Myndlist á Vesturlöndum frá 1348–1848 (LIS004G)

Í námskeiðinu verða meginverk í listasögu Vesturlanda frá frum-endurreisn til fyrri hluta nítjándu aldar tekin til skoðunar. Landfræðilega er sjónum beint að listaverkum frá Ítalíu og Spáni, Frakklandi, Niðurlöndum, Þýskalandi og Englandi. Fjallað verður um helstu aðferðir og skóla, akademíur og birtingarform myndlistar í trúarlegu, pólitísku og samfélagslegu samhengi. Fjallað verður um málaralist, höggmyndalist, byggingarlist, listiðnað og prentmyndir. Leitast verður við að skoða að hvaða leyti listin speglar samfélagið, hvernig myndmál speglar lífssýn og heimsmynd manna á ólíkum tímabilum. Fjallað er um breytilegt inntak tíma og rýmis á hverjum tíma, breytingar á táknrænni mynd líkama, um stöðu og samfélagshlutverk listamann og hvernig samspil listar og valdastofnana. Í tengslum við þessi viðfangsefni verða lykilverk hvers tíma tekin til ítarlegrar túlkunar og dreifingarsaga þeirra rædd.

Aðferðafræði og hugtök listfræði (LIS101G)

Aðferðafræði, hugtök og saga listfræði (LIS101G) er inngangsnámskeið sem er hugsað sem grunnnámskeið fræðigreinarinnar listfræði. Fjallað er um listhugtakið, sögu listfræðinnar, fræðilegar forsendur listasögu sem sjálfstæðrar fræðigreinar, hugtök og heiti, rannsóknaraðferðir og helstu kenningar innan listfræði. Nemendur fá þjálfun í myndgreiningu og myndlestri og kynnast helstu greiningaraðferðum listfræðinnar, s.s. formalískri, íkónógrafískri og marxískri myndgreiningu. Gagnrýnar kenningar sem hafa endurmótað skilgreiningu 'myndlistar' og umfjöllun um myndlist verða teknar til skoðunar í fyrirlestrum, lesefni og umræðum, þar á meðal póst-strúktúralismi, feminísmi og efirlendufræði. Saga og þróun listfræðinnar verður skoðuð í samhengi sögu safna og annarra liststofnana, í víðara samhengi sjónmenningar og mótun og skilgreiningu áhorfandans. Verkefni eru hönnuð til þess að að þjálfa myndgreiningu, gagnrýna hugsun og ritfærni.

Íslensk myndlist 1870-1970 (LIS102G)

Saga íslenskrar myndlistar frá 1870 til 1970. Fjallað er um upphaf íslenskrar nútímamyndlistar, einstaka myndlistarmenn og mótandi öfl í íslensku myndlistarlífi, áhrif erlendra listhugmynda og stefna, tilraunir til að skilgreina "þjóðlega" íslenska myndlist, stuðning og áhrif yfirvalda á myndlistarþróun, togstreitu milli málsvara þjóðlegrar listar og óþjóðlegrar listar, einnig milli "tilfinningatjáningar" annars vegar og "vitsmunalegrar" framsetningar hins vegar, innlenda listmenntun og megineinkenni myndlistarumfjöllunar eins og hún birtist á hverjum tíma í dagblöðum og tímaritum. Leitast verður við að meta sérkenni íslenskrar myndlistar í samhengi við erlenda listþróun, en einnig í ljósi íslenskrar samfélagsþróunar og sögu. Kennt í HÍ

Ritfærni 1: Fræðileg skrif (ÍSR301G)

Ritfærni 1: Fræðileg skrif er grunnnámskeið í meðferð ritaðs máls. Nemendur hljóta þjálfun í ritun með vikulegum heimaverkefnum, fyrirlestrum, umræðum og smiðjuvinnu. Fjallað verður um vinnulag við ritun fræðilegra texta, svo sem val og afmörkun viðfangsefnis, byggingu, heimildanotkun og frágang. Einnig verður lögð áhersla á að þjálfa nemendur í málnotkun í fræðilegum textum og fjallað meðal annars um málsnið, stíl, stafsetningu, greinarmerkjasetningu og hjálpargögn málnotenda. Nemendur skrifa fræðilega ritgerð í leiðsagnarmati og fá reglulega endurgjöf kennara sem og samnemenda. Námsmat byggist á vikulegum heimaverkefnum, miðmisserisverkefni, lokaverkefni og virkri þátttöku í ritsmiðjum. Vakin er athygli á því að aðeins er hægt að ljúka námskeiðinu sé öllum verkefnum skilað.

Íslensk myndlist í samtíð (LIS201G)

Helstu sérkenni og söguleg þróun íslenskrar myndlistar síðustu áratugi 20. aldar og á fyrsta áratug 21.aldar skoðuð í ljósi íslensks samfélags og samhengis við erlenda listþróun. Meðal viðfangsefna er arfleifð SÚM á áttunda áratugnum, stofnun Gallerís Suðurgötu 7 og Nýlistasafnsins, einkenni hins íslenska konsepts og annarra „nýlista“, svo sem ljósmynda, innsetninga og gjörninga, stofnun Myndhöggvarafélagsins í Reykjavík og uppgangur þrívíddarlistar, endurkoma olíumálverksins á níunda áratugnum, vídeólistar starfrænna miðla og í seinni tíð skörun myndlistar, kvikmyndamiðilsins og tónlistar. Hugað verður að afstöðu yngri kynslóðar myndlistarmanna til myndlistararfsins á hverjum tíma, m.a. til náttúruarfleifðar og að "þjóðlegri" birtingarmynd myndlistar. Þá er fjallað um einkenni gagnrýnnar umræðu um myndlist, listmenntun, þátttöku í Feneyjabíennal, rekstur gallería og stofnun sýningarhópa í samtímanum. Kennt í HÍ.

Alþjóðleg nútímalistasaga frá 1850-1960 (LIS243G)

Farið verður í þróun myndlistar frá umbrotatímum módernismans á síðustu áratugum 19. aldar, í gegnum helstu framúrstefnuhreyfingar eða -isma 20.aldar fram til ársins 1970. Gerð verður grein fyrir helstu stefnum módernískrar myndlistar, forsendum þeirra, sérkennum og mikilvægi fyrir síðari tíma. Fjallað verður um tengsl listar við pólitík, heimspeki og þjóðfélagsþróun og hugað að róttæku endurmati á fegurðarhugtakinu í listum á 20. öld. Hvernig skila breyttar hugmyndir um tíma og rými sér í listinni? Hvernig raska ofangreindar listastefnur venjubundinni skynjun manna á umhverfinu og raunveruleikanum. Hvað er "innri veruleiki"? Þarf myndlist að vera sýnileg? Hver er munur á myndmáli og tungumáli og annars konar táknmáli? Reynt verður að fella alþjóðlegar sýningar sem hingað koma að námskeiðinu og verða þær sóttar heim í tengslum við það.

Snertifletir heimspeki og lista í samtíma (LIS317G)

Í námskeiðinu er gerð grein fyrir nokkrum kenningum í heimspeki sem hafa verið áhrifamiklar á sviði lista undanfarna áratugi, ásamt því að varpa ljósi á sögulegar forsendur þeirra innan listheimspeki og fagurfræði. Sjónum er einkum beint að hugtökum, hugmyndum, kenningum og listaverkum þar sem greina má frjóa snertifleti á milli hugsunar og verka heimspekinga og listamanna. Áhersla er lögð á greiningu og umræður um ný sjónarhorn og hræringar innan heimspekilegs samhengis listarinnar.

Menningarheimar (TÁK204G)

Þverfaglegt inngangsnámskeið þar sem efnt er til samræðu milli fræðasviða námsbrautarinnar, þ.e. bókmenntafræði, kvikmyndafræði, kynjafræði, listfræði, málvísinda, menningarfræði, táknmálsfræði og þýðingafræði. Birtu verður brugðið á alþjóðlegar hræringar í hugvísindum á liðnum áratugum en jafnframt rýnt í tengsl fræða og heimsmyndar. Fjallað verður um táknfræði tungumálsins og m.a. spurt hvort það geti talist grundvöllur annarra táknkerfa. Spurst verður fyrir um tengsl og "sambúð" mismunandi tungumála og málheima. Er hægt að þýða á milli allra mál- og menningarheima? Hvað geta aðstæður heyrnarlausra sagt okkur um tengsl málheima? Hvað er fjölmenning? Hvernig tengjast talað mál, lesmál og sjónmenning í samfélaginu? Í hverju felst menningarlæsi? Hugað verður að bókmenntum, myndlist, kvikmyndum og öðru myndefni í þjóðlegu og alþjóðlegu samhengi og kannað hvernig þessi táknkerfi vinna með mörkin milli kynja, kynþátta, stétta, menningarhópa, þjóða og heimshluta. Lesið verður ýmiskonar fræðilegt efni og skáldverk, könnuð myndverk og kvikmyndir, en viðfangsefnin verða einnig sótt í fjölmiðla og það sem er á seyði í samtímanum. Námsmat felst í fjórum verkefnum á misserinu og skriflegu lokaprófi.

Sýningagerð og sýningastjórn (LIS202G)

Í námskeiðinu verður farið yfir sögulegt ágrip sýningagerðar og sýningastjórnunar og fjallað um mismunandi vettvanga myndlistarsýninga í samtímanum. Litið verður á flesta þá þætti er lúta að sýningastjórn með sérstökum áherslum á greiningu samstarfs sýningastjóra og myndlistarmanna. Rannsóknarvinna og framkvæmdaþættir við sýningargerð verða í fyrirrúmi og munu nemendur vinna að gerð opinberra sýninga, m.a. með upplýsingaleit, hugmyndavinnu, vali á verkum, skrifum, gerð sýningarskrár, uppsetningu og kynningu á viðburði, o.fl. Athuga þarf að að hámarksfjöldi í námskeiðinu eru 20 nemendur, (10 nemendur úr myndlistardeild og 10 listfræðinemendur frá HÍ á 2. ári. þ.e. skilyrði er að hafa lokið að lágmarki 60 einingum í listfræði).

Íslensk myndlist 1870-1970 (LIS102G)

Saga íslenskrar myndlistar frá 1870 til 1970. Fjallað er um upphaf íslenskrar nútímamyndlistar, einstaka myndlistarmenn og mótandi öfl í íslensku myndlistarlífi, áhrif erlendra listhugmynda og stefna, tilraunir til að skilgreina "þjóðlega" íslenska myndlist, stuðning og áhrif yfirvalda á myndlistarþróun, togstreitu milli málsvara þjóðlegrar listar og óþjóðlegrar listar, einnig milli "tilfinningatjáningar" annars vegar og "vitsmunalegrar" framsetningar hins vegar, innlenda listmenntun og megineinkenni myndlistarumfjöllunar eins og hún birtist á hverjum tíma í dagblöðum og tímaritum. Leitast verður við að meta sérkenni íslenskrar myndlistar í samhengi við erlenda listþróun, en einnig í ljósi íslenskrar samfélagsþróunar og sögu. Kennt í HÍ

Ritfærni 1: Fræðileg skrif (ÍSR301G)

Ritfærni 1: Fræðileg skrif er grunnnámskeið í meðferð ritaðs máls. Nemendur hljóta þjálfun í ritun með vikulegum heimaverkefnum, fyrirlestrum, umræðum og smiðjuvinnu. Fjallað verður um vinnulag við ritun fræðilegra texta, svo sem val og afmörkun viðfangsefnis, byggingu, heimildanotkun og frágang. Einnig verður lögð áhersla á að þjálfa nemendur í málnotkun í fræðilegum textum og fjallað meðal annars um málsnið, stíl, stafsetningu, greinarmerkjasetningu og hjálpargögn málnotenda. Nemendur skrifa fræðilega ritgerð í leiðsagnarmati og fá reglulega endurgjöf kennara sem og samnemenda. Námsmat byggist á vikulegum heimaverkefnum, miðmisserisverkefni, lokaverkefni og virkri þátttöku í ritsmiðjum. Vakin er athygli á því að aðeins er hægt að ljúka námskeiðinu sé öllum verkefnum skilað.

Listheimspeki (HSP310G)

Námskeiðinu er ætlað að veita stutt yfirlit yfir nokkur sígild viðfangsefni í heimspeki listarinnar; að kynna sérstaklega tilteknar spurningar, kenningar og rökfærslur á sviði listheimspeki með lestri valinna texta, bæði sögulegra og samtímalegra; og að þjálfa nemendur í greiningu og umræðu um listheimspekileg efni.

BA-ritgerð í listfræði (LIS241L)

BA-ritgerð í listfræði

Horfa, greina, miðla (LIS510M)

Í námskeiðinu verður áhersla lögð á ferðir á söfn og sýningar. Nemendur kynnast opinberum liststofnunum, einkasöfnum, og galleríum. Þau skoða verk í návígi, læra að greina verk og setja í fræðlegt samhengi. Einnig verður lögð áhersla á stafræna miðlun listfræða og nemendur munu kanna á gagnrýnin hátt ýmsa gagnagrunna og vefsíður sem miðla upplýsingum og þekkingu í faginu.

Reimleikar (LIS303M)

Cultural fascination with ghosts and specters appears as ceaseless and widespread: from folklore and urban legends to gothic novels and horror films. The ghost has even found itself in scholarly discourse on philosophy, theology and psychoanalysis. It however acquires a deconstructive dimension with the poststructuralist philosopher Jacques Derrida who presented his theories on hauntology, published in 1993, in a book with the title Specters of Marx: The State of Debt, The Work of Mourning, and the New International. Derrida‘s ideas on the specter as an analytical tool have been influential in academic discourse ever since and the British literary scholar Roger Luckhurst wrote about a „spectral turn“ in humanities in 2002. During the course we will be reading and discussing the main texts on spectralities and using the specter as a tool when analysing art, art history and art related matters and issues. We will allow the spectre to lead us to different fields and explore different themes that have all been considered and addressed by artists: colonial history, politics, the archive, ecocriticism, space and memory. Where does the specter appear, how and why? How does it function and what is it capable of exposing?

Verufræði sjálfsins og innsetningarlist (LIS323G)

Í námskeiðinu er varpað ljósi á eina af grundvallarspurningum vestrænnar hugmyndasögu og það er tilurð einstaklingsins og afmörkun sjálfsins. Ágengar spurningar í samtímanum um kyn, líkama, hug og geðheilsu eru settar í samhengi við dýpri spurningar um sjálf og sjálfsmynd (e. self and identity) – og raktar til hins forngríska ákalls gnōthi seauton – kröfuna um að þekkja sjálfan sig. Þá verður gagnrýni á þessa sögu rakin sérstaklega út frá tveimur aðskildum stefnum 20.aldar, þá fyrirbærafræði annars vegar og djúpsálfræði hins vegar. Endurupptöku slíkra hugmynda á 21. öld á meðal listamanna skilin sem tilraun til þess að komast út fyrir landamæri sjálfsins. Út í heiminn og inn í andann. Skilningur á þessum stefnum verður dýpkaður með nýrri þekkingu taugavísinda.
Í námskeiðinu verður nemendum gert fært að hugsa heimspekilega með því að fást við innsetningarlist og gagnvirka hönnun. Námskeiðið er rannsóknarstofa þar sem sýnt verður að þessir miðlar eru sérstaklega vel til þess fallnir að fjalla um landamæri sjálfsins – kyn okkar, líkamsskynjun, hug og sál.

Tilraunakvikmyndir og myndlist (LIS508M)

Tilraunakvikmyndir og kenningalegt samhengi þeirra og myndlistar er viðfangsefni námskeiðsins. Skoðuð eru ólík tímabil innan sögu tilraunakvikmynda og þau viðbrögð sem þau kölluðu fram greind, meðal annars í samhengi módernisma, húmanisma, strúktúralismi, póstmódernisma, og and-fagurfærði. Þessi tímabil og kenningalegt samhengi þeirra eru skoðuð út frá fræðimönnum á borð við Kant, Nietzche, Marx, Lacan, Bazin, Baudrillard, McLuhan og Jameson til að móta sjónarhorn til að túlka framúrstefnu kvikmyndir og hreyfingar myndlistar allt frá upphafi expressionisma til samtíma. Í námskeiðinu er einnig lögð áhersla á að greina hlutverk einstaklingsins í umhverfi fjölmiðla og aðþreyingar, meðal annars með því að taka til skoðunar verk ólíkra listamanna sem hægt er að staðsetja innan þessa samhengis. Áhersla er lögð á að horfa á og greina verk höfunda sem hafa unnið með þetta samhengi innan hugmynda sinna og listsköpunar. Námsmat: Skrifleg og munnleg verkefni og hópverkefni.

BA-ritgerð í listfræði (LIS241L)

BA-ritgerð í listfræði

Alþjóðleg myndlist frá 1960 til samtíma (LIS248G)

Í námskeiðinu er farið yfir þróun alþjóðlegrar samtímamyndlistar frá árinu 1970 til okkar tíma. Á þematískan hátt verða helstu stefnur, hreyfingar, einstaklinga og hugmyndir sem einkennt hafa tímabilið til skoðunar. Lögð er áhersla á að kynna þá nýju miðla og aðferðir sem fram komu á þessum tíma; umhverfislist hvers konar og innsetningar; gjörninga og uppákomur; gagnvirka stafræna list; tilraunakvikmyndun og vídeólist; hugmyndalist og ljósmyndun sem listform. Jafnframt verður brugið ljósi á þjóðfélagslegt samhengi myndlistar  í samtíma, tengingar við stjórnmál, efnahag og samfélag.

Snertifletir heimspeki og lista í samtíma (LIS317G)

Í námskeiðinu er gerð grein fyrir nokkrum kenningum í heimspeki sem hafa verið áhrifamiklar á sviði lista undanfarna áratugi, ásamt því að varpa ljósi á sögulegar forsendur þeirra innan listheimspeki og fagurfræði. Sjónum er einkum beint að hugtökum, hugmyndum, kenningum og listaverkum þar sem greina má frjóa snertifleti á milli hugsunar og verka heimspekinga og listamanna. Áhersla er lögð á greiningu og umræður um ný sjónarhorn og hræringar innan heimspekilegs samhengis listarinnar.

Menningarheimar (TÁK204G)

Þverfaglegt inngangsnámskeið þar sem efnt er til samræðu milli fræðasviða námsbrautarinnar, þ.e. bókmenntafræði, kvikmyndafræði, kynjafræði, listfræði, málvísinda, menningarfræði, táknmálsfræði og þýðingafræði. Birtu verður brugðið á alþjóðlegar hræringar í hugvísindum á liðnum áratugum en jafnframt rýnt í tengsl fræða og heimsmyndar. Fjallað verður um táknfræði tungumálsins og m.a. spurt hvort það geti talist grundvöllur annarra táknkerfa. Spurst verður fyrir um tengsl og "sambúð" mismunandi tungumála og málheima. Er hægt að þýða á milli allra mál- og menningarheima? Hvað geta aðstæður heyrnarlausra sagt okkur um tengsl málheima? Hvað er fjölmenning? Hvernig tengjast talað mál, lesmál og sjónmenning í samfélaginu? Í hverju felst menningarlæsi? Hugað verður að bókmenntum, myndlist, kvikmyndum og öðru myndefni í þjóðlegu og alþjóðlegu samhengi og kannað hvernig þessi táknkerfi vinna með mörkin milli kynja, kynþátta, stétta, menningarhópa, þjóða og heimshluta. Lesið verður ýmiskonar fræðilegt efni og skáldverk, könnuð myndverk og kvikmyndir, en viðfangsefnin verða einnig sótt í fjölmiðla og það sem er á seyði í samtímanum. Námsmat felst í fjórum verkefnum á misserinu og skriflegu lokaprófi.

Sýningagerð og sýningastjórn (LIS202G)

Í námskeiðinu verður farið yfir sögulegt ágrip sýningagerðar og sýningastjórnunar og fjallað um mismunandi vettvanga myndlistarsýninga í samtímanum. Litið verður á flesta þá þætti er lúta að sýningastjórn með sérstökum áherslum á greiningu samstarfs sýningastjóra og myndlistarmanna. Rannsóknarvinna og framkvæmdaþættir við sýningargerð verða í fyrirrúmi og munu nemendur vinna að gerð opinberra sýninga, m.a. með upplýsingaleit, hugmyndavinnu, vali á verkum, skrifum, gerð sýningarskrár, uppsetningu og kynningu á viðburði, o.fl. Athuga þarf að að hámarksfjöldi í námskeiðinu eru 20 nemendur, (10 nemendur úr myndlistardeild og 10 listfræðinemendur frá HÍ á 2. ári. þ.e. skilyrði er að hafa lokið að lágmarki 60 einingum í listfræði).

Hending, ósjálfrátt, endurtekning, regla (LIS807M)

Eðli og hlutverk hinnar skapandi aðgerðar var til skoðunar hjá listamönnum sem og listfræðingum og listheimspekingum meginpart tuttugustu aldar. Hending, hið ósjálfráða, og ólíkar hugmyndir um endurtekningu og þjálfun má skoða sem eitt af leiðarstefum í hugmyndum, skrifum og kenningum um list og listsköpun undanfarinna tveggja alda í það minnsta. Í námskeiðinu verða þessi hugtök, og hugmyndir þeim tengdar teknar til skoðunar og settar í samhengi. Sérstök áhersla verður lögð á sköpunarferlið, siðferðilegar spurningar, hugmyndir um dauða höfundarins, og endurskoðun á hlutverki og eðli hinnar skapandi aðgerðar. Áfanginn verður kenndur sem málstofa og krefst þáttöku nemenda. Lesefnið í áfanganum verður valið úr bókmenntatextum og skrifum listamanna.

Snert á veruleikanum: ljósmyndin sem miðill (LIS605M)

Í námskeiðinu verður fjallað um ljósmyndina sem miðil í bæði listfræðilegu og menningarfræðilegu samhengi. Áhersla verður lögð á að greina sérstöðu ljósmyndarinnar sem miðils í samanburði við aðra miðla myndlistar og í samanburði við texta. Lesnir verða nokkrir lykiltextar í ljósmyndafræði eftir Abigail Solomon Godeau, Geoffrey Batchen, Liz Wells, Roland Barthes, Susan Sontag, Walter Benjamin, og fl. og þeim beitt við greiningu á myndlistarverkum og ljósmyndum. Einnig verða lesnir fræðitextar um íslenska samtímaljósmyndun og verk eftir íslenska listamenn tekin til greiningar. Þá verður hugað sérstaklega að ljósmyndinni sem heimild og sem vitnisburði um minningar og úrvinnslu á þeim, og hvernig listamenn hafa nýtt sér eiginleika ljósmyndarinnar við þjóðfélagslega gagnrýni.

Lykt og bragð: stigveldi skynjunar og nýjar kenningar í list- og fagurfræði (LIS430M)

Lykt og bragð eru lykilþættir í verkum margra listamanna samtímans og þjóna margvíslegum tilgangi í listsköpun. Í þessu námskeiði veltum við fyrir okkur grundvelli listfræðinnar í stigveldi skynjunar innan vestrænnar heimspekihefðar, þar sem sjón og heyrn hefur sögulega verið gert hærra undir höfði en snertingu og lyktar- og bragðskyni. Rætt verður hvernig þetta stigveldi skarast við aðgreiningu manna og dýra og stigveldi kynja og kynþátta í vestrænni hugmyndasögu og nemendur kynnast nýjum gagnrýnum kenningum á sviði fagurfræði og listfræði sem leitast við að afhjúpa og greina sögulegan, pólitískan og heimspekilegan grundvöll þessa stigveldis og áhrif þess í samtíma. Samhliða því skoðum við verk listamanna sem vísað hafa til eða beitt lykt og bragði í listsköpun og veltum fyrir okkur hlutverki lyktar- og bragðskyns í listsköpun frá 20. öld til okkar samtíma.

Sviðslistafræði (Performance Studies): Frá sagnaflutningi til uppistands, kjötkveðjuhátíða og stjórnmálamanna (ÞJÓ506G)

Sviðslistafræði (Performance Studies) fjallar um það hvernig fólk í öllum samfélögum, bæði fyrr og nú, tekur þátt í ymis konar sviðslist (performances) í daglegu lífi, á mismunandi "leiksviðum", allt frá helgisiðum til kirkjupredikana, leiksýninga, kvikmyndasýninga, útvarpsþátta, uppistands, sagnaflutnings, gjörningalistar, hátíða, útskriftasiða, matarboða, dulbúningasiða og málflutnings stjórnmálamanna heima og erlendis. Á námskeiðinu munu nemendur kynnast þeim margslungnu táknmálsformum sem beitt er í mismunandi tegundum sviðslista, frá talmáli til búninga, útlits, svipbrigða, kyns, samhengis, hljóðs, "timing" og nytsemi rýmis og viðtöku áhorfenda.

Vinnulag:
Kennsla fer fram í fyrirlestrum, umræðum um fyrirlestra og farið í heimsóknir.

Hugmyndasaga 19. og 20. aldar (HSP321G)

Fjallað verður um andóf nokkurra fremstu hugsuða á þessu tímabili gegn hefðbundnum hugmyndum um frelsið, mannlegt eðli, samfélag, siðferði, vísindi og trú.

Sagnfræðileg vinnubrögð (SAG101G)

Fjallað er um sérstöðu og einkenni sagnfræði og hvernig sambandi hennar við aðrar fræðigreinar er háttað. Rannsóknatækni sagnfræðinga er kynnt sem og fræðileg vinnubrögð í sagnfræði, einkum heimildafræði, megindlegar aðferðir í sagnfræði og ritgerðasmíð. - Námskeiðið skal taka á fyrsta misseri í sagnfræðinámi (öðru misseri fyrir þá nemendur sem byrja um áramót).

Náttúrusögur: (yfir)náttúra í þjóðsögum og bókmenntum fyrri alda (ÞJÓ614M)

Með hliðsjón af þjóðsögum, bókmenntatextum og öðrum heimildum fjallar námskeiðið um birtingarmyndir náttúru og yfirnáttúru í frásagnarmenningu á Íslandi í gegnum aldirnar. Nemendur læra um þýðingu, snertifleti og óljós mörk þessara fyrirbæra og hvernig þau hafa mótað samfélag og umhverfi. Nemendur kynnast þannig ólíkum hugmyndum um stöðu fólks og (annarra) dýra innan, yfir eða utan við náttúruna. Í fjölbreyttum fyrirlestrum og verkefnavinnu verður fjallað með gagnrýnum hætti um mennsku og dýrsleika, lífheima og handanheima, efnisleika og hið yfirskilvitlega. Kannað verður hvaða hlutverk og form landslag, lífverur, líkamar, veður og náttúrufyrirbrigði taka í frásögnunum. Kynntar verða nýjustu rannsóknir á þessu breiða sviði, svo sem á framsetningu jarðhræringa og himingeima, bjarndýra, hvala, sela og húsdýra, og á náttúrvættum og öðrum þjóðsagnaverum á borð við álfa, drauga, tröll og berserki. Nemendur læra hvernig sagnaheimar og þjóðtrú hafa sett mark sitt á náttúruskynjun, alþýðuhefðir, þjóðhætti og samfélagsleg rými svo sem álagabletti, helga staði og staði sem eru þekktir fyrir reimleika. Einnig spyrjum við hvernig þessar frásagnir birtast í alþýðulist og myndlist, allt frá fyrri öldum til nútímans. Að lokum munum við kanna hvaða þýðingu frásagnir af náttúru og yfirnáttúru hafa í samhengi mannaldar, mannmiðaðra sjónarhorna, loftslagsbreytinga og ólíkrar stöðu samfélagshópa og tegunda

Kvikmyndasaga (KVI201G)

Yfirlit yfir sögu kvikmyndalistarinnar frá upphafi hennar undir lok 19. aldar til okkar daga. Áhrifaríkustu stefnur hvers tíma verða skoðaðar og lykilmyndir sýndar. Nemendur kynnast sovéska myndfléttuskólanum (montage), franska impressjónismanum, þýska expressjónismanum, stúdíókerfinu bandaríska, ítalska nýraunsæinu, japanska mínímalismanum, frönsku nýbylgjunni, þýska nýbíóinu, suður-ameríska byltingabíóinu og Hong Kong-hasarmyndinni svo eitthvað sé nefnt, og reynt verður að bera þessar ólíku stefnur saman. Lögð verður áhersla á að skoða fagurfræðilega þróun kvikmyndarinnar sem og samtímaleg áhrif á útlit og inntak hennar. Námsmat byggist á tveimur prófum.

Kvikmyndakenningar (KVI401G)

Námskeiðið er hugsað sem ítarlegt sögulegt yfirlit yfir helstu kenningar kvikmyndafræðinnar allt frá upphafi til dagsins í dag. Lesnar verða kenningar frumherja á borð við Sergei Eisenstein, Rudolf Arnheim, Siegfried Kracauer og André Bazin. Tekin verða fyrir margvísleg og róttæk umskipti í nálgun kvikmynda á seinni hluta tuttugustu aldar, líkt og formgerðargreining, marxísk efnistúlkun, sálgreining og femínismi. Loks verða áhrif menningarfræðinnar rædd með áherslu á kynþætti og skoðuð staða kvikmyndarinnar á tímum hnattvæðingar. Kvikmyndir námskeiðsins munu endurspegla margbreytileika lesefnisins enda er þeim ætlað að draga fram sérstöðu ólíkra kenninga.

Efnismenning: Hlutirnir, heimilið, líkaminn (ÞJÓ205G)

Í námskeiðinu verður efnisleg hversdagsmenning tekin til gagngerrar umfjöllunar. Gefið verður yfirlit yfir þetta þverfaglega rannsóknarsvið og rýnt jöfnum höndum í dæmi úr samtímanum og frá fyrri tíð, íslensk og erlend. Meðal annars verður fjallað um föt og tísku, matarhætti, hlutina sem umkringja okkur í daglega lífinu, rusl og hreinlæti, handverk og neyslumenningu, hús og garða, heimilið, borgarlandslag, söfn og sýningar. Um leið kynnast nemendur ýmsum kenningum og sjónarhornum sem leggja t.a.m. áherslu á mannslíkamann, kyngervi, neyslu, rými og stað.

Norræn trú (ÞJÓ437G)

Trúarlíf manna á norðurslóðum er tekið fyrir og heimildir allt frá elstu tímum, eins og grafir, rúnasteinar, hellaristur og aðrar fornminjar verða skoðaðar. Einnig verða lesnar lýsingar á norrænum trúarathöfnum í verkum eftir Tacitus, Adam frá Brimum, Saxo Grammaticus og í fornritum Íslendinga eins og Eddukvæðum og Konungasögum. Auk norrænnar trúar verður fjallað um seið og sjamanisma. Örlagatrú er tekin til ítarlegrar umfjöllunar sem meginþáttur í forkristnum átrúnaði á Norðurlöndum. Loks er vikið að því hvernig kristindómur hefur fallið að norrænum lífsháttum og hugsunarhætti. Námskeiðið er kennt á ensku.

Vinnulag:
Kennsla fer fram í fyrirlestrum, og umræðum um fyrirlestra.