Kenningar í alþjóðasamskiptum (ASK102F)

Námskeiðið er inngangur að kenningum í alþjóðasamskiptum. Það veitir nemendum undirstöðu til greininga á öðrum sviðum alþjóðasamskipta. Mælt er með að nemendur taki það sem fyrst á námsferlinum. Í námskeiðinu eru nemendur kynntir fyrir kenningaramma alþjóðasamskipta með það að markmiði að þroska færni þeirra til að skilja og greina viðburði samtímans með því að beita kenningum.

Viðfangsefnið er skoðað í gegnum helstu umræður (e. debates) í fræðunum, með áherslu á raunhyggju (e. realism), frjálslynda stofnanahyggju (e. liberalism/liberal institutionalism), og mótunarhyggju (e. constructivism) og samspil sögulegra og vísindalegra aðferða annars vegar og gerendahæfni og formgerðar hins vegar.

Fjallað er um viðfangsefni alþjóðasamskipta. Annars vegar þær aðferðir sem kenningarnar nota til að varpa ljósi á þessi efni og hins vegar hvernig kenningarnar lýsa stjórnmálum alþjóðakerfisins.

Námskeiðið byggir á fyrirlestrum og umræðum, í minni og stærri hópum. Áhersla er lögð á að nemendur þroski greiningar- og ritfærni í gegnum skil á ólíkum rituðum verkefnum.

Utanríkismál Íslands (ASK103F)

Fjallað verður um íslensk utanríkismál og utanríkisstefnu á tímabilinu 1940 til 2018. Gerð verður grein fyrir þeim breytingum sem orðið hafa á utanríkisstefnunni og reynt að meta hvaða þættir stýra utanríkisstefnunni. Leitast verður við að svara spurningunni hvers vegna og til hvers Ísland taki virkari þátt í alþjóðasamstarfi. Einnig verður fjallað um hvernig þjóðernishyggja hér á landi og alþjóðlegir atburðir eins og stríð Bandaríkjanna gegn hryðjuverkum hafa sett mark sitt á utanríkisstefnuna. Greint verður hvernig íslensk stjórnvöld hafa brugðist við alþjóðavæðingunni, Evrópusamrunanum, auknu hlutverki alþjóðastofnana, stefnu Bandaríkjanna í alþjóðamálum, endalokum kalda stríðsins og yfirstandandi efnahags- og fjármálakreppu. Fjallað verður um tvíhliða samskipti Ísland við nágrannaríkin og aukna þátttöku Íslands í starfi alþjóðastofnana. Til dæmis verður farið yfir samskipti íslenskra stjórnvalda við Bandaríkin og þátttöku Íslands í starfi Sameinuðu þjóðanna. Einnig verður fjallað um stofnun og störf Íslensku friðargæslunnar sem og aukna áherslu stjórnvalda á störf að þróunarmálum og mannréttindamálum. Kastljósinu verður beint að þeim áskorunum sem smáríki eins og Ísland standa frammi fyrir og þeim tækifærum sem þeim standa til boða í alþjóðasamfélaginu. Notast verður við kenningar í alþjóðastjórnmálum og smáríkjafræðum til að greina og skýra utanríkisstefnu Íslands. Rætt verður um hvort íslenskir ráðamenn trúi því í vaxandi mæli að Ísland hafi hæfni og getu til að láta til sín taka innan alþjóðastofnana og hafi skyldum að gegna í alþjóðasamfélaginu.

Staða Íslands í alþjóðakerfinu (ASK105F)

Markmið námskeiðsins er að kynna nemendur fyrir alþjóðasamvinnu og stöðu Íslands í alþjóðakerfinu. Hnattvæðing verður skoðuð í sögulegu ljósi og farið yfir helstu kenningar um hnattvæðingu. Fjallað verður um áhrif hnattvæðingar á stjórnmál, efnahagsmál, ríki og einstaklinga. Utanríkisstefna Íslands verður greind og áhersla lögð á þau málefni sem eru í forgangi hjá íslenskum stjórnvöldum um þessar mundir. Sjónum er beint að varnar- og öryggismálum á Íslandi, þátttöku Íslands í málefnum norðurslóða og norrænu samstarfi, og stöðu Íslands í ljósi breyttrar heimsmyndar. Fjallað verður sérstaklega um stofnanir sem sinna öryggismálum á landinu eins og Landhelgisgæsluna, Póst- og fjarskiptastofnunina og Ríkislögreglustjóra. Samrunaþróunin í Evrópu verður skoðuð með tilliti til þeirra leiða sem Ísland hefur valið í samskiptum sínum við Evrópu. Skoðað verður sérstaklega hvaða áhrif EES-samningurinn hefur haft á Íslandi. Einnig verður gerð grein fyrir þátttöku Íslands í starfi Sameinuðu þjóðanna og framboði Íslands til Öryggisráðs SÞ.

Friðaruppbygging á 20. og 21. öld (ASK501M)

Meginmarkmið þessa námskeiðs er að veita nemendum stjórn á hagnýtum og fræðilegum tækjum til að greina áskoranir, ógnanir og tækifæri sem felast í uppbyggingu friðar í kjölfar stríðs. Hvað gerist eftir að síðasta skotinu hefur verið hleypt af og þar til viðvarandi friður hefur náðst? Í gegnum greiningu tilvika öðlast nemendur færni í að bera kennsl á og skilja ólíka hagsmunaaðila í friðaruppbyggingu, og þá sem vilja spilla ferlinu. Áhersla er lögð á að skoða inngrip í átök á síðustu 30 árum. Nemendur kynnast því hvers vegna svo flókið hefur reynst að byggja upp viðvarandi frið í kjölfar átaka, þrátt fyrir nýtingu herafla, öfluga innspýtingu fjármagns umbreytingarréttlæti, endurbætur á öryggisgeiranum og þróunarsamvinnu. Meðal þeirra dæma sem koma til umræðu í námskeiðinu eru: Suður Afríka, Írak, Afganistan, Rúanda, Tímor-Leste, Filipseyjar, Srí Lanka, El Salvador, Mósambík, Lýðstjórnarlýðveldið Kongó og Kólumbía.

Efst á baugi í alþjóðastjórnmálum: Friður, öryggi og sáttamiðlun (ASK305M)

Í námskeiðinu er farið yfir nýleg og yfirstandandi átök í heiminum í ljósi friðar- og átakafræði. Námskeiðið hefst með inngangi að því fræðasviði, sem gerir nemendum kleift að greina átökin með aðstoð gestafyrirlesara sem hafa sérfræðiþekkingu á ólíkum svæðum. Námskeiðinu lýkur svo með yfirliti yfir úrlausn átaka og sáttamiðlun. Vænanleg viðfangsefni eru t.d.  Súdan, Úkraína og Ísrael og Palestína.

Fjölþáttaógnir: Áhrif á ríki, samfélög og lýðræði (ASK033M)

Námskeiðinu er ætlað að kynna nemendum fjölþáttaógnir (e. hybrid threats) og fjölþáttahernað (e. hybrid warfare) sem verða sífellt fyrirferðarmeiri í umræðum um öryggismál. Fjölþáttahernaður hefur verið stundaður af ríkjum frá örófi alda, til að grafa undan andstæðingum, m.a. með upplýsingafölsun og undirróðri. Nútíma tækni og flókið samfélag hafa hins vegar gjörbreytt aðstæðum og fleiri gerendur en þjóðríki geta nú valdið slíkum ógnum og stundað slíkan hernað með fjölbreyttari hætti með minni kostnaði og áhættu. 

Fjallað verður um sögulega þróun fjölþáttahernaðar frá fyrstu tíð. Gerð grein fyrir átakalínum í nútímanum hvar fjölþáttaógnir koma við sögu og þær settar í samhengi við viðeigandi kenningar í alþjóðasamskiptum. Helstu gerendur verða kynntir, hvaða aðferðum er helst beitt og hverjar afleiðingarnar geta verið, m.a. að lýðræði er alvarlega ógnað. Einnig verður fjallað um viðbrögð og úrræði við fjölþáttaógnum, þau vandkvæði sem geta verið þar á því árásunum og aðgerðum gjarnan ætlað að grafa undan samheldni og stuðla að klofningi – sem getur torveldað viðbrögð enn frekar.

Utanríkisstefna (ASK306F)

Námskeiðið þjálfar nemendur í greiningu utanríkisstefnu ríkja. Nemendur eru kynntir fyrir fræðilegum hugmyndum um utanríkisstefnu og þjálfaðir í að greina hana, einkum í gegnum lestur tilvika (case studies). Bæði stórveldi og smáríki eru skoðuð og áhersla lögð á að nemendur átti sig á því hvað ólík ríki eiga sameiginlegt og hvað greinir þau að. Sérstök áhersla er á að skoða það sem hefur áhrif á utanríkisstefnu smáríkja. Markmið og framkvæmd eru skoðuð, sem og samspil ríkja, stofnana og félagasamtaka á alþjóðavettvangi. Námskeiðið varpar ljósi á þá þætti sem móta framsetningu ríkja á hagsmunum sínum og utanríkisstefnu og leitast við að útskýra hvers vegna ríki gera það sem þau gera, og hvernig innri og ytri gerendur hafa áhrif á valkosti þeirra.

Issues and Debates in European Integration (ASK110F)

Issues and Debates in European Integration is a graduate course that addresses institutional, historical and theoretical aspects as well as contemporary issues and debates in the field of European integration. As part of the MA program in International Affairs, it is designed primarily for students who already have a basic command of the workings of the EU’s institutions and decision-making processes. While such basic knowledge of the EU political system is not strictly speaking a prerequisite for taking this course, students who lack such knowledge are strongly encouraged to read up on the basics prior to or at the very beginning of the semester. The course is divided into three parts and will cover (a) historical and institutional aspects of European integration, (b) the most important theoretical traditions in the field of European integration, and (c) contemporary issues and debates in European integration.

Introduction to Arctic Studies (ASK117F)

Námskeiðinu er ætlað að kynna nemendur fyrir hugmyndum, hugtökum og nálgunum sem stuðst er við í norðurslóðafræðum til þess að veita betri skilning á norðurskautssvæðinu. Námskeiðið byrjar á yfirliti yfir grunnatriði norðurslóða í nútíma og víkur síðan að framlagi bæði hefðbundinna og gagnrýninna kenninga innan norðurslóðafræða. Ítarleg yfirferð er á grunnnálgunum norðurslóða sem og grunnhugtökum líkt og stjórnun norðurslóða, öryggi, fullveldi og sérstöðuhyggja. Einnig eru skoðaðar þær áskoranir og tækifæri sem þessar mismunandi nálganir bjóða upp á.

Markmið námskeiðsins er að veita nemendum vandaðan grunn á sviði norðurslóðafræða og dýpka þekkingu og skilning á ört breytilegu svæði sem skiptir miklu máli fyrir Ísland. Námskeiðið er hugsað sem viðbót við ASK113F Arctic Politics in International Context sem leggur meiri áherslu á stefnur og beitingu þeirra.

Arctic Politics in International Context (ASK113F)

This course examines the aims, interests, opportunities, and challenges of states, non-state actors, regional fora, and international organizations in a changing Arctic region. With a focus on policy, politics, and current issues, it analyses the contemporary dilemmas posed by Arctic governance, cooperation, and imaginaries of the region.

Building on the fundamentals taught in ‘Introduction to Arctic Studies’, this course investigates the Arctic policies of the ‘Arctic Eight’ states, as well as states located outside the region. Five of the ‘Arctic Eight’ are Nordic small states, and so this angle is also considered. The role and achievements of other relevant entities such as the Arctic Council, the Arctic Coast Guard Forum, NATO, the EU, and the UN is also analyzed. The course has an international focus and provides an in-depth examination of the major political contours in today’s Arctic

Kenningar í smáríkjafræðum: Tækifæri og áskoranir smáríkja í alþjóðasamfélaginu (STJ301M)

The aim of this course is to study the behavior and role of small states in the international system. The course deals with questions such as: What is a small state? What are the main constrains and opportunities of small states? Do small states behave differently in the international community from larger ones? The course offers an introduction to the literature on the state, the international system and small-state studies. The main emphasis, however, is on internal and external opportunities and constraints facing small states, for example how they are affected by and have responded to globalization, new security threats and the process of European integration. Special attention is devoted to Iceland and its reactions to economic crises and security threats. The course will also examine Iceland´s relations with the United States, China, Russia and the Nordic states, and its engagement with the European Union.

Leadership in Small States (áður The Power Potential of Small States) (STJ303M)

The aim of this course is to study strategies of small states to protect their interests and have a say in the international system. The course builds on the small state literature and examines whether small states tend to seek shelter, hedge, or hide in the international system. The focus is on the ability of small states to establish constructive relations with larger states and their power potential in international organizations. Special attention will be paid to current affairs and how a variety of small European states have been affected by and responded to the Russian full-scale invasion of Ukraine. The course will analyse crisis management in small states and how small states have responded to external crises, such as international economic crises and pandemics. The course examines small states’ methods to influence the day-to-day decision-making in the European Union. It studies the utilization of soft power by the smaller states, such as how small states use participation in the Eurovision Song Contest to enhance their international image. The course focus specially on small European states, in particular the five Nordic states. The course brings together some of the leading scholars in the field of small state studies and leadership studies by providing students with access to an online edX course on leadership in small states. The online edX course will supplement discussion in the classroom and cover in greater depth Small State Leadership in Public Administration and Governance; Small State Leadership in Foreign and Security Policy; Small State Leadership in Gender Policy; and Small State Leadership in International Diplomacy.

Samningatækni (ASK206F)

Samningaviðræður á alþjóðavettvangi skipta sköpun fyrir ríki til að tryggja íbúum þeirra aukin lífsgæði sem og að tryggja ríkjunum sjálfum viðunandi stöðu í alþjóðakerfinu. Markmið námskeiðsins er að fjalla um hvernig ríki haga samningaviðræðum sínum við önnur ríki og alþjóða þrýstihópa. Einnig verður skoðað hvernig ríki reyna að ná fram markmiðum sínum í innan alþjóðastofnana. Farið verður yfir kenningar um samningatæki og stjórnun og skipulag samningaviðræðna.

Hlutverk og stefnumótun alþjóðastofnana (ASK201F)

Alþjóðastofnunum hefur fjölgað verulega frá lokum síðari heimsstyrjaldar og samskipti ríkja fara í vaxandi mæli fram innan veggja þeirra. Í námskeiðinu verður gerð grein fyrir kenningum um eðli og hlutverk alþjóðastofnana og þeim ferlum sem stjórna starfsemi þeirra.

Í stað þess að fjalla sérstaklega um sögu og skipulag einstakra stofnana, mun þetta námskeið leggja áherslu á að kanna hið pólitíska kerfi sem liggur til grundvallar samstarfs ríkja innan alþjóðastofnana. Að hvaða leyti eru alþjóðastofnanir sjálfstæðir aðilar í alþjóðakerfinu?  Hverjir hafa áhrif á alþjóðastofnanir og hvernig gera þeir það? Hvernig eru alþjóðastofnanir fjármagnaðar og hvaða áhrif hefur það á rekstur þeirra? Hvers konar fólk vinnur í alþjóðastofnunum og hvaða áhrif hefur það á stofnanirnar sem það vinnur hjá? Þessum, og fleiri, spurningum verða gerð skil á námskeiðinu.

Nemendur munu kynnast þeim margvíslegu rannsóknaraðferðum sem nýttar eru til að svara þessum spurningum. Lesefni námskeiðsins er fjölbreyttt og við munum m.a. nýta okkur sögulegar rannsóknir, tilviksrannsóknir,  og bæði eigindlegar og megindlegar fræðigreinar og bókakafla. Lögð verður sérstök áhersla á nýlegar rannsóknir á sviði alþjóðastjórnmála svo nemendur fá góða yfirsýn yfir stöðu fræðasviðsins. Markmið námskeiðsins er því tvíþætt: í fyrsta lagi, að nemendur öðlist skilning á þeim þáttum, bæði pólitískum og stjórnsýslulegum, sem stýra starfsemi alþjóðastofnana og, í öðru lagi, að gera nemendum kleift að kryfja og vinna með fjölbreyttar rannsóknir á sviði alþjóðastofnana í sinni eigin rannsóknarvinnu.

Námskeiðið byggir á helstu kenningum í alþjóðasamskiptum en ekki er gert ráð fyrir að nemendur búi yfir þekkingu á einstökum stofnunum umfram það sem almennt mætti telja eðlilegt af nemanda með áhuga á alþjóðamálum. Þar sem við á verður bætt við ítarefni fyrir á sem þurfa að kynna sér grunnstarfsemi einstakra stofnana betur. Áhersla verður lögð á stóru alþjóðlegu stofnanirnar, eins og Sameinuðu þjóðirnar, Alþjóðabankann og Alþjóðagjaldeyrissjóðinn, en við munum einnig fjalla um svæðisbundnar stofnanir, eins og Evrópuráðið, alþjóðleg félagasamtök (INGOs) og aðkomu einkaaðila að alþjóðakerfinu.

Introduction to Security Studies (ASK220F)

This course provides a comprehensive foundation in security studies. It examines concepts and theories relevant in the field, then considers approaches to, and practices of, security across different levels of analysis: individual, national, international, transnational, global and human.
The focus of security studies centres around questions of what, for whom, and how, is security. Answers to these questions vary according to what level of analysis is adopted, and which security domain is being discussed (eg political, military, economics, social, environmental, etc). The course explores these dimensions thoroughly, and then considers what they contribute to our practical knowledge and experiences of security.

Vopnuð átök samtímans (ASK032M)

Meginmarkmið námskeiðsins er að veita nemendum kenningar og hagnýt verkfæri til að greina orsakir og útkomu helstu átaka um allan heim á síðustu 30 árum. Með greiningu á tilviksrannsóknum munu nemendur geta greint og greint mismunandi gerðir vopnaðra átaka, hlutverk ríkisaðila og þátttakenda sem ekki eiga aðild að ríkinu, svo og átakaúrlausnar / friðaruppbyggingar.

Að auki verður lagt mat á árangur verkefna Sameinuðu þjóðanna sem eiga að sporna gegn svokölluðum nýjum stríðum og breytingum á hernaði (málaliðar, nethernaður).

Meðal átaka sem kunna að verða tekin fyrir í námskeiðinu eru: Balkanskaginn, íhlutun Rússa í Úkraínu, stríðið gegn hryðjuverkum í Sahel, Sómalía, útrás Kínverja í Suður-Kínahafi, Filippseyjar, Mjanmar, Írak, Líbía, framgangur ISIS, og Kólumbía

Small States Summer School 2025 - Small States and the Current Security Challenges in the North Atlantic (STJ028M)

The security environment in the North Atlantic has taken a dramatic shift in recent years, affecting the scope of small state policy and security matters in the region. With Russia‘s full scale invasion into Ukraine, support for NATO has increased and now with Finland and Sweden‘s recent accession to the Alliance, the Nordic-Baltic region has become more integrated in the realms of security than ever before. This intensive course focuses on the current security challenges facing the Nordic-Baltic region, with a specific emphasis on introducing students to the unique insights that small state studies can provide when analyzing these challenges. There is an urgent need for training young academics and future leaders in analyzing defense and security issues. The aim of this course is to prepare our future experts and academics for the security challenges ahead. The objective is to provide students with advanced specific knowledge on current security challenges as well as general research skills. Research is the basis for informed decision-making and an important tool to deepen our understanding of the state of affairs and thus better deal with changes on the international scene.

 The 2025 Small States Summer School will be organised from 11-16 August 2025.

Application deadline for students at the University of Iceland 1 June 2025
Students from the University of Iceland should apply directly to the Centre for Small State Studies by sending a letter of motivation, a CV, and a recent transcript to ams@hi.is  and toj@hi.is.