Aðferðir og vinnubrögð (ÍSL109G)

Námskeiðið er sameiginlegt nemendum í íslensku, almennum málvísindum og táknmálsfræði. Það skiptist í tvennt. Í öðrum helmingi námskeiðsins (kennt á fimmtudögum) er fjallað um gagnrýna hugsun og ritgerðasmíð frá ýmsum hliðum: uppbyggingu ritgerða, efnisafmörkun, mál og stíl, heimildanotkun og heimildamat, tilvísanir, heimildaskrá, frágang o.fl.
Í hinum helmingi námskeiðsins (kennt á þriðjudögum) munu fræðimenn á áðurnefndum sviðum kynna viðfangsefni sín og gestir utan háskólans kynna starfsvettvang íslenskufræðinga, málvísindamanna og táknmálsfræðinga.
Nemendur fá ritgerðarefni 19. september og skila drögum að ritgerð 22. október. Síðar ganga nemendur frá ritgerðinni og nýta sér þær athugasemdir sem þeir hafa fengið við ritgerðardrögin og það sem þeir hafa lært í námskeiðinu. Ritgerðin gildir 40% af heildareinkunn. Námskeiðinu lýkur með skriflegu prófi sem gildir 30% en skýrslur og spurningar sem nemendur vinna jafnóðum í námskeiðinu gilda 30% af heildareinkunn.

Inngangur að málfræði (ÍSL110G)

Kynnt verða helstu viðfangsefni málvísinda og undirstöðuatriði í íslenskri málfræði. Leitast verður við að efla skilning nemenda á eðli mannlegs máls og kynna þeim helstu grundvallarhugtök og aðferðir málvísinda

Bókmenntafræði (ÍSL111G)

Vilt þú læra nýjar leiðir til að lesa og skilja bókmenntir, kafa undir yfirborð texta og ræða um skáldverk á faglegan hátt? Í þessu námskeiði kynnast nemendur undirstöðuhugtökum í bókmenntafræði, textagreiningu og ritun bókmenntaritgerða. Nemendur læra um ólíkar nálganir í bókmenntagreiningu og fá þjálfun í að beita hugtökum við greiningu á skáldtextum af ýmsu tagi, bæði munnlega og í rituðu máli. Námskeiðið skiptist í fjóra hluta: Inngang að bókmenntafræði, ljóð, frásagnir (sögur og leikrit) og loks bókmenntaritgerðaskrif. 

Íslensk bókmenntasaga til 1900 (ÍSL205G)

Yfirlit yfir íslenska bókmenntasögu frá öndverðu til loka 19. aldar. Lögð verður áhersla á að setja hræringar og nýjungar í íslenskar bókmenntum í samhengi við alþjóðlega strauma í bókmenntum álfunnar.

Miðaldabókmenntir (ÍSL206G)

Fjallað verður um mismunandi leiðir til þess að nálgast miðaldatexta, hvort sem er eftir hefðbundnum leiðum bókmenntafræði miðalda eða nútímabókmenntarannsókna. Þá verður lesið og rætt um viðhorf miðaldamanna til bókmenningar, sagnaskemmtunar og skáldskapar. Helstu greinar íslenskra miðaldabókmennta verða lesnar.

Málkerfið – hljóð og orð (ÍSL209G)

Þetta er grundvallarnámskeið í íslenskri hljóðfræði, hljóðkerfisfræði, beygingarfræði og orðmyndunarfræði. Farið verður í grundvallaratriði hljóðeðlisfræði og íslenskrar hljóðmyndunar og nemendur þjálfaðir í hljóðritun. Helstu hugtök í hljóðkerfisfræði verða kynnt og gefið yfirlit yfir hljóðferli í íslensku og skilyrðingu þeirra. Einnig verða grundvallarhugtök orðhlutafræðinnar kynnt og farið yfir helstu orðmyndunarferli í íslensku og virkni þeirra. Málfræðilegar formdeildir verða skoðaðar, beygingu helstu orðflokka lýst og gerð grein fyrir beygingarflokkum og tilbrigðum.

Straumar og stefnur í bókmenntafræði (ÍSL301G)

Sögulegt yfirlit yfir þróun bókmenntafræði á 20. og 21. öld. Auk fyrirlestra þar sem fjallað er um valdar lykilkenningar er gert ráð fyrir umræðutímum þar sem nemendur æfast í að beita ólíkum nálgunarleiðum á bókmenntatexta.

Breytingar og tilbrigði (ÍSL320G)

Markmið þessa námskeiðs er að skýra þau tengsl sem eru á milli málbreytinga í sögu tungumáls og samtímalegra tilbrigða í máli. Meginhugmyndin er sú að málbreytingar leiði að jafnaði til samtímalegra tilbrigða á einhverju tímabili og að öll samtímaleg tilbrigði stafi af einhvers konar málbreytingu eða vísi að breytingu. Í námskeiðinu verða annars vegar kynntar helstu hugmyndir um eðli og tegundir málbreytinga, hvernig breytingar kvikna og hvernig þær breiðast út, og hins vegar hugmyndir um samtímaleg tilbrigði og eðli þeirra. Athyglinni verður fyrst og fremst beint að þróun íslensku, og því verða dæmi einkum tekin úr íslenskri málsögu og íslensku nútímamáli en jafnframt verður bent á hliðstæður í öðrum tungumálum.

Setningar og samhengi (ÍSL321G)

Í þessu námskeiði verður fjallað um grundvallaratriði í íslenskri setningafræði, meðal annars orðflokkagreiningu, setningaliði, flokkun sagna, færslur af ýmsu tagi og málfræðihlutverk. Einnig verður fjallað um málnotkun, merkingu og samhengi og tengsl þessara atriða við setningafræði.

Jane Austen í samtímanum (ABF322G)

Í námskeiðinu verður rýnt í menningarfræðilega höfundarvirkni Austen og hinn svokallaði Austen-iðnaður í samtímanum kynntur fyrir nemendum. Sérstaklega verður skoðað hvernig skáldsögur Austen eru endurritaðar innan þriggja bókmenntagreina, sem löngum hafa verið tengdar konum, þ.e. í ástarsögum, skvísusögum og sjálfshjálparritum – og svo hvernig gríðarlegar vinsældir greinanna þriggja hafa endurmótað höfundarvirkni skáldkonunnar og ímynd hennar. Einnig verða til umræðu kvikmyndir og sjónvarpsþáttaraðir byggðar á verkum skáldkonunnar og lífi hennar. Leitast verður við að svara spurningum sem hverfast um stöðu kvenna í póstfemínískri neyslumenningu, varpað ljósi á Darcy-æði samtímans auk þess að skoða hlutverk Jane Austen innan frásagnanna sem lífsgúru, leiðbeinanda og kennslukonu.

Jane Austen í samtímanum (ABF322G)

Í námskeiðinu verður rýnt í menningarfræðilega höfundarvirkni Austen og hinn svokallaði Austen-iðnaður í samtímanum kynntur fyrir nemendum. Sérstaklega verður skoðað hvernig skáldsögur Austen eru endurritaðar innan þriggja bókmenntagreina, sem löngum hafa verið tengdar konum, þ.e. í ástarsögum, skvísusögum og sjálfshjálparritum – og svo hvernig gríðarlegar vinsældir greinanna þriggja hafa endurmótað höfundarvirkni skáldkonunnar og ímynd hennar. Einnig verða til umræðu kvikmyndir og sjónvarpsþáttaraðir byggðar á verkum skáldkonunnar og lífi hennar. Leitast verður við að svara spurningum sem hverfast um stöðu kvenna í póstfemínískri neyslumenningu, varpað ljósi á Darcy-æði samtímans auk þess að skoða hlutverk Jane Austen innan frásagnanna sem lífsgúru, leiðbeinanda og kennslukonu.

Samtalsgreining og samskiptamálfræði (AMV504M)

Á námskeiðinu verður fjallað um helstu viðfangsefni og aðferðir samtalsgreiningar og samskiptamálfræði. Námskeiðinu er ætlað að veita nemendum nýja sýn á íslenskt talmál og þjálfun í málvísindalegri greiningu á samtölum sem nýtist á ýmsum sviðum. Einkum verður sjónum beint að samtölum íslenskra unglinga og mælenda sem tala íslensku sem annað mál. Farið verður yfir undirstöðuatriði er varða upptökur samtala, meðferð gagna og siðferðileg álitamál. Nemendur kynnast hefðum um umritun hljóðs og myndar og læra að skrá efni í forritið ELAN. Áhersla verður lögð á þjálfun nemenda í munnlegri og skriflegri greiningu. Í kennslustundum verða gagnafundir (e. data sessions) þar sem nemendur hlusta á brot úr samtölum og ræða það sem þar á sér stað. Nemendur læra að sjá munstur í samtölum, t.d. hvernig mælendur byggja upp lotur og hvað gerist þegar upp koma vandamál í samskiptum. Að lokum verður fjallað um ólíkar tegundir samtala, t.d. hversdagsleg samtöl, viðtöl í fjölmiðlum og stofnanasamtöl, og hvernig þetta ytra samhengi hefur mótandi áhrif á samtölin.

Hljóðkerfisfræði (ÍSL314G)

Kynnt verða hugtök og aðferðir við greiningu hljóðkerfa og nemendur þjálfaðir í notkun þeirra. Ólíkar kenningar í hljóðkerfisfræði verða skoðaðar í tengslum við tungumál almennt og íslenskt hljóðkerfi sérstaklega.

Forritun fyrir hugvísindafólk (ÍSL333G)

Námskeiðið er fyrst og fremst ætlað nemendum í grunnnámi í hugvísindum við HÍ sem vilja geta notað forritun í sínum störfum. Áhersla er lögð á greiningu textagagna og námskeiðið hentar fyrir þau sem vilja kynnast máltækni í BA-námi, ekki síst þeim sem stefna á MA-nám í máltækni. Námskeiðið er að hluta til kennt með MLT701F Forritun í máltækni á MA-stigi. Við textagreiningu í námskeiðinu skiptir máli að nemendur hafi grunnþekkingu á helstu hugtökum í málfræði en ef nemandi er í vafa um hvort hún, hann eða hán hefur viðeigandi bakgrunn til að taka námskeiðið er sjálfsagt að hafa samband við kennara fyrir frekari upplýsingar.
Tilgangur þessa námskeiðs er að styðja við nemendur á fyrstu stigum forritunar, aðstoða þá við að ná tökum á grunnþáttum hennar og veita þeim þjálfun í að leysa einföld en fjölbreytt máltækniverkefni í forritunarmálinu Python. Að auki kynnast nemendur málvinnslutólinu NLTK (Natural Language Toolkit). Nemendur sem síðar halda áfram í MA-nám í máltækni munu nota grunninn úr þessu námskeiði í öðrum námskeiðum um málvinnslu.

Forníslenska og frændtungurnar (ÍSL335G)

Nútímamálin enska, þýska og íslenska eiga margt sameiginlegt og þessi skyldleiki verður enn ljósari og skiljanlegri ef skyggnst er aftur í tímann. Fjallað verður um hinar forngermönsku frændtungur íslenskunnar, svo sem fornensku, fornsaxnesku og fornháþýsku, auk norrænna mála. Farið verður yfir nokkur helstu einkenni í málfræði fornmálanna með samanburði við norrænu og íslensku og lesin stutt textasýni.

Myndlist og bókmenntir (ÍSL339G)

Á námskeiðinu verður fjallað um margvísleg vegamót myndlistar og bókmennta í íslenskri menningarsögu, allt frá svonefndum „lýsingum“ í miðaldahandritum til umfangsmikillar bókmenntasköpunar íslenskra myndlistarmanna í samtímanum. Kannað verður hlutverk myndskreytinga í handritum, ljóðabókum og skáldsögum og lögð sérstök áhersla á samstarf myndlistarmanna og rithöfunda í því sambandi. Einnig verður athygli beint að sögu íslenskra myndabóka fyrir börn og fagurfræði þeirra. Lesnar verða skáldsögur sem fjalla um myndlist og skoðaðar teikningar og málverk sem tengjast bókmenntasögunni. Síðast en ekki síst verður hugað að þróun íslenskra skopmynda og myndasagna undanfarin 100 ár en þar segja myndir og texti söguna saman.

Furða í frásögninni (ÍSL518M)

Eitt af helstu höfundareinkennum Vigdísar Grímsdóttur er furðan sem frásagnir hennar vekja, til dæmis vegna efnistaka eða frásagnaraðferða. Í þessu námskeiði verða valdar sögur þessa afkastamikla höfundar til umfjöllunar auk valinna verka eftir aðra íslenska rithöfunda 20. og 21. aldar. Rætt verður um samspil veruleika og skáldskapar, ímyndunarafl, sköpunarhæfni og fantatísk einkenni en einnig skoðað hvernig frásagnir kunna að markast af sjálfsblekkingu, lygum og áföllum. Þá verður velt vöngum yfir hvernig fjallað er um ýmis tabú í listum svo sem mannát, ofbeldi og ímyndaða vini.  

Njáls saga (ÍSL510G)

Njáls saga er eitt frægasta rit sem til hefur orðið á Íslandi. Í þessu námskeiði verður fengist við textann sjálfan en einnig samhengi hans og túlkunarmöguleika. Glímt verður við Njáls sögu í ljósi ýmissa eldri og yngri fræðikenninga og fengist við helstu spurningar sem sagan vekur. Áhersla verður lögð á sjálfstæð vinnubrögð nemenda og frumkvæði.

Ritfærni 1: Fræðileg skrif (ÍSR301G)

Ritfærni 1: Fræðileg skrif er grunnnámskeið í meðferð ritaðs máls. Nemendur hljóta þjálfun í ritun með vikulegum heimaverkefnum, fyrirlestrum, umræðum og smiðjuvinnu. Fjallað verður um vinnulag við ritun fræðilegra texta, svo sem val og afmörkun viðfangsefnis, byggingu, heimildanotkun og frágang. Einnig verður lögð áhersla á að þjálfa nemendur í málnotkun í fræðilegum textum og fjallað meðal annars um málsnið, stíl, stafsetningu, greinarmerkjasetningu og hjálpargögn málnotenda. Nemendur skrifa fræðilega ritgerð í leiðsagnarmati og fá reglulega endurgjöf kennara sem og samnemenda. Námsmat byggist á vikulegum heimaverkefnum, miðmisserisverkefni, lokaverkefni og virkri þátttöku í ritsmiðjum. Vakin er athygli á því að aðeins er hægt að ljúka námskeiðinu sé öllum verkefnum skilað.

Íslenskar kvikmyndaaðlaganir (KVI315G)

Aðlaganir eru einn af helstu þáttum íslenskra kvikmynda, eins og víðast hvar annars staðar. Í námskeiðinu verður fjallað um íslenskar sögur sem hafa verið lagaðar að kvikmyndaforminu og til dæmis spurt hvers vegna tilteknar sögur voru valdar með tilliti til menningarlegs og samfélagslegs samhengis. Tvær kvikmyndaaðlaganir komu út eftir skáldsögum Indriða G. Þorsteinssonar, 79 af stöðinni (1955) og Land og Synir (1963). Eric Balling gerði aðlögun þeirrar fyrrnefndu (1962), en sú síðarnefnda eftir Ágúst Guðmundsson (1980) markar upphaf samfelldrar kvikmyndagerðar hér á landi, en hún var ein sú fyrsta sem hlaut styrk úr nýstofnuðum kvikmyndasjóði. Í námskeiðinu verður aðlaganahefðin hér á landi gaumgæfð, bæði með hliðsjón af samfélagslegum áherslum (t.d. Kvikmyndasjóði) og lesin verða íslensk bókmenntaverk og horft á kvikmyndaaðlaganir þeirra. Nemendur verða kynntir fyrir undirstöðuhugtökum aðlögunarfræðanna, t.d. ólíkum skilgreiningum og þeir öðlast þjálfun í að fjalla um þær á gagnrýnin hátt. Til dæmis verða teknar fyrir kenningar Lindu Hutcheon um kvikmyndaaðlaganir, unnið verður með textatengslahugmyndir Gérards Genette og fjallað um aðlaganir sem þýðingar líkt og Ástráður Eysteinsson hefur gert í greiningu sinni á kvikmyndaaðlögun Kristnihalds undir jökli. Auk þess verða lesnir valdir kaflar úr verkum kvikmyndafræðinga, t.d. Thomas Leitch (2012) og fræðigreinar um íslenskar kvikmyndaaðlaganir. Í námskeiðinu verða skoðaðar kvikmyndir sem gerðar hafa verið eftir bókmenntaverkum sem þegar höfðu áunnið sér sess í menningarsögulegu samhengi sem og kvikmyndir sem eru aðlaganir vinsælla samtímaverka. Dæmi um hið fyrra eru verk Indriða G. Þorsteinssonar sem nefnd hafa verið og aðlaganir eftir skáldsögum og nóvellu Halldórs Laxness, Kristnihald undir jökli, Úngfrúin góða og húsið og Atómstöðin. Sem dæmi um vinsælar samtímaskáldsögur sem ákveðið var að aðlaga að kvikmyndaforminu má nefna Djöflaeyjuna eftir Einar Kárason, Engla alheimsins eftir Einar Má Guðmundsson, Mávahlátur Kristínar Marju Baldursdóttur. Þá verður hugað að Mýrinni eftir Arnald Indriðason, en aðlögun Baltasars Kormáks markar upphaf nordic noir kvikmyndagerðar á Íslandi. Einnig verður fjallað um aðlögun Óskars Þórs Axelssonar á Ég man þig eftir Yrsu Sigurðardóttur.

Sagnir, ævintýri og sagnamenn: Þjóðsagnafræði (ÞJÓ104G)

Í námskeiðinu verður þjóðsagnafræði kynnt sem sérstök grein innan þjóðfræðinnar. Fjallað verður um helstu kenningar um uppruna, einkenni og útbreiðslu þjóðsagna, hlutverk þeirra í samfélögum, söfnun, skráningaraðferðir og varðveislu. Meðal fræðimanna sem hér koma við sögu eru Antti Aarne, Inger M. Boberg, Bruno Bettelheim, Linda Dégh, Stith Thompson, Timothy Tangherlini og Alan Dundes. Þá verður gerð grein fyrir helstu flokkum munnmæla og fjallað sérstaklega um formgerð og greiningu þjóðsagna og ævintýra í ljósi helstu kenninga þar um, þ.á m. Algirdas Greimas, Bengts Holbek, Max Lüthis, Axels Olriks og Vladimirs Propps.

Vinnulag
Námið fer einkum fram með lestri nemenda og fyrirlestrum kennara, en einnig með umræðum svo sem kostur er. Hver nemandi heldur auk þess stutta, munnlega framsögn í kennslustund, tekur þátt í umræðuhópi, vinnur verkefni með gerða- eða minnaskrár og skrifar stutta ritgerð um kjörbók.

Ævintýri og samfélag: Hjálparhellur, hetjur og vondar stjúpur (ÞJÓ334G)

Ævintýri verða lesin og skoðuð í ljósi samfélagslegra gilda. Lögð verður áhersla á sagnahefðina, flutning sagnafólks, sísköpun þess og meðferð á sagnaminnum. Ævintýrin verða skoðuð m.t.t. hins breytilega efniviðar og hin ýmsu afbrigði einstakra gerða og minna borin saman. Leitast verður við að ráða í merkingu ævintýra, m.a. með táknrýni, auk þess sem þau verða skoðuð í félagslegu ljósi og sett í samhengi við það samfélag sem mótaði þau. Þá verður skoðað hvernig ævintýri eru nýtt og sífellt endursköpuð í nýrri miðlun.

Vinnulag

Kennsla fer einkum fram með fyrirlestrum, en einnig með umræðum svo sem kostur er.

Fornmálið (ÍSL211G)

Markmið þessa námskeiðs er að gefa haldgott yfirlit um íslenskt fornmál, einkum hljóðkerfi og beygingarkerfi. Fjallað verður um hljóðkerfi íslensks fornmáls og forsögu þess. Fyrsta málfræðiritgerðin verður lesin og grein gerð fyrir mikilvægi hennar bæði fyrir íslenska og norræna málfræði og sögu málvísinda. Loks verður fjallað rækilega um beygingarkerfi fornmáls.

Kennsla felst að mestu leyti í fyrirlestrum. Auk þess verða allmörg heimaverkefni lögð fyrir nemendur og um þau fjallað í sérstökum æfingatímum.

Íslenskar samtímabókmenntir (ÍSL213G)

Yfirlit yfir íslenska bókmenntasögu 20. og 21. aldar. Lögð verður áhersla á að setja strauma og stefnur í íslenskum bókmenntum í samhengi við alþjóðlega strauma í bókmenntum og listum.

Táknmál og raddmál (AMV603M)

Allt fram yfir miðja 20. öld töldu málfræðingar að táknmál væru ófullkomin tungumál í samanburði við raddmál en höfðu þó engar rannsóknir til að styðjast við. Það var ekki fyrr en árið 1960 að William C. Stokoe færði rök fyrir því að ameríska táknmálið (ASL) hefði sams konar málfræðilega uppbyggingu og raddmál þótt táknmál væru tjáð með höndum og ýmiss konar látbrigðum en ekki mannsröddinni. Þannig hafa táknmál merkingarlausar einingar sem hægt er að flétta saman til að mynda merkingarbær tákn, rétt eins og hljóðum er raðað saman til að mynda merkingarbær orð. Þetta er sannarlega ein mikilvægasta uppgötvun í málvísindum á 20. öld þótt hún hafi ekki vakið mikla athygli á sínum tíma. Síðan þá hefur enn styrkari stoðum verið rennt undir þá kenningu að táknmál hafi í meginatriðum sams konar málkerfi og raddmál og táknmálsrannsóknum hefur líka fleygt fram og þær ná nú til mun fleiri táknmála en ASL, þar á meðal íslenska táknmálsins (ÍTM).

Í þessu námskeiði verður fjallað um tvo meginflokka mannlegra mála, táknmál og raddmál, með áherslu á táknmál. Með ýmiss konar dæmum verður dregið fram það sem táknmál og raddmál eiga sameiginlegt í hljóðkerfisfræði (kerfi merkingarlausra eininga), orðhlutafræði, setningafræði, sögulegum málvísindum, félagslegum málvísindi og fleiru. Einnig verður hugað að því sem helst skilur á milli táknmála og raddmála og að hve miklu leyti slíkan mun megi rekja til ólíks miðlunarháttar.

Beygingar- og orðmyndunarfræði (ÍSL447G)

Þetta er framhaldsnámskeið í beygingar- og orðmyndunarfræði og það er kennt annað hvert ár. Fjallað verður um helstu hugtök og aðferðir í beygingar- og orðmyndunarfræði, morfemgreiningu, orðmyndunarferli, beygingarreglur og tengsl orðmyndunar og beygingar við hljóðkerfisfræði og setningafræði. Umfjöllunin verður studd dæmum úr íslensku og ýmsum öðrum tungumálum.

Örlög orðanna (ÍSL465G)

Markmið þessa námskeiðs er að fjalla um tegundir málbreytinga og hliðar á íslenskri málsögu sem ekki eru gerð rækileg skil í kjarnanámskeiðum íslenskunámsins. Hér verður orðaforðinn í forgrunni. Í námskeiðinu verður fjallað um eðli og tegundir breytinga sem hafa áhrif á orðaforðann, einkum merkingarbreytinga og lántökufyrirbæra. Jafnframt verður rýnt í sögu íslensks orðaforða með sýnishornum af textum frá ólíkum tímabilum málsögunnar. Námskeiðið veitir auk þess innsýn í viðfangsefni og aðferðir orðsifjafræði og nafnfræði; annars vegar verður hugað að uppruna orða og skyldleika og hins vegar fjallað um breytingar á sérnöfnum, bæði mannanöfnum og örnefnum.

Hinsegin bókmenntir fyrr og nú (ÍSL467G)

Í námskeiðinu er kastljósinu beint að hinsegin viðfangsefnum í íslenskum bókmenntum fyrr og síðar, svo sem samkynja ástum og löngunum, ergi, hómóerótík og rómantískri vináttu, kyngervum, kynusla og kynlífi, hinsegin unglingum og foreldrum, samkynhneigðum, tvíkynhneigðum og trans sögupersónum. Fjallað er um hinsegin fræði, helstu kenningar sem kenndar eru við fræðigreinina og sérstaklega hugað að því hvað felst í hinsegin lestri og greiningu. Bókmenntatextarnir eru enn fremur settir í sögu- og samfélagslegt samhengi og stiklað á stóru í hinsegin sögu hér á landi og erlendis.

Eddukvæði (ÍSL611M)

Eddukvæðin eru höfuðgrein norræns kveðskapar. Alþjóðlegar rannsóknir á goðsögum og hetjuljóðum í dag eru að stórum hluta háðar textunum í Eddu, en einnig vitnuðu miðaldahöfundar í þá til að styðja sögur sínar. Að þessu leyti eru Eddukvæði hryggjarstykki norrænna bókmennta. Einnig er hægt að bera þau saman við svipuð kvæði frá meginlandi og verður þá ljóst að í sumum tilfellum er um sameiginglega söguhefð að ræða sem sýnir að Eddukvæði eru hluti af evrópskum kveðskap. Í námskeiðinu verður fjallað um mismunandi kvæði sem hafa varðveist m.a. í konungsbók Eddukvæða og í Snorra-Eddu frá 13. og 14. öld, um hlutverk þeirra í miðaldabókmenntum og um rannsókna- og móttökusögu frá og með 19. öld. Nokkur kvæði verða í heilt og rannsökuð varðandi m.a. orðaforða, heiðin þemu og kristilegar kenningar.

Gagnaöflun og tölfræðiúrvinnsla í hugvísindum (ÍSL612M)

Á undanförnum árum hefur vægi gagnasöfnunar og tölfræðiúrvinnslu aukist í hugvísindum. Þetta kemur skýrt fram í undirgreinum á borð við sálfræðileg málvísindi (e. psycholinguistics), hugræna bókmenntafræði (e. cognitive literary studies) og tilraunaheimspeki (e. experimental philosophy). Þessi aukna áhersla á megindlega aðferðafræði í hugvísindum á sér stað á sama tíma og réttmæti rótgróinna tölfræðiaðferða er dregið í efa í öðrum greinum og hertar kröfur eru um að hægt sé að endurtaka rannsóknir og nálgast gögn í opnum aðgangi um leið og persónuverndar er gætt. Í þessu námskeiði munu nemendur rýna í vægi megindlegra aðferða í sínum greinum og fá þjálfun í öflun og úrvinnslu gagna. Fjölbreyttar rannsóknaraðferðir verða til umfjöllunar, allt frá greiningu textasafna yfir í skoðanakannanir og tilraunir þar sem skynjun áreita (svo sem orða, texta eða myndbrota) er mæld. Einnig verður farið yfir grunnhugtök og aðferðir í tölfræði svo nemendur þekki muninn á lýsandi tölfræði og ályktunartölfræði, skilji tölfræðilega marktækni og kunni að lesa úr myndrænni framsetningu gagna í gröfum. Lögð er áhersla á að nemendur spreyti sig undir leiðsögn kennara og bæði safni gögnum og greini þau. Nemendur vinna verkefni innan eigin fræðigreinar en kanna einnig grundvöll fyrir þverfaglegu samstarfi. Öll verkefni verða unnin í opnum hugbúnaði á borð við R Studio en engin fyrri þekking á forritinu né tölfræði er nauðsynleg. Námskeiðið hentar öllum nemendum á Hugvísindasviði sem vilja safna megindlegum gögnum til að svara áhugaverðum spurningum og gæti þannig reynst vel sem undirbúningur fyrir BA- eða MA-verkefni.

Umhverfishugvísindi (ÍSL613M)

Gegna bókmenntir hlutverki í baráttunni gegn loftslagsbreytingum? Hvernig birtast eldgos og náttúruhamfarir í íslenskum skáldverkum? Í námskeiðinu verður leitað svara við þessum og ýmsum öðrum spurningum sem varða tengsl bókmennta og náttúru eða umhverfis. Þessi tengsl eru viðfangsefni vistrýni sem verður kynnt í námskeiðinu ásamt öðrum rannsóknarsviðum innan umhverfishugvísinda. Skáldverk frá ýmsum tímabilum íslenskrar bókmenntasögu verða lesin og greind í ljósi fræðikenninga umhverfishugvísinda. Auk umsjónarmanns munu gestafyrirlesarar fjalla um afmörkuð efni af þessu tagi. Meðal annars verður rætt um tengsl bókmennta við hafið, náttúruhamfarir, loftslag, landshluta, fegurðarskyn og framtíð lífs á jörðinni.

Ritfærni 2: Miðlun fræðanna (ÍSR401G)

Tilgangur þessa námskeiðs er að þjálfa nemendur í ritfærni. Áhersla verður lögð á þjálfun í meðferð texta af ýmsu tagi. Regluleg ritunarverkefni munu þjálfa ólíkar leiðir til að miðla fræðilegum textum á skapandi hátt, t.a.m. í formi pistla, sannsagna (e. creative nonfiction) og hlaðvarpa. Nemendum mun gefast tækifæri til að notast við efnivið úr sínum aðalgreinum en þurfa einnig að takast á við nýjar áskoranir. Kennsla byggir á fyrirlestrum, umræðum, verkefnum í tíma og ritsmiðjum. Námsmat byggist á reglulegum heimaverkefnum, jafningjamati, sjálfsmati, miðmisserisverkefni, lokaverkefni og virkri þátttöku í ritsmiðjum. Kennsla fer fram á Zoom en verður færð yfir í staðnám með samráði við nemendur ef aðstæður leyfa. Öllum verður þó gert kleift að ljúka námskeiðið í fjarnámi ef þeir treysta sér ekki í staðnám.

Skrifin úr skúffunum! 

Seinast þegar námskeiðið var kennt fengu margir nemendur eina af greinum sínum birta í Stúdentablaðinu (ýmist í prentaða blaðinu eða á vefnum). Í ár er stefnan tekin á að allir nemendur birti eina af afurðum námskeiðsins á opinberum vettvangi með aðstoð kennara. Þetta gæti til dæmis verið grein eða pistill í fjölmiðli (prent- eða vefmiðli) eða hlaðvarpsþáttur í Hugvarpi, hlaðvarpi Hugvísindasviðs). Slíkt birting er þó ekki hluti af námsmatinu og er þátttaka því ekki skylda.

Athugið:

Námskeiðið er sjálfstætt framhald Ritfærni 1: Fræðileg skrif. Mælt er með því að nemendur sem hyggjast taka Ritfærni 2 hafi lokið Ritfærni 1 eða sambærilegu námskeiði í sinni aðalgrein. Vel ritfærum nemendum sem ekki hafa lokið sambærilegum námskeiðum er einnig heimilt að taka námskeiði. Vakin er athygli á að aðeins er hægt að ljúka námskeiðinu sé öllum verkefnum skilað.

Norræn trú (ÞJÓ437G)

Trúarlíf manna á norðurslóðum er tekið fyrir og heimildir allt frá elstu tímum, eins og grafir, rúnasteinar, hellaristur og aðrar fornminjar verða skoðaðar. Einnig verða lesnar lýsingar á norrænum trúarathöfnum í verkum eftir Tacitus, Adam frá Brimum, Saxo Grammaticus og í fornritum Íslendinga eins og Eddukvæðum og Konungasögum. Auk norrænnar trúar verður fjallað um seið og sjamanisma. Örlagatrú er tekin til ítarlegrar umfjöllunar sem meginþáttur í forkristnum átrúnaði á Norðurlöndum. Loks er vikið að því hvernig kristindómur hefur fallið að norrænum lífsháttum og hugsunarhætti. Námskeiðið er kennt á ensku.

Vinnulag:
Kennsla fer fram í fyrirlestrum, og umræðum um fyrirlestra.

Bókmenntasaga (ABF210G)

Í þessu námskeiði er veitt yfirsýn yfir bókmenntasögu síðustu 4000 ára með lestri valinna meistaraverka frá Afríku, Asíu og Evrópu. Verkin verða lesin í íslenskum þýðingum. 

Þróun málvísinda (AMV205G)

Í námskeiðinu er saga málvísinda og málspeki rakin í megindráttum frá fornöld til nútímans. Áhersla er lögð á þær kenningar og uppgötvanir sem afdrifaríkastar hafa orðið fyrir hugmyndir og aðferðafræði málvísinda. Meðal annars er fjallað um málvísindi fornaldar, íslenska miðaldamálfræði og sögu málvísindanna á 19. og 20. öld. Að lokum verður rætt um strauma og stefnur í málvísindum nútímans.

BA-ritgerð í íslensku (ÍSL261L)

BA-ritgerð í íslensku

Samtalsgreining og samskiptamálfræði (AMV504M)

Á námskeiðinu verður fjallað um helstu viðfangsefni og aðferðir samtalsgreiningar og samskiptamálfræði. Námskeiðinu er ætlað að veita nemendum nýja sýn á íslenskt talmál og þjálfun í málvísindalegri greiningu á samtölum sem nýtist á ýmsum sviðum. Einkum verður sjónum beint að samtölum íslenskra unglinga og mælenda sem tala íslensku sem annað mál. Farið verður yfir undirstöðuatriði er varða upptökur samtala, meðferð gagna og siðferðileg álitamál. Nemendur kynnast hefðum um umritun hljóðs og myndar og læra að skrá efni í forritið ELAN. Áhersla verður lögð á þjálfun nemenda í munnlegri og skriflegri greiningu. Í kennslustundum verða gagnafundir (e. data sessions) þar sem nemendur hlusta á brot úr samtölum og ræða það sem þar á sér stað. Nemendur læra að sjá munstur í samtölum, t.d. hvernig mælendur byggja upp lotur og hvað gerist þegar upp koma vandamál í samskiptum. Að lokum verður fjallað um ólíkar tegundir samtala, t.d. hversdagsleg samtöl, viðtöl í fjölmiðlum og stofnanasamtöl, og hvernig þetta ytra samhengi hefur mótandi áhrif á samtölin.

Hljóðkerfisfræði (ÍSL314G)

Kynnt verða hugtök og aðferðir við greiningu hljóðkerfa og nemendur þjálfaðir í notkun þeirra. Ólíkar kenningar í hljóðkerfisfræði verða skoðaðar í tengslum við tungumál almennt og íslenskt hljóðkerfi sérstaklega.

Forritun fyrir hugvísindafólk (ÍSL333G)

Námskeiðið er fyrst og fremst ætlað nemendum í grunnnámi í hugvísindum við HÍ sem vilja geta notað forritun í sínum störfum. Áhersla er lögð á greiningu textagagna og námskeiðið hentar fyrir þau sem vilja kynnast máltækni í BA-námi, ekki síst þeim sem stefna á MA-nám í máltækni. Námskeiðið er að hluta til kennt með MLT701F Forritun í máltækni á MA-stigi. Við textagreiningu í námskeiðinu skiptir máli að nemendur hafi grunnþekkingu á helstu hugtökum í málfræði en ef nemandi er í vafa um hvort hún, hann eða hán hefur viðeigandi bakgrunn til að taka námskeiðið er sjálfsagt að hafa samband við kennara fyrir frekari upplýsingar.
Tilgangur þessa námskeiðs er að styðja við nemendur á fyrstu stigum forritunar, aðstoða þá við að ná tökum á grunnþáttum hennar og veita þeim þjálfun í að leysa einföld en fjölbreytt máltækniverkefni í forritunarmálinu Python. Að auki kynnast nemendur málvinnslutólinu NLTK (Natural Language Toolkit). Nemendur sem síðar halda áfram í MA-nám í máltækni munu nota grunninn úr þessu námskeiði í öðrum námskeiðum um málvinnslu.

Forníslenska og frændtungurnar (ÍSL335G)

Nútímamálin enska, þýska og íslenska eiga margt sameiginlegt og þessi skyldleiki verður enn ljósari og skiljanlegri ef skyggnst er aftur í tímann. Fjallað verður um hinar forngermönsku frændtungur íslenskunnar, svo sem fornensku, fornsaxnesku og fornháþýsku, auk norrænna mála. Farið verður yfir nokkur helstu einkenni í málfræði fornmálanna með samanburði við norrænu og íslensku og lesin stutt textasýni.

Myndlist og bókmenntir (ÍSL339G)

Á námskeiðinu verður fjallað um margvísleg vegamót myndlistar og bókmennta í íslenskri menningarsögu, allt frá svonefndum „lýsingum“ í miðaldahandritum til umfangsmikillar bókmenntasköpunar íslenskra myndlistarmanna í samtímanum. Kannað verður hlutverk myndskreytinga í handritum, ljóðabókum og skáldsögum og lögð sérstök áhersla á samstarf myndlistarmanna og rithöfunda í því sambandi. Einnig verður athygli beint að sögu íslenskra myndabóka fyrir börn og fagurfræði þeirra. Lesnar verða skáldsögur sem fjalla um myndlist og skoðaðar teikningar og málverk sem tengjast bókmenntasögunni. Síðast en ekki síst verður hugað að þróun íslenskra skopmynda og myndasagna undanfarin 100 ár en þar segja myndir og texti söguna saman.

Furða í frásögninni (ÍSL518M)

Eitt af helstu höfundareinkennum Vigdísar Grímsdóttur er furðan sem frásagnir hennar vekja, til dæmis vegna efnistaka eða frásagnaraðferða. Í þessu námskeiði verða valdar sögur þessa afkastamikla höfundar til umfjöllunar auk valinna verka eftir aðra íslenska rithöfunda 20. og 21. aldar. Rætt verður um samspil veruleika og skáldskapar, ímyndunarafl, sköpunarhæfni og fantatísk einkenni en einnig skoðað hvernig frásagnir kunna að markast af sjálfsblekkingu, lygum og áföllum. Þá verður velt vöngum yfir hvernig fjallað er um ýmis tabú í listum svo sem mannát, ofbeldi og ímyndaða vini.  

Njáls saga (ÍSL510G)

Njáls saga er eitt frægasta rit sem til hefur orðið á Íslandi. Í þessu námskeiði verður fengist við textann sjálfan en einnig samhengi hans og túlkunarmöguleika. Glímt verður við Njáls sögu í ljósi ýmissa eldri og yngri fræðikenninga og fengist við helstu spurningar sem sagan vekur. Áhersla verður lögð á sjálfstæð vinnubrögð nemenda og frumkvæði.

Ritfærni 1: Fræðileg skrif (ÍSR301G)

Ritfærni 1: Fræðileg skrif er grunnnámskeið í meðferð ritaðs máls. Nemendur hljóta þjálfun í ritun með vikulegum heimaverkefnum, fyrirlestrum, umræðum og smiðjuvinnu. Fjallað verður um vinnulag við ritun fræðilegra texta, svo sem val og afmörkun viðfangsefnis, byggingu, heimildanotkun og frágang. Einnig verður lögð áhersla á að þjálfa nemendur í málnotkun í fræðilegum textum og fjallað meðal annars um málsnið, stíl, stafsetningu, greinarmerkjasetningu og hjálpargögn málnotenda. Nemendur skrifa fræðilega ritgerð í leiðsagnarmati og fá reglulega endurgjöf kennara sem og samnemenda. Námsmat byggist á vikulegum heimaverkefnum, miðmisserisverkefni, lokaverkefni og virkri þátttöku í ritsmiðjum. Vakin er athygli á því að aðeins er hægt að ljúka námskeiðinu sé öllum verkefnum skilað.

Íslenskar kvikmyndaaðlaganir (KVI315G)

Aðlaganir eru einn af helstu þáttum íslenskra kvikmynda, eins og víðast hvar annars staðar. Í námskeiðinu verður fjallað um íslenskar sögur sem hafa verið lagaðar að kvikmyndaforminu og til dæmis spurt hvers vegna tilteknar sögur voru valdar með tilliti til menningarlegs og samfélagslegs samhengis. Tvær kvikmyndaaðlaganir komu út eftir skáldsögum Indriða G. Þorsteinssonar, 79 af stöðinni (1955) og Land og Synir (1963). Eric Balling gerði aðlögun þeirrar fyrrnefndu (1962), en sú síðarnefnda eftir Ágúst Guðmundsson (1980) markar upphaf samfelldrar kvikmyndagerðar hér á landi, en hún var ein sú fyrsta sem hlaut styrk úr nýstofnuðum kvikmyndasjóði. Í námskeiðinu verður aðlaganahefðin hér á landi gaumgæfð, bæði með hliðsjón af samfélagslegum áherslum (t.d. Kvikmyndasjóði) og lesin verða íslensk bókmenntaverk og horft á kvikmyndaaðlaganir þeirra. Nemendur verða kynntir fyrir undirstöðuhugtökum aðlögunarfræðanna, t.d. ólíkum skilgreiningum og þeir öðlast þjálfun í að fjalla um þær á gagnrýnin hátt. Til dæmis verða teknar fyrir kenningar Lindu Hutcheon um kvikmyndaaðlaganir, unnið verður með textatengslahugmyndir Gérards Genette og fjallað um aðlaganir sem þýðingar líkt og Ástráður Eysteinsson hefur gert í greiningu sinni á kvikmyndaaðlögun Kristnihalds undir jökli. Auk þess verða lesnir valdir kaflar úr verkum kvikmyndafræðinga, t.d. Thomas Leitch (2012) og fræðigreinar um íslenskar kvikmyndaaðlaganir. Í námskeiðinu verða skoðaðar kvikmyndir sem gerðar hafa verið eftir bókmenntaverkum sem þegar höfðu áunnið sér sess í menningarsögulegu samhengi sem og kvikmyndir sem eru aðlaganir vinsælla samtímaverka. Dæmi um hið fyrra eru verk Indriða G. Þorsteinssonar sem nefnd hafa verið og aðlaganir eftir skáldsögum og nóvellu Halldórs Laxness, Kristnihald undir jökli, Úngfrúin góða og húsið og Atómstöðin. Sem dæmi um vinsælar samtímaskáldsögur sem ákveðið var að aðlaga að kvikmyndaforminu má nefna Djöflaeyjuna eftir Einar Kárason, Engla alheimsins eftir Einar Má Guðmundsson, Mávahlátur Kristínar Marju Baldursdóttur. Þá verður hugað að Mýrinni eftir Arnald Indriðason, en aðlögun Baltasars Kormáks markar upphaf nordic noir kvikmyndagerðar á Íslandi. Einnig verður fjallað um aðlögun Óskars Þórs Axelssonar á Ég man þig eftir Yrsu Sigurðardóttur.

Sagnir, ævintýri og sagnamenn: Þjóðsagnafræði (ÞJÓ104G)

Í námskeiðinu verður þjóðsagnafræði kynnt sem sérstök grein innan þjóðfræðinnar. Fjallað verður um helstu kenningar um uppruna, einkenni og útbreiðslu þjóðsagna, hlutverk þeirra í samfélögum, söfnun, skráningaraðferðir og varðveislu. Meðal fræðimanna sem hér koma við sögu eru Antti Aarne, Inger M. Boberg, Bruno Bettelheim, Linda Dégh, Stith Thompson, Timothy Tangherlini og Alan Dundes. Þá verður gerð grein fyrir helstu flokkum munnmæla og fjallað sérstaklega um formgerð og greiningu þjóðsagna og ævintýra í ljósi helstu kenninga þar um, þ.á m. Algirdas Greimas, Bengts Holbek, Max Lüthis, Axels Olriks og Vladimirs Propps.

Vinnulag
Námið fer einkum fram með lestri nemenda og fyrirlestrum kennara, en einnig með umræðum svo sem kostur er. Hver nemandi heldur auk þess stutta, munnlega framsögn í kennslustund, tekur þátt í umræðuhópi, vinnur verkefni með gerða- eða minnaskrár og skrifar stutta ritgerð um kjörbók.

Ævintýri og samfélag: Hjálparhellur, hetjur og vondar stjúpur (ÞJÓ334G)

Ævintýri verða lesin og skoðuð í ljósi samfélagslegra gilda. Lögð verður áhersla á sagnahefðina, flutning sagnafólks, sísköpun þess og meðferð á sagnaminnum. Ævintýrin verða skoðuð m.t.t. hins breytilega efniviðar og hin ýmsu afbrigði einstakra gerða og minna borin saman. Leitast verður við að ráða í merkingu ævintýra, m.a. með táknrýni, auk þess sem þau verða skoðuð í félagslegu ljósi og sett í samhengi við það samfélag sem mótaði þau. Þá verður skoðað hvernig ævintýri eru nýtt og sífellt endursköpuð í nýrri miðlun.

Vinnulag

Kennsla fer einkum fram með fyrirlestrum, en einnig með umræðum svo sem kostur er.

BA-ritgerð í íslensku (ÍSL261L)

BA-ritgerð í íslensku

Táknmál og raddmál (AMV603M)

Allt fram yfir miðja 20. öld töldu málfræðingar að táknmál væru ófullkomin tungumál í samanburði við raddmál en höfðu þó engar rannsóknir til að styðjast við. Það var ekki fyrr en árið 1960 að William C. Stokoe færði rök fyrir því að ameríska táknmálið (ASL) hefði sams konar málfræðilega uppbyggingu og raddmál þótt táknmál væru tjáð með höndum og ýmiss konar látbrigðum en ekki mannsröddinni. Þannig hafa táknmál merkingarlausar einingar sem hægt er að flétta saman til að mynda merkingarbær tákn, rétt eins og hljóðum er raðað saman til að mynda merkingarbær orð. Þetta er sannarlega ein mikilvægasta uppgötvun í málvísindum á 20. öld þótt hún hafi ekki vakið mikla athygli á sínum tíma. Síðan þá hefur enn styrkari stoðum verið rennt undir þá kenningu að táknmál hafi í meginatriðum sams konar málkerfi og raddmál og táknmálsrannsóknum hefur líka fleygt fram og þær ná nú til mun fleiri táknmála en ASL, þar á meðal íslenska táknmálsins (ÍTM).

Í þessu námskeiði verður fjallað um tvo meginflokka mannlegra mála, táknmál og raddmál, með áherslu á táknmál. Með ýmiss konar dæmum verður dregið fram það sem táknmál og raddmál eiga sameiginlegt í hljóðkerfisfræði (kerfi merkingarlausra eininga), orðhlutafræði, setningafræði, sögulegum málvísindum, félagslegum málvísindi og fleiru. Einnig verður hugað að því sem helst skilur á milli táknmála og raddmála og að hve miklu leyti slíkan mun megi rekja til ólíks miðlunarháttar.

Beygingar- og orðmyndunarfræði (ÍSL447G)

Þetta er framhaldsnámskeið í beygingar- og orðmyndunarfræði og það er kennt annað hvert ár. Fjallað verður um helstu hugtök og aðferðir í beygingar- og orðmyndunarfræði, morfemgreiningu, orðmyndunarferli, beygingarreglur og tengsl orðmyndunar og beygingar við hljóðkerfisfræði og setningafræði. Umfjöllunin verður studd dæmum úr íslensku og ýmsum öðrum tungumálum.

Örlög orðanna (ÍSL465G)

Markmið þessa námskeiðs er að fjalla um tegundir málbreytinga og hliðar á íslenskri málsögu sem ekki eru gerð rækileg skil í kjarnanámskeiðum íslenskunámsins. Hér verður orðaforðinn í forgrunni. Í námskeiðinu verður fjallað um eðli og tegundir breytinga sem hafa áhrif á orðaforðann, einkum merkingarbreytinga og lántökufyrirbæra. Jafnframt verður rýnt í sögu íslensks orðaforða með sýnishornum af textum frá ólíkum tímabilum málsögunnar. Námskeiðið veitir auk þess innsýn í viðfangsefni og aðferðir orðsifjafræði og nafnfræði; annars vegar verður hugað að uppruna orða og skyldleika og hins vegar fjallað um breytingar á sérnöfnum, bæði mannanöfnum og örnefnum.

Hinsegin bókmenntir fyrr og nú (ÍSL467G)

Í námskeiðinu er kastljósinu beint að hinsegin viðfangsefnum í íslenskum bókmenntum fyrr og síðar, svo sem samkynja ástum og löngunum, ergi, hómóerótík og rómantískri vináttu, kyngervum, kynusla og kynlífi, hinsegin unglingum og foreldrum, samkynhneigðum, tvíkynhneigðum og trans sögupersónum. Fjallað er um hinsegin fræði, helstu kenningar sem kenndar eru við fræðigreinina og sérstaklega hugað að því hvað felst í hinsegin lestri og greiningu. Bókmenntatextarnir eru enn fremur settir í sögu- og samfélagslegt samhengi og stiklað á stóru í hinsegin sögu hér á landi og erlendis.

Eddukvæði (ÍSL611M)

Eddukvæðin eru höfuðgrein norræns kveðskapar. Alþjóðlegar rannsóknir á goðsögum og hetjuljóðum í dag eru að stórum hluta háðar textunum í Eddu, en einnig vitnuðu miðaldahöfundar í þá til að styðja sögur sínar. Að þessu leyti eru Eddukvæði hryggjarstykki norrænna bókmennta. Einnig er hægt að bera þau saman við svipuð kvæði frá meginlandi og verður þá ljóst að í sumum tilfellum er um sameiginglega söguhefð að ræða sem sýnir að Eddukvæði eru hluti af evrópskum kveðskap. Í námskeiðinu verður fjallað um mismunandi kvæði sem hafa varðveist m.a. í konungsbók Eddukvæða og í Snorra-Eddu frá 13. og 14. öld, um hlutverk þeirra í miðaldabókmenntum og um rannsókna- og móttökusögu frá og með 19. öld. Nokkur kvæði verða í heilt og rannsökuð varðandi m.a. orðaforða, heiðin þemu og kristilegar kenningar.

Gagnaöflun og tölfræðiúrvinnsla í hugvísindum (ÍSL612M)

Á undanförnum árum hefur vægi gagnasöfnunar og tölfræðiúrvinnslu aukist í hugvísindum. Þetta kemur skýrt fram í undirgreinum á borð við sálfræðileg málvísindi (e. psycholinguistics), hugræna bókmenntafræði (e. cognitive literary studies) og tilraunaheimspeki (e. experimental philosophy). Þessi aukna áhersla á megindlega aðferðafræði í hugvísindum á sér stað á sama tíma og réttmæti rótgróinna tölfræðiaðferða er dregið í efa í öðrum greinum og hertar kröfur eru um að hægt sé að endurtaka rannsóknir og nálgast gögn í opnum aðgangi um leið og persónuverndar er gætt. Í þessu námskeiði munu nemendur rýna í vægi megindlegra aðferða í sínum greinum og fá þjálfun í öflun og úrvinnslu gagna. Fjölbreyttar rannsóknaraðferðir verða til umfjöllunar, allt frá greiningu textasafna yfir í skoðanakannanir og tilraunir þar sem skynjun áreita (svo sem orða, texta eða myndbrota) er mæld. Einnig verður farið yfir grunnhugtök og aðferðir í tölfræði svo nemendur þekki muninn á lýsandi tölfræði og ályktunartölfræði, skilji tölfræðilega marktækni og kunni að lesa úr myndrænni framsetningu gagna í gröfum. Lögð er áhersla á að nemendur spreyti sig undir leiðsögn kennara og bæði safni gögnum og greini þau. Nemendur vinna verkefni innan eigin fræðigreinar en kanna einnig grundvöll fyrir þverfaglegu samstarfi. Öll verkefni verða unnin í opnum hugbúnaði á borð við R Studio en engin fyrri þekking á forritinu né tölfræði er nauðsynleg. Námskeiðið hentar öllum nemendum á Hugvísindasviði sem vilja safna megindlegum gögnum til að svara áhugaverðum spurningum og gæti þannig reynst vel sem undirbúningur fyrir BA- eða MA-verkefni.

Umhverfishugvísindi (ÍSL613M)

Gegna bókmenntir hlutverki í baráttunni gegn loftslagsbreytingum? Hvernig birtast eldgos og náttúruhamfarir í íslenskum skáldverkum? Í námskeiðinu verður leitað svara við þessum og ýmsum öðrum spurningum sem varða tengsl bókmennta og náttúru eða umhverfis. Þessi tengsl eru viðfangsefni vistrýni sem verður kynnt í námskeiðinu ásamt öðrum rannsóknarsviðum innan umhverfishugvísinda. Skáldverk frá ýmsum tímabilum íslenskrar bókmenntasögu verða lesin og greind í ljósi fræðikenninga umhverfishugvísinda. Auk umsjónarmanns munu gestafyrirlesarar fjalla um afmörkuð efni af þessu tagi. Meðal annars verður rætt um tengsl bókmennta við hafið, náttúruhamfarir, loftslag, landshluta, fegurðarskyn og framtíð lífs á jörðinni.

Ritfærni 2: Miðlun fræðanna (ÍSR401G)

Tilgangur þessa námskeiðs er að þjálfa nemendur í ritfærni. Áhersla verður lögð á þjálfun í meðferð texta af ýmsu tagi. Regluleg ritunarverkefni munu þjálfa ólíkar leiðir til að miðla fræðilegum textum á skapandi hátt, t.a.m. í formi pistla, sannsagna (e. creative nonfiction) og hlaðvarpa. Nemendum mun gefast tækifæri til að notast við efnivið úr sínum aðalgreinum en þurfa einnig að takast á við nýjar áskoranir. Kennsla byggir á fyrirlestrum, umræðum, verkefnum í tíma og ritsmiðjum. Námsmat byggist á reglulegum heimaverkefnum, jafningjamati, sjálfsmati, miðmisserisverkefni, lokaverkefni og virkri þátttöku í ritsmiðjum. Kennsla fer fram á Zoom en verður færð yfir í staðnám með samráði við nemendur ef aðstæður leyfa. Öllum verður þó gert kleift að ljúka námskeiðið í fjarnámi ef þeir treysta sér ekki í staðnám.

Skrifin úr skúffunum! 

Seinast þegar námskeiðið var kennt fengu margir nemendur eina af greinum sínum birta í Stúdentablaðinu (ýmist í prentaða blaðinu eða á vefnum). Í ár er stefnan tekin á að allir nemendur birti eina af afurðum námskeiðsins á opinberum vettvangi með aðstoð kennara. Þetta gæti til dæmis verið grein eða pistill í fjölmiðli (prent- eða vefmiðli) eða hlaðvarpsþáttur í Hugvarpi, hlaðvarpi Hugvísindasviðs). Slíkt birting er þó ekki hluti af námsmatinu og er þátttaka því ekki skylda.

Athugið:

Námskeiðið er sjálfstætt framhald Ritfærni 1: Fræðileg skrif. Mælt er með því að nemendur sem hyggjast taka Ritfærni 2 hafi lokið Ritfærni 1 eða sambærilegu námskeiði í sinni aðalgrein. Vel ritfærum nemendum sem ekki hafa lokið sambærilegum námskeiðum er einnig heimilt að taka námskeiði. Vakin er athygli á að aðeins er hægt að ljúka námskeiðinu sé öllum verkefnum skilað.

Norræn trú (ÞJÓ437G)

Trúarlíf manna á norðurslóðum er tekið fyrir og heimildir allt frá elstu tímum, eins og grafir, rúnasteinar, hellaristur og aðrar fornminjar verða skoðaðar. Einnig verða lesnar lýsingar á norrænum trúarathöfnum í verkum eftir Tacitus, Adam frá Brimum, Saxo Grammaticus og í fornritum Íslendinga eins og Eddukvæðum og Konungasögum. Auk norrænnar trúar verður fjallað um seið og sjamanisma. Örlagatrú er tekin til ítarlegrar umfjöllunar sem meginþáttur í forkristnum átrúnaði á Norðurlöndum. Loks er vikið að því hvernig kristindómur hefur fallið að norrænum lífsháttum og hugsunarhætti. Námskeiðið er kennt á ensku.

Vinnulag:
Kennsla fer fram í fyrirlestrum, og umræðum um fyrirlestra.

Bókmenntasaga (ABF210G)

Í þessu námskeiði er veitt yfirsýn yfir bókmenntasögu síðustu 4000 ára með lestri valinna meistaraverka frá Afríku, Asíu og Evrópu. Verkin verða lesin í íslenskum þýðingum. 

Þróun málvísinda (AMV205G)

Í námskeiðinu er saga málvísinda og málspeki rakin í megindráttum frá fornöld til nútímans. Áhersla er lögð á þær kenningar og uppgötvanir sem afdrifaríkastar hafa orðið fyrir hugmyndir og aðferðafræði málvísinda. Meðal annars er fjallað um málvísindi fornaldar, íslenska miðaldamálfræði og sögu málvísindanna á 19. og 20. öld. Að lokum verður rætt um strauma og stefnur í málvísindum nútímans.