Fötlunarfræði


Fötlunarfræði
MA gráða – 120 einingar
Fötlunarfræði er þverfagleg fræðigrein sem leggur áherslu á að þróa félagslegan skilning á fötlun og rannsaka þátt menningar og umhverfis í að skapa og viðhalda fötlun.
Markmið námsins er að veita nemendum fræðilega og hagnýta þekkingu á fjölbreytilegum þáttum sem varða fatlað fólk og málefni þess.
Skipulag náms
Kenningar og sjónarhorn í fötlunarfræði (FFR102F)
Markmið námskeiðsins er að nemendur öðlist þekkingu á þróun hugmynda og kenninga um fötlun og fái innsýn í fræðilega umfjöllun og rannsóknir á því sviði. Lögð er áhersla á þróun fötlunarfræða sem þverfræðilegrar og gagnrýnnar fræðigreinar með náin tengsl við réttindabaráttu fatlaðs fólks. Fjallað verður um margbreytileg félagsleg og menningarleg sjónarhorn og kenningar fræðigreinarinnar. Sérstök áhersla verður á þá hugmyndafræði sem legið hefur til grundvallar stefnumótunar og þjónustu við fatlað fólk undanfarna áratugi, þ.e.; 1) hugmyndafræði um “eðlilegt líf” normaliseringu, 2) hugmyndafræði um “sjálfstætt líf” independent living og 3) mannréttindasjónarmið. Jafnframt verður fjallað um tengsl hugmyndafræðinnar við daglegt líf fatlaðs fólks.
Fötlun og menning (FFR102M)
Meginviðfangsefni námskeiðsins er að rýna í stöðu og ímynd fatlaðs fólks og birtingarmyndir fötlunar í (dægur)menningu og listum. Fjallað verður um ímyndir og hlutverk fatlaðs fólks í sögulegu samhengi, dægurmenningu, fjölmiðlum, bókmenntum, listum og almennri orðræðu. Sérstök áhersla verður lögð á (list)menningu fatlaðs fólks, sjálfskilning, kvenleika og karlmennsku. Rýnt verður í fötlun sem einn lið í fjölbreytileika samfélaga og staðsetningu fatlaðs fólks í menningu og sögu.
- Heilsársnámskeið
- Haust
- Lífshlaupið, sjálf og samfélag
- Eigindlegar rannsóknaraðferðir I
- Opinber stjórnsýsla
- Starfsumhverfi og stjórnun sveitarfélagaE
- Málstofa I: Um rannsóknir fyrir MA nemendur
- Örnámskeið í fötlunarfræði IE
- Lesnámskeið í fötlunarfræðiV
- Vor
- Stjórnsýsluréttur fyrir stjórnendur og starfsmenn opinberra stofnana
- Hagnýt tölfræði
- Málstofa II: Um rannsóknir og vinnulag fyrir MA nemendur
- Verkefni: Mannréttindi og fötlunE
- Örnámskeið í fötlunarfræði: Fötlun í miðaldabókmenntumV
- Mannréttindi og fötlunE
- Lesnámskeið í fötlunarfræðiV
- Skipulag og stjórnun stofnanaB
- Stjórntæki hins opinberaB
- Óháð misseri
- MA-ritgerð í fötlunarfræði
- MA-ritgerð í fötlunarfræði
- MA-ritgerð í fötlunarfræði
Lífshlaupið, sjálf og samfélag (FFR302M)
Aðstæður og reynsla fatlaðs fólks er miðlæg í umfjöllun námskeiðsins, þar sem áhersla er á lífshlaupið og þau meginsvið sem snerta daglegt líf, svo sem fjölskyldulíf, menntun, atvinnu og búsetu. Rýnt verður í íslenskar og erlendar rannsóknir um líf og aðstæður fatlaðs fólk og þau fjölmörgu öfl sem móta sjálfsmynd og sjálfsskilning fatlaðra barna, ungmenna og fullorðins fólks. Fræðileg umfjöllun námskeiðsins er tengd við lagasetningar, stefnumótun, þjónustu, velferðarkerfi og félagslegar aðstæður fatlaðs fólks.
Eigindlegar rannsóknaraðferðir I (FOM102F)
Markmið námskeiðsins er að nemendur kynnist fjölbreytileika og fræðilegum forsendum eigindlegrar rannsóknahefðar í félagsvísindum og öðlist reynslu í að beita eigindlegum aðferðum. Um hagnýtt námskeið er að ræða þar sem hver nemandi vinnur sjálfstætt rannsóknarverkefni sem felst í því að hanna og undirbúa rannsókn, afla gagna, greina þau og skrifa um helstu niðurstöður undir handleiðslu kennara. Í námskeiðinu verður farið ítarlega í undirbúning rannsókna, gerð rannsóknaráætlunar, gagnaöflun, greiningu og skrif.
Opinber stjórnsýsla (OSS111F)
Á þessu kynningar- og inngangsnámskeiði fá nemendur heildaryfirsýn yfir skipulag og þróun opinberrar stjórnsýslu. Fjallað er um megineinkenni opinberrar stjórnsýslu á Íslandi, þar á meðal grundvöll hennar og helstu mótunarþætti. Í námskeiðinu er farið yfir grundvallarhugtök stjórnsýslufræðanna. Kynntar eru helstu kenningar um skipulagsheildir, valddreifingu og ákvörðunartöku í opinberri stjórnsýslu og lýst þróun stjórnsýslufræðinnar sem fræðigreinar. Athyglinni er sérstaklega beint að tengslum milli opinberrar stjórnsýslu og stjórnmála og áhrifum þeirra tengsla á uppbyggingu, starfshætti og stefnumótun. Áhersla er lögð á greiningu og skilning á því hvað skilur að einkarekstur annars vegar og opinberan rekstur og þjónustu hins vegar.
Athugið að námskeiðið er aðeins kennt með fjarnámssniði.
2x40 mínútna fyrirlestrar sendir út á netinu og 1x40 mínútna fyrirspurnar- og umræðutími á netinu (Zoom-fundir) á viku.
Starfsumhverfi og stjórnun sveitarfélaga (OSS119F)
Sveitarfélögin mynda annan meginstofn íslenskrar stjórnsýslu. Markmið námskeiðsins er að nemendur geri sér grein fyrir starfsumhverfi þeirra og fái innsýn í stjórnun og vinnuferla á þessu mikilvæga stjórnsýslustigi. Í námskeiðinu verður gefið yfirlit yfir stjórnskipulega stöðu og hlutverk sveitarfélaga, lagareglur sem lúta að störfum sveitarstjórna og helstu verkefnum sveitarfélaganna. Fjallað verður um kosti þessi að skipta ríkjum í sveitarfélög, með hliðsjón af kenningum um lýðræði, hagkvæmni og valddreifingu. Farið verður yfir hvað felst í hlutverki sveitarfélaga annars vegar sem lýðræðislegra stjórnvalda og hins vegar sem þjónustuveitenda. Stuttlega verður einnig vikið að samskiptum ríkis og sveitarfélaga, þ. á m. að verkaskiptingu ríkis og sveitarfélaga og tekjustofnum sveitarfélaga.
Málstofa I: Um rannsóknir fyrir MA nemendur (FFR103F)
Tímar í málstofu I á haustmisseri 2022 verða sem hér segir, tvær kennslustundir í hvert skipti:
6. september
4. október
1. nóvember
22. nóvember
Markmið málstofunnar er að skapa vettvang fyrir nemendur í meistaranámi til að fjalla um rannsókn sína og fá stuðning, hvatningu og aðhald við ritgerðarskrifin. Efni málstofunnar er sveigjanlegt til að mæta sem best þörfum þess hóps sem situr hana hverju sinni og kennarar málstofu leitast við að tengja rannsóknir nemenda því sem efst er á baugi í fötlunarfræðum.
Nemendur geta fengið hámark fjórar einingar fyrir setu í málstofu en geta setið hana án eininga eins oft og þeir vilja, að því gefnu að þeir taki virkan þátt.
Málstofa I byggir á virkri þátttöku nemenda, umræðum og leiðbeiningum til hvers og eins. Nemendur kynna ritgerðarverkefni sitt fyrir kennara og samnemendum og fá umræður um það. Málstofunni er ætlað að styðja við nemendur sem eru að vinna að lokaverkefni og viðfangsefni námskeiðsins eiga að nýtast í rannsókn og ritgerðarsmíð hvers og eins.
Nemendur geta hvort heldur sem er mætt á staðinn eða tekið þátt í gegnum fjarfundabúnað. Tímarnir eru ekki teknir upp
Örnámskeið í fötlunarfræði I (FFR501M)
Í námskeiðinu er lögð áhersla á að rýna í viðfangsefni sem tengjast fötlun og fötluðu fólki. Viðfangsefni örnámskeiðsins geta verið breytileg en markmiðið er að varpa ljósi á stöðu fatlaðs fólks á ákveðnum sviðum samfélagsins út frá nýjustu rannsóknum og þekkingu í fötlunarfræði. Gert er ráð fyrir virkri þátttöku nemenda og eru nemendur hvattir til að tengja viðfangsefni námskeiðsins við eigið nám. Námskeiðið nýtist þeim sem vilja greina stöðu fatlaðs fólks á ákveðnu sviði og öðlast fræðilega og hagnýta þekkingu sem styður við nám og/eða starf. Að kennslu koma auk kennara í fötlunarfræði annað fræðafólk, fatlað fólk og sérfræðingar hjá ríki, sveitarfélögum, samtökum fatlaðs fólks, o.fl.
Lesnámskeið í fötlunarfræði (FFR110F)
Nemandi óskar eftir leiðsögn tiltekins kennara. Að jafnaði heldur kennari tvo til þrjá leiðsagnarfundi meðan á námskeiðinu stendur. Leiðsögn kennara beinist að undirbúningi og skipulagi vinnunnar, vali og notkun heimilda og umræðu um gildi/þýðingu verkefnisins fyrir meistararannsókn nemanda.
Nemandi getur einungis tekið eitt lesnámskeið í meistaranámi sínu.
Nemendur í fötlunarfræði geta sótt um að taka lesnámskeið sem fellur að námsáætlun þeirra. Í námskeiðinu rýnir nemandinn í afmarkað svið, hugtak, eða gerir fræðilega samantekt á efni sem hann hefur áhuga á og tengist áherslu hans í náminu, einkum hvað varðar meistaraverkefni viðkomandi. Nemandinn setur fram námsmarkmið og tímaáætlun í samráði við leiðbeinanda, leitar eftir fræðilegum heimildum, greinir þær og gagnrýnir, og nýtir upplýsingarnar til að setja fram þekkingu á nýjan hátt.
Alla jafna er námskeiðið hugsað til undirbúnings meistararannsóknar.
Stjórnsýsluréttur fyrir stjórnendur og starfsmenn opinberra stofnana (OSS204F)
Fjallað verður um íslensk stjórnvöld, íslenska stjórnsýslukerfið, reglur sem gilda um samskipti og yfirstjórn innan stjórnsýslukerfisins, um meðferð stjórnsýslumála og upplýsingarétt almennings. Aðalháerslan er á meðferð stjórnsýslumála og þýðingu stjórnsýslulaga nr. 37/1993 í því sambandi.
Hagnýt tölfræði (STJ201F)
Markmið þessa námskeiðs er að nemendur öðlist skilning á eðli hinnar vísindalegu aðferðar og undirstöðuþekkingu í að greina tölfræðileg gögn sem notuð eru við margs konar opinbera ákvarðanatöku. Farið er yfir hugtök á borð við orsök, réttmæti og áreiðanleika. Fjallað er bæði um lýsandi tölfræði og ályktunartölfræði, þar á meðal um breytur, gildi, miðlægni, staðalfrávik, úrtök, marktækni og tilgátuprófanir. Áhersla er lögð á að nemendur öðlist færni í að greina og meta megindlegar rannsóknir með tilliti til aðferðafræði og jafnframt að þeir geti sótt gögn og framkvæmt einfaldar tölfræðiaðgerðir í töflureikni.
Málstofa II: Um rannsóknir og vinnulag fyrir MA nemendur (FFR201F)
Markmið málstofunnar er að skapa vettvang fyrir nemendur í meistaranámi til að fjalla um rannsókn sína og fá stuðning, hvatningu og aðhald við ritgerðarskrifin. Efni málstofunnar er sveigjanlegt til að mæta sem best þörfum þess hóps sem situr hana hverju sinni og kennarar málstofu leitast við að tengja rannsóknir nemenda því sem efst er á baugi í fötlunarfræðum.
Nemendur geta fengið hámark fjórar einingar fyrir setu í málstofu.
Málstofa II byggir á virkri þátttöku nemenda, umræðum og leiðbeiningum til hvers og eins. Nemendur kynna ritgerðarverkefni sitt fyrir kennara og samnemendum og fá umræður um það. Málstofunni er ætlað að styðja við nemendur sem eru að vinna að lokaverkefni og viðfangsefni námskeiðsins eiga að nýtast við rannsóknarvinnuna og ritgerðarsmíð hvers og eins.
Nemendur geta hvort heldur sem er mætt á staðinn eða tekið þátt í gegnum fjarfundabúnað. Tímarnir eru ekki teknir upp
Verkefni: Mannréttindi og fötlun (FFR204F)
Í tengslum við námskeiðið Mannréttindi og fötlun FRR109F/104M (6e) vinna nemendur í meistaranámi í opinberri stjórnsýslu og fötlunarfræði 4e verkefni um stjórnsýslu við framkvæmd Samnings SÞ um réttindi fatlaðs fólks. Í 33. grein Samningsins er kveðið á um hvernig stjórnvöld skuli standa að innleiðingu og eftirliti með framkvæmd hans innanlands. Þetta eru nýmæli í mannréttindasáttmálum. Verkefnið felst í því að nemendur kynna sér ákvæði 33. greinarinnar, fræðiskrif um greinina og hvernig ákvæði hennar hafa verið útfærð í öðrum löndum. Jafnframt skoða nemendur framkvæmd 33. greinar Samningsins hér á landi og leggja mat á hvort stjórnsýsluúrræðin samrýmist ákvæðum 33. Greinarinnar, almennum meginreglum (3. gr.) og skuldbindingum (4. gr.) samningsins og hugmyndafræði hans. Niðurstöðum er skilað í formi ritgerðar. Verkefnið skal unnið í samráði við kennara námskeiðsins og sem jafnframt leiðbeinir um vinnu þess.
Örnámskeið í fötlunarfræði: Fötlun í miðaldabókmenntum (FFR004M)
Kennsla fer fram dagana 6., 20. og 27. mars kl 10:00 - 13.10
2 fyrirlestratímar á viku í þrjár vikur
2 umræðutímar á viku í þrjár vikur
Í námskeiðinu verður fötlun skoðuð eins og hún birtist í miðaldabókmenntum út frá nýjustu rannsóknum og þekkingu í fötlunarfræði miðalda. Miðaldabókmenntir opna upp nýja leið tilað skoða og skilja birtingarmyndir fötlunar í samhengi sem er verulega frábrugðið nútímasamhengi. Aðeins eru nokkrir áratugir síðan farið var að skoða fötlun í miðaldabókmenntum en fram að þeim tíma var almennt álitið að á „myrkum miðöldum“ hafi fötluðu fólki undantekningalítið verið mismunað.
Með tilkomu gagnrýnna fötlunarfræða með áherslu á félagslegan og menningarlegan skilningá fötlun hefur mikil þróun orðið í umræðu um fötlun á miðöldum og hefur sú umræða orðið til þess að draga fram mun margþættari og flóknari skilning á skerðingu og fötlun þó margtsé enn ókannað. Markmiðið er að nemendur fái innsýn í það hvernig hægt er að skoða ogskilja birtingarmyndir fötlunar í menningarlegu og sögulega samhengi miðalda. Í þeim tilgangi verður valdur texti úr Íslendingasögunum skoðaður og ræddur út frá margbreytilegum birtingarmyndum fötlunar
Mannréttindi og fötlun (FFR104M)
Markmið námskeiðsins er að nemendur öðlist þekkingu og skilning á mannréttindum fatlaðs fólks, einkum eins og þau birtast í Samningi Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks og íslenskum rétti. Jafnframt verður fjallað um félagslegan og menningarlegan skilning á fötlun sem hefur verið þróaður innan fötlunarfræða og liggur til grundvallar nýja mannréttindasáttmálanum. Sérstök áhersla verður lögð á jafnrétti og bann við mismunun á grundvelli fötlunar og verður auk samningsins m.a. fjallað um tilskipun Evrópusambandsins um jafnrétti og bann við mismunun á vinnumarkaði og lagasetningar á því sviði hér á landi.
Lesnámskeið í fötlunarfræði (FFR205F)
Nemandi óskar eftir leiðsögn tiltekins kennara. Að jafnaði heldur kennari tvo til þrjá leiðsagnarfundi meðan á námskeiðinu stendur. Leiðsögn kennara beinist að undirbúningi og skipulagi vinnunnar, vali og notkun heimilda og umræðu um gildi/þýðingu verkefnisins fyrir meistararannsókn nemanda.
Nemandi getur einungis tekið eitt lesnámskeið í meistaranámi sínu.
Nemendur í fötlunarfræði geta sótt um að taka lesnámskeið sem fellur að námsáætlun þeirra. Í námskeiðinu rýnir nemandinn í afmarkað svið, hugtak, eða gerir fræðilega samantekt á efni sem hann hefur áhuga á og tengist áherslu hans í náminu, einkum hvað varðar meistaraverkefni viðkomandi. Nemandinn setur fram námsmarkmið og tímaáætlun í samráði við leiðbeinanda, leitar eftir fræðilegum heimildum, greinir þær og gagnrýnir, og nýtir upplýsingarnar til að setja fram þekkingu á nýjan hátt.
Alla jafna er námskeiðið hugsað til undirbúnings meistararannsóknar.
Skipulag og stjórnun stofnana (OSS202F)
Fjallað er um helstu kenningar um skipulagsheildi (organizational theory) og atferli innan skipulagsheilda (organizational behavior). Áhersla er á skipulag og stjórnun opinberra stofnana og fyrirtækja. Markmið áfangans er að veita nemendum innsýn í fræðilega umfjöllun um viðfangsefnin ásamt hagnýtingu tiltekinna stjórnunaraðferða.
Stjórntæki hins opinbera (OSS203F)
Markmið námskeiðsins er að nemendur fái innsýn í grunnþætti opinbers rekstrar og önnur úrræði sem ríkið getur beitt til að ná markmiðum sínum. Fjallað verður um ýmis stjórntæki ríkisvaldisins, þar á meðal rekstur opinberra stofnana, markaðsvæðingu, fjárhagslega hvata, regluvæðingu og tryggingar/styrki og áhersla lögð á mat og notkun stjórntækjanna við ólíkar aðstæður. Umfjöllunin um hvert stjórntæki er jafnt á fræðilegum grundvelli sem og útlistun á notkun þeirra á Íslandi. Æskilegt er að nemendur hafi tekið námskeiðið Inngangur að rekstrarhagfræði og réttlæting ríkisafskipta.
MA-ritgerð í fötlunarfræði (FFR401L, FFR401L, FFR401L)
Meistararitgerð er lokaverkefni í meistaranámi og byggir á sjálfstæðri rannsókn eða starfstengdu rannsóknar- og þróunarverkefni. Lokaverkefni til meistaraprófs skal vera einstaklingsverkefni. Markmið lokaverkefnis er að þjálfa nemendur í sjálfstæðum fræðilegum vinnubrögðum.
Meistararitgerð í Félagsfræði-, mannfræði- og þjóðfræðideild er að jafnaði 30-60 einingar. Þegar sérstaklega stendur á má umfang meistararitgerða vera meira en 60 einingar. Meistararitgerð skal aldrei vera minni en 30 einingar.
Meistaranemar hafa umsjónarkennara úr hópi lektora, dósenta eða prófessora. Leiðbeinandi leiðbeinir með lokaverkefni til meistaraprófs. Umsjónarkennari og leiðbeinandi eru að jafnaði sami maðurinn. Heimilt er að ráða meðleiðbeinanda en sú ráðning er háð samþykki deildar.
Lengd meistaraprófsritgerða er háð því hvers konar verkefni er um að ræða, einingafjölda þess og efnistökum. Miðað skal við að 60 eininga meistaraprófsritgerð sé að jafnaði 40.000 orð. Hver deild setur nánari reglur um umfang og efnistök meistaraprófsritgerða.
Prófdómari skal ávallt leggja mat á lokaverkefni meistaranema ásamt leiðbeinanda. Deildarráð tilnefnir prófdómara.
Nánari upplýsingar: https://ugla.hi.is/kerfi/view/page.php?sid=3458
MA-ritgerð í fötlunarfræði (FFR401L, FFR401L, FFR401L)
Meistararitgerð er lokaverkefni í meistaranámi og byggir á sjálfstæðri rannsókn eða starfstengdu rannsóknar- og þróunarverkefni. Lokaverkefni til meistaraprófs skal vera einstaklingsverkefni. Markmið lokaverkefnis er að þjálfa nemendur í sjálfstæðum fræðilegum vinnubrögðum.
Meistararitgerð í Félagsfræði-, mannfræði- og þjóðfræðideild er að jafnaði 30-60 einingar. Þegar sérstaklega stendur á má umfang meistararitgerða vera meira en 60 einingar. Meistararitgerð skal aldrei vera minni en 30 einingar.
Meistaranemar hafa umsjónarkennara úr hópi lektora, dósenta eða prófessora. Leiðbeinandi leiðbeinir með lokaverkefni til meistaraprófs. Umsjónarkennari og leiðbeinandi eru að jafnaði sami maðurinn. Heimilt er að ráða meðleiðbeinanda en sú ráðning er háð samþykki deildar.
Lengd meistaraprófsritgerða er háð því hvers konar verkefni er um að ræða, einingafjölda þess og efnistökum. Miðað skal við að 60 eininga meistaraprófsritgerð sé að jafnaði 40.000 orð. Hver deild setur nánari reglur um umfang og efnistök meistaraprófsritgerða.
Prófdómari skal ávallt leggja mat á lokaverkefni meistaranema ásamt leiðbeinanda. Deildarráð tilnefnir prófdómara.
Nánari upplýsingar: https://ugla.hi.is/kerfi/view/page.php?sid=3458
MA-ritgerð í fötlunarfræði (FFR401L, FFR401L, FFR401L)
Meistararitgerð er lokaverkefni í meistaranámi og byggir á sjálfstæðri rannsókn eða starfstengdu rannsóknar- og þróunarverkefni. Lokaverkefni til meistaraprófs skal vera einstaklingsverkefni. Markmið lokaverkefnis er að þjálfa nemendur í sjálfstæðum fræðilegum vinnubrögðum.
Meistararitgerð í Félagsfræði-, mannfræði- og þjóðfræðideild er að jafnaði 30-60 einingar. Þegar sérstaklega stendur á má umfang meistararitgerða vera meira en 60 einingar. Meistararitgerð skal aldrei vera minni en 30 einingar.
Meistaranemar hafa umsjónarkennara úr hópi lektora, dósenta eða prófessora. Leiðbeinandi leiðbeinir með lokaverkefni til meistaraprófs. Umsjónarkennari og leiðbeinandi eru að jafnaði sami maðurinn. Heimilt er að ráða meðleiðbeinanda en sú ráðning er háð samþykki deildar.
Lengd meistaraprófsritgerða er háð því hvers konar verkefni er um að ræða, einingafjölda þess og efnistökum. Miðað skal við að 60 eininga meistaraprófsritgerð sé að jafnaði 40.000 orð. Hver deild setur nánari reglur um umfang og efnistök meistaraprófsritgerða.
Prófdómari skal ávallt leggja mat á lokaverkefni meistaranema ásamt leiðbeinanda. Deildarráð tilnefnir prófdómara.
Nánari upplýsingar: https://ugla.hi.is/kerfi/view/page.php?sid=3458
Hafðu samband
Nemendaþjónusta Félagsvísindasviðs er á
Þjónustutorgi í Gimli
s. 525 4500 nemFVS@hi.is
Opið virka daga frá 09:00 - 15:00
Gimli - Sæmundargötu 10, 102 Reykjavík
Bóka viðtal við nemendaþjónustu Félagsvísindasviðs
Fylgstu með Félagsvísindasviði

Hjálplegt efni
Ertu með fleiri spurningar? Hér finnurðu svör við ýmsum þeirra og upplýsingar um ýmislegt annað sem gott er að hafa í huga þegar þú velur nám.