjóðlegu samhengi og kannað hvernig þessi táknkerfi vinna með mörkin milli kynja, kynþátta, stétta, menningarhópa, þjóða og heimshluta. Lesið verður ýmiskonar fræðilegt efni og skáldverk, könnuð myndverk og kvikmyndir, en viðfangsefnin verða einnig sótt í fjölmiðla og það sem er á seyði í samtímanum. Námsmat felst í fjórum verkefnum á misserinu og skriflegu lokaprófi.

Myndbandsmiðlaðar ritgerðir í kvikmyndafræði og hugvísindum (KVI422G)

Með tilkomu samskiptamiðla og stafrænnar tækni hefur myndmiðlun af ýmsu tagi tekið stakkaskiptum. YouTube er mikilvirkasta efnisveita í sögu menningarmiðlunar mannkyns, horft er á u.þ.b. milljarð klukkustundir af myndefni á hverjum sólarhring. Þá hefur YouTube jafnframt tekið sér stöðu sem einn helsti vettvangur menningarumfjöllunar, gagnrýni, og skoðanaskipta um leikjamenningu, kvikmyndir og margt fleira. Vídjó-esseyjur hafa jafnframt rutt sér til rúms í kennslu og sem fræðileg tjáning innan kvikmyndafræða. Að því ber hins vegar að huga að myndmiðluð framsetning krefst öðruvísi mælskulistar og öðruvísi nálgunar en hefðbundin fræðiskrif, nokkuð sem kann að leiða til grundvallarbreytinga á því hvernig fræðileg orðræða miðlar þekkingu um kvikmyndir og skapar um þær forsendur og túlkunarramma í framtíðinni. Um þetta verður fjallað í námskeiðinu og nemendur fá þjálfun í meðhöndlun og samþættingu ímynda og hljóðrásar til að miðla hugmyndum og stunda kvikmyndagreiningu, vinna verkefni og „skrifa“ myndmiðlaðar ritgerðir í hugvísindum.

Gerð verður krafa um að nemendur hafi yfir nýlegum og sæmilega öflugum tölvubúnaði að ráða. Kostnaður getur jafnframt fallið á nemendur vegna hugbúnaðarnotkunar í námskeiðinu.

Heimildarmyndin (KVI421G)

Farið verður yfir sögu heimildarmynda og nemendur kynnast helstu lykilverkum og höfundum ásamt straumum og stefnum. Fjallað verður um samspilið á milli heimildamynda og samfélagsins, hvernig viðburðir í samfélaginu gefa haft áhrif á efni heimildarmynda og svo hvernig heimildarmynd getur haft áhrif út í samfélagið. Breytingar og framfarir í tækni eru skoðuð og hvaða áhrif það hefur haft á gerð heimildarmynda. Farið verður í hvað hugtakið heimildarmynd þýðir og því velt upp hvernig heimildarmyndin lifir oft og tíðum á mörkum skáldskapar og raunveruleika og getur staðið sem sjálfstætt listform innan kvikmyndagerðar.

Kennsla er byggð á fyrirlestrum kennara og umræðum í tíma. Ætlast er til þess að nemendur taki virkan þátt í umræðum og boðið verður upp á sýningar á myndum sem tengjast efni námskeiðsins.

Samtímakvenleikstjórar (KVI420G)

Í námskeiðinu öðlast nemendur þekkingu á mikilvægustu kvikmyndagerðarkonum samtímans. Meðfram áhorfi á lykilverk þessara kvenna, verður lögð áhersla á lestur femínískrar kvikmyndafræði og fræðigreina þar sem verkin eru greind sérstaklega. Þar að auki verður fjallað um stöðu kvenna í kvikmyndaiðnaðinum í fortíð og nútíð, #metoo-hreyfinguna og aðgerðir í átt að jafnrétti í kvikmyndagerð. Byrjað verður á verkum frumkvöðla eins og Dorothy Arzner (1897-1979), en svo verður horft á myndir eftir leikstjóra á borð við Agnèsi Varda (1928-2019), Chantal Akerman (1950-2015), Guðnýju Halldórsdóttur (1954), Cheryl Dunye (1966), Céline Sciamma (1978), Chloé Zhao (1982) og Uisenma Borchu (1984). Að lokum munum við velta fyrir okkur hvað felst í því að skoða verk kvenna sem eiga oft fátt sameiginlegt annað en ákveðna kynjaða samfélagsstöðu og rýna í því samhengi í höfundarkenninguna (e. auteur theory). Þá verður Miranda July (1974) miðpunktur þriggja vikna í námskeiðinu, en kvikmyndir hennar bera sterk höfundareinkenni sem hafa mótast á þriggja áratuga löngum ferli sem hófst í pönksenu Los Angeles á 10. áratugnum.

Ítalskar kvikmyndir (ÍTA403G)

Í námskeiðinu Ítalskar kvikmyndir er nemendum veitt innsýn í sögu kvikmyndagerðar á ítalíu á tuttugustu öld. Raktir verða helstu þættir sem hafa haft áhrif á ítalska kvikmyndagerð og reynt að greina hvað það er sem helst einkennir ítalskar kvikmyndir. Einnig verður farið í nokkur grunnatriði í kvikmyndagreiningu til að auðvelda nemendum rannsóknir sínar. Kennsla er byggð á fyrirlestrum kennara og umræðum í tíma. Ætlast er til þess að nemendur taki virkan þátt í umræðum.

Alþjóðleg nútímalistasaga frá 1850-1960 (LIS243G)

Farið verður í þróun myndlistar frá umbrotatímum módernismans á síðustu áratugum 19. aldar, í gegnum helstu framúrstefnuhreyfingar eða -isma 20.aldar fram til ársins 1970. Gerð verður grein fyrir helstu stefnum módernískrar myndlistar, forsendum þeirra, sérkennum og mikilvægi fyrir síðari tíma. Fjallað verður um tengsl listar við pólitík, heimspeki og þjóðfélagsþróun og hugað að róttæku endurmati á fegurðarhugtakinu í listum á 20. öld. Hvernig skila breyttar hugmyndir um tíma og rými sér í listinni? Hvernig raska ofangreindar listastefnur venjubundinni skynjun manna á umhverfinu og raunveruleikanum. Hvað er "innri veruleiki"? Þarf myndlist að vera sýnileg? Hver er munur á myndmáli og tungumáli og annars konar táknmáli? Reynt verður að fella alþjóðlegar sýningar sem hingað koma að námskeiðinu og verða þær sóttar heim í tengslum við það.

Valdastjórnmál, hugmyndabarátta og andspyrna á 20. öld: Heimssaga IV (SAG269G)

Á námskeiðinu verður fjallað um alþjóðasögu á 20. öld með áherslu á þær breytingar sem orðið hafa á alþjóðakerfinu og –stjórnmálum. Í fyrsta lagi verður sjónum beint að nýrri ríkjaskipan í Evrópu eftir fyrri heimsstyrjöld og áhrifum nýrra stjórnmálastefna eins og kommúnisma og nasisma/fasisma. Í annan stað verður gerð grein fyrir aðdraganda og þróun síðari heimsstyrjaldar og afleiðingum hennar, einkum afnám nýlendustefnunnar og þjóðernisbaráttu í Afríku og Asíu. Í þriðja lagi verður fjallað um birtingarmyndir þess valdakerfis sem lá kalda stríðinu til grundvallar og forræðisstöðu Bandaríkjanna og Sovétríkjanna. Loks verður vikið breyttri heimsskipan og nýjum valdahlutföllum í samtímanum, þar sem rætt verður um uppgang Kína og samkeppni við Bandaríkin.    

Lýðræðisþróun, iðnbylting, nýlendukapphlaup - Heimssaga III (SAG272G)

Í námskeiðinu er fjallað um sögu tímabilsins frá 1815 og fram í fyrri heimsstyrjöld. Meginumfjöllunarefnið er lýðræðisþróun 19. aldar. Þrír þræðir verða dregnir í gegnum þá frásögn: 1) Fjallað verður um hugmyndir um kvenréttindi og kvennahreyfingar 19. aldar í samhengi við almenna þróun kosningaréttar, afnám þrælahalds og velferðarmál. 2) Sú umfjöllun er svo tengd við þjóðernishugmyndir og mótun þjóðríkja á tímabilinu og þá um leið hver uppfylli skilyrðin um þegn/borgara. 3) Þriðji þráðurinn tengist hinum tveimur – nýlendukapphlaup Evrópuríkja, Bandaríkjanna og Japans og áhrif þess á samfélög í Afríku og Asíu.  

Hugarflug norðursins (ÞJÓ211G)

(Kennt á ensku, en nemendur sem þess óska geta skilað verkefnum á íslensku)

Both fixed and relative, lived and imagined, the North has been a reservoir of imaginary potential. In this potentiality, modern subjects -- local and distant -- might regenerate and reinvigorate. The North contains apparent contradictions: beautiful and terrifying, invigorating and deadly. The imagery of such an imagined and real north, read through history, folklore, literature, film, is the subject of this course. Comparative, interdisciplinary, and multi-sited, our investigations focus on the ways in which the construction of the North has been a contested field representing different agendas and offering divergent outcomes.

Teacher of the course: JoAnn Conrad

BA-ritgerð í kvikmyndafræði (KVI241L)

BA-ritgerð í kvikmyndafræði

Lesbískar blóðsugur: Evrópskar ruslmyndir eða list? (KVI316G)

Á sjötta áratug síðustu aldar hófst um fjögurra áratuga langt blómaskeið svonefndra braskkvikmynda (e. exploitation films) í vesturhluta Evrópa sem í vaxandi mæli ögruðu ríkjandi gildum, valdastofnunum og valdhöfum og reyndu með ýmsum hætti á mörk tjáningarfrelsis. Þessar kvikmyndir voru ýmsar hverjar snöggsoðnar, ódýrar í framleiðslu og fyrst og fremst gerðar sem gróðravæn alþýðleg afþreying en aðrar voru öllu metnaðarfyllri og kynntar sem listrænar. Hrollvekjur urðu erótískar og jafnvel sadó-masókískar, morðgátur ofbeldisfullar, ofurhetjur siðlausar og vestrar kaldhæðnir og bölsýnir og sótsvört mynd var dregin upp af hvers kyns valdamönnum og ferðraveldinu í heild, svo sem í fjölbreyttri flóru nunnuofbeldismynda og andfasískra mynda um siðspillta nazista. Framan af litu margir kvikmyndagagnrýnendur á þessar myndir með mestu vandlætingu og afgreiddu þær sem evrópskar ruslmyndir (e. Euro trash films) og helstu kvikmyndagerðarmennina sem hæfileikalausa viðvaninga en núna á síðari árum hafa æ fleiri kvikmyndafræðingar tekið þessar myndir til greiningar og komið þeim til varnar og virtir kvikmyndagerðarmenn eins og Quentin Tarantino og Peter Strickland sótt til þeirra innblástur.
Áherslan í námskeiðinu er á umdeildar braskkvikmyndir frá Spáni, Frakklandi, Ítalíu og Vestur-Þýzkalandi en einnig verður staldrað aðeins við slíkar kvikmyndir frá einkum Bretlandi, Sviss og Grikklandi.
Allar þær kvikmyndir sem teknar verða til umfjöllunar verða greindar með gagnrýnum hætti út frá félagssögulegum og kvikmyndafræðilegum bakgrunni þeirra. Dregið verður fram allt hið helsta sem þessar kvikmyndir sækja innblátur til, helstu höfundareinkenni viðkomandi kvikmyndagerðarmanna skoðuð og rætt um hvernig þessar myndir taka á siðferðilegum álitamálum og ögra eða standa vörð um staðalmyndir og viðhorf. Spurt verður hvort þessar kvikmyndir endurspegli með einhverjum hætti tíðaranda samtímans, hvort þær hafi að einhverju marki átt þátt í því að færa mörk þess sem þótti við hæfi á þeim tíma og hvort megintilgangurinn með þeim hafi verið að misnota og græða á hverju viðfangsefni fremur en að greina það á listrænum forsendum. Grundvallarspurningarnar í því sambandi eru þessar: Hvað er list? Hvað hafa fræðimenn haft um það að segja?

Myndlist og bókmenntir (ÍSL339G)

Á námskeiðinu verður fjallað um margvísleg vegamót myndlistar og bókmennta í íslenskri menningarsögu, allt frá svonefndum „lýsingum“ í miðaldahandritum til umfangsmikillar bókmenntasköpunar íslenskra myndlistarmanna í samtímanum. Kannað verður hlutverk myndskreytinga í handritum, ljóðabókum og skáldsögum og lögð sérstök áhersla á samstarf myndlistarmanna og rithöfunda í því sambandi. Einnig verður athygli beint að sögu íslenskra myndabóka fyrir börn og fagurfræði þeirra. Lesnar verða skáldsögur sem fjalla um myndlist og skoðaðar teikningar og málverk sem tengjast bókmenntasögunni. Síðast en ekki síst verður hugað að þróun íslenskra skopmynda og myndasagna undanfarin 100 ár en þar segja myndir og texti söguna saman.

Leikjafræði: Tölvuleikir og leikjamenning (KVI314G)

Markmiðið með námskeiðinu er að veita nemendum grunnskilning á leikjafræðum (e. game studies). Um er að ræða nýtt fræðasvið sem hefur rutt sér til rúms á þeim forsendum að leikir, og þá sértaklega tölvuleikir, séu orðnir órjúfanlegur hluti af miðlamenningu samtímans. Í námskeiðinu munu nemendur kynnast lykiltextum og fást við grundvallarspurningar lækjafræðanna. Nemendur munu einnig kynnast fjölda raundæma úr leikjaheiminum þar sem kenningar verða ræddar í samhengi við ýmsa tölvuleiki og þeir skoðaðir frá ólíkum sjónarhornum – bæði út frá kenningum lækjafræðinnar og sem margþætt og vaxandi atvinnugrein. Veitt verður almennt yfirlit yfir þróun tölvuleikjasögunnar, en þó mun hluti námskeiðisins fjalla sérstaklega um japanska tölvuleiki. Að námskeiðinu loknu eiga nemendur að hafa öðlast almennan skilning á kenningum leikjafræðinnar og vera færir um að ræða leikjatengd álitamál á uppbyggilegan hátt.

Íslenskar kvikmyndaaðlaganir (KVI315G)

Aðlaganir eru einn af helstu þáttum íslenskra kvikmynda, eins og víðast hvar annars staðar. Í námskeiðinu verður fjallað um íslenskar sögur sem hafa verið lagaðar að kvikmyndaforminu og til dæmis spurt hvers vegna tilteknar sögur voru valdar með tilliti til menningarlegs og samfélagslegs samhengis. Tvær kvikmyndaaðlaganir komu út eftir skáldsögum Indriða G. Þorsteinssonar, 79 af stöðinni (1955) og Land og Synir (1963). Eric Balling gerði aðlögun þeirrar fyrrnefndu (1962), en sú síðarnefnda eftir Ágúst Guðmundsson (1980) markar upphaf samfelldrar kvikmyndagerðar hér á landi, en hún var ein sú fyrsta sem hlaut styrk úr nýstofnuðum kvikmyndasjóði. Í námskeiðinu verður aðlaganahefðin hér á landi gaumgæfð, bæði með hliðsjón af samfélagslegum áherslum (t.d. Kvikmyndasjóði) og lesin verða íslensk bókmenntaverk og horft á kvikmyndaaðlaganir þeirra. Nemendur verða kynntir fyrir undirstöðuhugtökum aðlögunarfræðanna, t.d. ólíkum skilgreiningum og þeir öðlast þjálfun í að fjalla um þær á gagnrýnin hátt. Til dæmis verða teknar fyrir kenningar Lindu Hutcheon um kvikmyndaaðlaganir, unnið verður með textatengslahugmyndir Gérards Genette og fjallað um aðlaganir sem þýðingar líkt og Ástráður Eysteinsson hefur gert í greiningu sinni á kvikmyndaaðlögun Kristnihalds undir jökli. Auk þess verða lesnir valdir kaflar úr verkum kvikmyndafræðinga, t.d. Thomas Leitch (2012) og fræðigreinar um íslenskar kvikmyndaaðlaganir. Í námskeiðinu verða skoðaðar kvikmyndir sem gerðar hafa verið eftir bókmenntaverkum sem þegar höfðu áunnið sér sess í menningarsögulegu samhengi sem og kvikmyndir sem eru aðlaganir vinsælla samtímaverka. Dæmi um hið fyrra eru verk Indriða G. Þorsteinssonar sem nefnd hafa verið og aðlaganir eftir skáldsögum og nóvellu Halldórs Laxness, Kristnihald undir jökli, Úngfrúin góða og húsið og Atómstöðin. Sem dæmi um vinsælar samtímaskáldsögur sem ákveðið var að aðlaga að kvikmyndaforminu má nefna Djöflaeyjuna eftir Einar Kárason, Engla alheimsins eftir Einar Má Guðmundsson, Mávahlátur Kristínar Marju Baldursdóttur. Þá verður hugað að Mýrinni eftir Arnald Indriðason, en aðlögun Baltasars Kormáks markar upphaf nordic noir kvikmyndagerðar á Íslandi. Einnig verður fjallað um aðlögun Óskars Þórs Axelssonar á Ég man þig eftir Yrsu Sigurðardóttur.

Ævintýri og samfélag: Hjálparhellur, hetjur og vondar stjúpur (ÞJÓ334G)

Ævintýri verða lesin og skoðuð í ljósi samfélagslegra gilda. Lögð verður áhersla á sagnahefðina, flutning sagnafólks, sísköpun þess og meðferð á sagnaminnum. Ævintýrin verða skoðuð m.t.t. hins breytilega efniviðar og hin ýmsu afbrigði einstakra gerða og minna borin saman. Leitast verður við að ráða í merkingu ævintýra, m.a. með táknrýni, auk þess sem þau verða skoðuð í félagslegu ljósi og sett í samhengi við það samfélag sem mótaði þau. Þá verður skoðað hvernig ævintýri eru nýtt og sífellt endursköpuð í nýrri miðlun.

Vinnulag

Kennsla fer einkum fram með fyrirlestrum, en einnig með umræðum svo sem kostur er.

Jane Austen í samtímanum (ABF322G)

Í námskeiðinu verður rýnt í menningarfræðilega höfundarvirkni Austen og hinn svokallaði Austen-iðnaður í samtímanum kynntur fyrir nemendum. Sérstaklega verður skoðað hvernig skáldsögur Austen eru endurritaðar innan þriggja bókmenntagreina, sem löngum hafa verið tengdar konum, þ.e. í ástarsögum, skvísusögum og sjálfshjálparritum – og svo hvernig gríðarlegar vinsældir greinanna þriggja hafa endurmótað höfundarvirkni skáldkonunnar og ímynd hennar. Einnig verða til umræðu kvikmyndir og sjónvarpsþáttaraðir byggðar á verkum skáldkonunnar og lífi hennar. Leitast verður við að svara spurningum sem hverfast um stöðu kvenna í póstfemínískri neyslumenningu, varpað ljósi á Darcy-æði samtímans auk þess að skoða hlutverk Jane Austen innan frásagnanna sem lífsgúru, leiðbeinanda og kennslukonu.

Japanskar kvikmyndir (JAP107G)

Fjallað er um japanskar kvikmyndir frá upphafi til þessa dags með aðaláherslu á klassíska tímabilið 1950-70 og höfundum eins og Kurosawa, Ozu, Mizoguchi og fleiri. Myndirnar eru rannsakaðar og greindar og athugað hvernig japönsk menning, saga og þjóðfélag endurspeglast í þeim.

Skoðaðar verða myndir eftir fyrrnefndra leikstjóra og einnig nýrri verk.

Kennt er á ensku.

Ingmar Bergman - uppreisn gegn föðurímynd (SÆN105G)

Í námskeiðinu verður fjallað um kvikmyndir Ingmars Bergman, fyrst og fremst fyrstu kvikmyndir frá tímabilinu 1950-60, þar sem uppreisn gegn föðurvaldinu myndar eins konar sálrænan kjarna. Áhersla verður lögð á þróun þemans um þörf hins trúaða manns fyrir einhvers konar tákn frá Guði í Sjunde inseglet (1956) til þess að hann samþykki að trúa á hinn grimma Guð í Jungfrukällan (1960) og áfram til uppgjörs við hina neikvæðu guðsmynd í Såsom i spegel (1961), Nattvardsgästerna (1962) og Tystnaden (1963). Nemendur horfa á fimm myndir og þær ræddar og greindar í tímum.

Sviðslistafræði (Performance Studies): Frá sagnaflutningi til uppistands, kjötkveðjuhátíða og stjórnmálamanna (ÞJÓ506G)

Sviðslistafræði (Performance Studies) fjallar um það hvernig fólk í öllum samfélögum, bæði fyrr og nú, tekur þátt í ymis konar sviðslist (performances) í daglegu lífi, á mismunandi "leiksviðum", allt frá helgisiðum til kirkjupredikana, leiksýninga, kvikmyndasýninga, útvarpsþátta, uppistands, sagnaflutnings, gjörningalistar, hátíða, útskriftasiða, matarboða, dulbúningasiða og málflutnings stjórnmálamanna heima og erlendis. Á námskeiðinu munu nemendur kynnast þeim margslungnu táknmálsformum sem beitt er í mismunandi tegundum sviðslista, frá talmáli til búninga, útlits, svipbrigða, kyns, samhengis, hljóðs, "timing" og nytsemi rýmis og viðtöku áhorfenda.

Vinnulag:
Kennsla fer fram í fyrirlestrum, umræðum um fyrirlestra og farið í heimsóknir.

Hollywood: Place and Myth (ENS352M)

What does Sunset Boulevard, double entendres, self-censorship, the Coen Brothers, and #metoo have in common? They all reveal that Hollywood is not quite the fantasy it poses to be.

A very real place and industry within Los Angeles, California, Hollywood has led in film production since the beginning of narrative film, yet its magic is created within the bland and sometimes devastating concrete lots, sound stages and offices of producers and agents.

This course aims to explore the reality of Hollywood and how it has functioned over time, to examine and critique its presentation and reputation through film and media. The course includes critical viewings of films that are based on both the myth and reality of Hollywood as well as critical readings on historical context, news/gossip, and the history of American narrative film.

Only 35 seats are available for ENS352M. Once the course is filled please contact Nikkita (nhp1@hi.is) to be added onto a waiting list in case a spot opens up.

BA-ritgerð í kvikmyndafræði (KVI241L)

BA-ritgerð í kvikmyndafræði

Myndbandsmiðlaðar ritgerðir í kvikmyndafræði og hugvísindum (KVI422G)

Með tilkomu samskiptamiðla og stafrænnar tækni hefur myndmiðlun af ýmsu tagi tekið stakkaskiptum. YouTube er mikilvirkasta efnisveita í sögu menningarmiðlunar mannkyns, horft er á u.þ.b. milljarð klukkustundir af myndefni á hverjum sólarhring. Þá hefur YouTube jafnframt tekið sér stöðu sem einn helsti vettvangur menningarumfjöllunar, gagnrýni, og skoðanaskipta um leikjamenningu, kvikmyndir og margt fleira. Vídjó-esseyjur hafa jafnframt rutt sér til rúms í kennslu og sem fræðileg tjáning innan kvikmyndafræða. Að því ber hins vegar að huga að myndmiðluð framsetning krefst öðruvísi mælskulistar og öðruvísi nálgunar en hefðbundin fræðiskrif, nokkuð sem kann að leiða til grundvallarbreytinga á því hvernig fræðileg orðræða miðlar þekkingu um kvikmyndir og skapar um þær forsendur og túlkunarramma í framtíðinni. Um þetta verður fjallað í námskeiðinu og nemendur fá þjálfun í meðhöndlun og samþættingu ímynda og hljóðrásar til að miðla hugmyndum og stunda kvikmyndagreiningu, vinna verkefni og „skrifa“ myndmiðlaðar ritgerðir í hugvísindum.

Gerð verður krafa um að nemendur hafi yfir nýlegum og sæmilega öflugum tölvubúnaði að ráða. Kostnaður getur jafnframt fallið á nemendur vegna hugbúnaðarnotkunar í námskeiðinu.

Heimildarmyndin (KVI421G)

Farið verður yfir sögu heimildarmynda og nemendur kynnast helstu lykilverkum og höfundum ásamt straumum og stefnum. Fjallað verður um samspilið á milli heimildamynda og samfélagsins, hvernig viðburðir í samfélaginu gefa haft áhrif á efni heimildarmynda og svo hvernig heimildarmynd getur haft áhrif út í samfélagið. Breytingar og framfarir í tækni eru skoðuð og hvaða áhrif það hefur haft á gerð heimildarmynda. Farið verður í hvað hugtakið heimildarmynd þýðir og því velt upp hvernig heimildarmyndin lifir oft og tíðum á mörkum skáldskapar og raunveruleika og getur staðið sem sjálfstætt listform innan kvikmyndagerðar.

Kennsla er byggð á fyrirlestrum kennara og umræðum í tíma. Ætlast er til þess að nemendur taki virkan þátt í umræðum og boðið verður upp á sýningar á myndum sem tengjast efni námskeiðsins.

Samtímakvenleikstjórar (KVI420G)

Í námskeiðinu öðlast nemendur þekkingu á mikilvægustu kvikmyndagerðarkonum samtímans. Meðfram áhorfi á lykilverk þessara kvenna, verður lögð áhersla á lestur femínískrar kvikmyndafræði og fræðigreina þar sem verkin eru greind sérstaklega. Þar að auki verður fjallað um stöðu kvenna í kvikmyndaiðnaðinum í fortíð og nútíð, #metoo-hreyfinguna og aðgerðir í átt að jafnrétti í kvikmyndagerð. Byrjað verður á verkum frumkvöðla eins og Dorothy Arzner (1897-1979), en svo verður horft á myndir eftir leikstjóra á borð við Agnèsi Varda (1928-2019), Chantal Akerman (1950-2015), Guðnýju Halldórsdóttur (1954), Cheryl Dunye (1966), Céline Sciamma (1978), Chloé Zhao (1982) og Uisenma Borchu (1984). Að lokum munum við velta fyrir okkur hvað felst í því að skoða verk kvenna sem eiga oft fátt sameiginlegt annað en ákveðna kynjaða samfélagsstöðu og rýna í því samhengi í höfundarkenninguna (e. auteur theory). Þá verður Miranda July (1974) miðpunktur þriggja vikna í námskeiðinu, en kvikmyndir hennar bera sterk höfundareinkenni sem hafa mótast á þriggja áratuga löngum ferli sem hófst í pönksenu Los Angeles á 10. áratugnum.

Ítalskar kvikmyndir (ÍTA403G)

Í námskeiðinu Ítalskar kvikmyndir er nemendum veitt innsýn í sögu kvikmyndagerðar á ítalíu á tuttugustu öld. Raktir verða helstu þættir sem hafa haft áhrif á ítalska kvikmyndagerð og reynt að greina hvað það er sem helst einkennir ítalskar kvikmyndir. Einnig verður farið í nokkur grunnatriði í kvikmyndagreiningu til að auðvelda nemendum rannsóknir sínar. Kennsla er byggð á fyrirlestrum kennara og umræðum í tíma. Ætlast er til þess að nemendur taki virkan þátt í umræðum.

Alþjóðleg nútímalistasaga frá 1850-1960 (LIS243G)

Farið verður í þróun myndlistar frá umbrotatímum módernismans á síðustu áratugum 19. aldar, í gegnum helstu framúrstefnuhreyfingar eða -isma 20.aldar fram til ársins 1970. Gerð verður grein fyrir helstu stefnum módernískrar myndlistar, forsendum þeirra, sérkennum og mikilvægi fyrir síðari tíma. Fjallað verður um tengsl listar við pólitík, heimspeki og þjóðfélagsþróun og hugað að róttæku endurmati á fegurðarhugtakinu í listum á 20. öld. Hvernig skila breyttar hugmyndir um tíma og rými sér í listinni? Hvernig raska ofangreindar listastefnur venjubundinni skynjun manna á umhverfinu og raunveruleikanum. Hvað er "innri veruleiki"? Þarf myndlist að vera sýnileg? Hver er munur á myndmáli og tungumáli og annars konar táknmáli? Reynt verður að fella alþjóðlegar sýningar sem hingað koma að námskeiðinu og verða þær sóttar heim í tengslum við það.

Valdastjórnmál, hugmyndabarátta og andspyrna á 20. öld: Heimssaga IV (SAG269G)

Á námskeiðinu verður fjallað um alþjóðasögu á 20. öld með áherslu á þær breytingar sem orðið hafa á alþjóðakerfinu og –stjórnmálum. Í fyrsta lagi verður sjónum beint að nýrri ríkjaskipan í Evrópu eftir fyrri heimsstyrjöld og áhrifum nýrra stjórnmálastefna eins og kommúnisma og nasisma/fasisma. Í annan stað verður gerð grein fyrir aðdraganda og þróun síðari heimsstyrjaldar og afleiðingum hennar, einkum afnám nýlendustefnunnar og þjóðernisbaráttu í Afríku og Asíu. Í þriðja lagi verður fjallað um birtingarmyndir þess valdakerfis sem lá kalda stríðinu til grundvallar og forræðisstöðu Bandaríkjanna og Sovétríkjanna. Loks verður vikið breyttri heimsskipan og nýjum valdahlutföllum í samtímanum, þar sem rætt verður um uppgang Kína og samkeppni við Bandaríkin.    

Lýðræðisþróun, iðnbylting, nýlendukapphlaup - Heimssaga III (SAG272G)

Í námskeiðinu er fjallað um sögu tímabilsins frá 1815 og fram í fyrri heimsstyrjöld. Meginumfjöllunarefnið er lýðræðisþróun 19. aldar. Þrír þræðir verða dregnir í gegnum þá frásögn: 1) Fjallað verður um hugmyndir um kvenréttindi og kvennahreyfingar 19. aldar í samhengi við almenna þróun kosningaréttar, afnám þrælahalds og velferðarmál. 2) Sú umfjöllun er svo tengd við þjóðernishugmyndir og mótun þjóðríkja á tímabilinu og þá um leið hver uppfylli skilyrðin um þegn/borgara. 3) Þriðji þráðurinn tengist hinum tveimur – nýlendukapphlaup Evrópuríkja, Bandaríkjanna og Japans og áhrif þess á samfélög í Afríku og Asíu.  

Hugarflug norðursins (ÞJÓ211G)

(Kennt á ensku, en nemendur sem þess óska geta skilað verkefnum á íslensku)

Both fixed and relative, lived and imagined, the North has been a reservoir of imaginary potential. In this potentiality, modern subjects -- local and distant -- might regenerate and reinvigorate. The North contains apparent contradictions: beautiful and terrifying, invigorating and deadly. The imagery of such an imagined and real north, read through history, folklore, literature, film, is the subject of this course. Comparative, interdisciplinary, and multi-sited, our investigations focus on the ways in which the construction of the North has been a contested field representing different agendas and offering divergent outcomes.

Teacher of the course: JoAnn Conrad