Inngangur að heimspeki (HSP103G)

Fjallað verður um spurninguna: „Hvað er heimspeki?“ og um tengsl heimspeki við vísindi, listir, trúarbrögð og stjórnmál. Lesnir verða textar eftir klassíska heimspekinga og samtímaheimspekinga í því augnamiði að skoða ólíkar aðferðir og vandamál heimspekinnar.

Fornaldarheimspeki (HSP104G)

Meginmarkmið námskeiðsins er þríþætt:

• Í fyrsta lagi að nemendur öðlist skilning á viðfangsefnum vestrænnar heimspeki í fornöld, sögulegri þróun hennar og félagslegu umhverfi.
• Í öðru lagi að þeir læri að lesa og greina heimspekilega texta úr fornöld og beita þeim til að svara brýnum spurningum samtímans.
• Í þriðja lagi að þeir öðlist færni í að skrifa heimspekilega texta út frá lesefni í fornaldarheimspeki.

Við leggjum áherslu á að lesa heil verk í íslenskum þýðingum, með sérstakri áherslu á Ríkið eftir Platon, og í tímum munum við leitast við að greina helstu kenningar og rökfærslur í textunum. Nemendur vinna einir og í hópum að verkefnum undir leiðsögn kennara en stór þáttur námskeiðsins felst í gagnkvæmum stuðningi nemenda í verkefnum. 

Fyrsti tími verður haldinn þriðjudaginn 31. ágúst. Þá förum við saman yfir kennsluáætlun, hæfniviðmið og námsmat og nemendur fá fyrsta verkefni vetrarins. Þrisvar sinnum á önninni (eftir hádegi á föstudögum) verða jafningjamatsdagar þar sem nemendur lesa og meta verkefni hvers annars og er þátttaka í þeim mikilvægur hluti af námsmati.

Íslenskar þýðingar texta fást með 25% afslætti hjá Hinu íslenska bókmenntafélagi (við Hagatorg) og skal tekið fram að sum verkin eru líka notuð í öðrum heimspekinámskeiðum. Eins er einfalt að nálgast þau á bókasöfnum.

Gagnrýnin hugsun (HSP105G)

Námskeiðinu er ætlað að gera nemendum grein fyrir mikilvægi gagnrýninnar hugsunar með því að kynna helstu hugtök og aðferðir og mismunandi skilning á eðli og hlutverki hennar. Nemendur verða þjálfaðir í gagnrýninni hugsun eins og hún kemur fyrir í heimspeki og í daglegu lífi og starfi. Lögð er áhersla á að greina röksemdafærslur. Helstu rökvillur og rökbrellur verða ræddar og nemendum kennt hvernig má greina þær og forðast. Ítarlega verður farið í samband gagnrýninnar hugsunar og siðfræði.

Kennslan fer fram í fyrirlestrum og umræðutímum. Sérstök áhersla er lögð á umræður um raunhæf úrlausnarefni. Reynt verður að hafa verkefni eins hagnýt og kostur er og tengja þau sem flestum sviðum daglegrar reynslu.

Stjórnmál og samfélag (HSP107G)

Nemendur kynnast sígildum kenningum og álitamálum í samtímaumræðu á sviði stjórnspeki og félagslegrar heimspeki og öðlast færni í rökræðu um skipan lýðræðissamfélagsins. Nemendur læra að greina lykilhugtök í heimspekilegri orðræðu um ríki og réttlátt samfélag og tengja við viðfangsefni stjórnmála með sérstakri vísan í íslenskt samfélag.

Rökfræði (HSP201G)

Nemendur öðlast grunnþekkingu í heimspekilegri og formlegri rökfræði. Áhersla er lögð á setningarökfræði (e. propositional logic, truth-functional logic) annars vegar og umsagnarökfræði (e. quantified logic, first-order logic) hins vegar. Einnig er farið stuttlega í óformlega rökfræði í upphafi námskeiðs, auk þess ræddar verða heimspekilegar spurningar um eðli og stöðu rökfræðinnar í lok námskeiðsins.

Siðfræði (HSP202G)

Veitt verður yfirlit yfir þrjár af höfuðkenningum siðfræðinnar, reist á lestri frumtexta: kenningu Aristótelesar í Siðfræði hans, Johns Stuarts Mill í Nytjastefnunni og Immanuels Kant í Frumspeki siðlegrar breytni.

Námskeiðið er 10 eininga inngangsnámskeið í II. hluta heimspekináms. Ætlast er til að það sé tekið á öðru misseri fyrsta námsárs í heimspeki. Námskeiðið getur verið valnámskeið fyrir nemendur í ýmsum öðrum greinum.

Fluttir verða 2 x 12 fyrirlestrar. Lestur námsefnisins er nauðsynlegt skilyrði fyrir árangursríkri þátttöku í tímum. Hver fyrirlestur tekur fyrir afmarkað efni. Að loknum fyrirlestri verða glærur settar inn á heimasvæði námskeiðsins í Uglu.

Nýaldarheimspeki (HSP203G)

Viðfangsefni
Námskeiðinu er ætlað að veita almennt yfirlit yfir strauma og stefnur í vestrænni heimspeki á 17. og 18. öld, kynna sérstaklega tiltekin viðfangsefni, kenningar og rökfærslur í þekkingarfræði og frumspeki þessa tímabils með nákvæmum lestri og samanburði valinna verka, einkum eftir Descartes, Hume og Kant, svo og að þjálfa nemendur í lestri, greiningu og túlkun heimspekirita.

Kennsla
Kennslan fer fram í fyrirlestrum og umræðutímum. Í fyrirlestrum verður leitast við að gefa heildaryfirsýn yfir viðfangsefnið, setja verkin í samhengi og greina mikilvægustu kafla ritanna. Í umræðutímum verður rætt nánar um tiltekin efnisatriði, bókarkafla, rökfærslur eða spurningar sem vakna við lesturinn.

Þekkingarfræði (HSP304G)

Í námskeiðinu munum við spyrja um eðli þekkingar og glíma við ýmsar gátur sem tengjast þekkingu. Af hverju skiptir þekking máli? Er skilningur mikilvægari en þekking? Hver er munurinn á þekkingu og sannri skoðun? Hvers konar rökstuðning þarf til að breyta sannri skoðun í þekkingu? Getum við rannsakað þekkingu eins og meltingu, þ.e. með náttúruvísindalegum aðferðum, eða getum við bara rannsakað hana innan frá, þ.e. með því að skoða okkar eigin vitund? Getum við treyst skoðunum annarra? Hvaða skilyrði þarf að uppfylla til að fólk njóti sannmælis, óháð kyni, kynþætti, aldri, kynhneigð o.s.frv.? Við lesum fyrst og fremst texta frá 20. og 21. öld og nemendur þjálfast í að beita aðferðafræði rökgreiningarheimspeki við að lesa og rýna heimspekilega texta.

Listheimspeki (HSP310G)

Námskeiðinu er ætlað að veita stutt yfirlit yfir nokkur sígild viðfangsefni í heimspeki listarinnar; að kynna sérstaklega tilteknar spurningar, kenningar og rökfærslur á sviði listheimspeki með lestri valinna texta, bæði sögulegra og samtímalegra; og að þjálfa nemendur í greiningu og umræðu um listheimspekileg efni.

Hugmyndasaga 19. og 20. aldar (HSP321G)

Fjallað verður um andóf nokkurra fremstu hugsuða á þessu tímabili gegn hefðbundnum hugmyndum um frelsið, mannlegt eðli, samfélag, siðferði, vísindi og trú.

Feminísk heimspeki (HSP415G)

Femínísk heimspeki felur í sér gagnrýna sýn á hefð vestrænnar heimspeki. Hún varpar ljósi á stöðu kvenheimspekinga í hefðinni og hún greinir mannskilning sem dregur dám af ákveðnum hugmyndum um karlmennsku samfara gildislækkun kvenleika og þess sem er “annað” eða öðruvísi. Femínísk heimspeki og heimspeki mismunar fela í sér andóf gegn einsleitum, karlhverfum skilningi á grundvallarhugtökum heimspekihefðarinnar, eins hann birtist t.d. í hugmyndum um skynsemi og hlutlægni, og hefðbundnum en lífseigum hugmyndum um siðveruna, þekkingarveruna og sjálfið.

Femínísk heimspeki leikur mikilvægt hlutverk í endurmati á grundvallarhugtökum heimspekinnar í þeim tilgangi að auðga mannskilning hennar, m.a. með því að grafa undan tvíhyggju og stigskiptingu sálar og líkama, vitsmuna og tilfinninga, til að gera heimspekina betur færa um að endurspegla fjölbreytileika veruleikans sem hún á rætur í. (Lesnir verða textar á íslensku og ensku. Einnig verða rýndar fáeinar kvikmyndir með greiningaraðferðum femínskrar- og mismunarheimspeki.)

Heimur Forngrikkja: Saga og samfélag (KLM115G)

Raktir verða þættir úr sögu Forngrikkja, með áherslu á menningu þeirra og hugmyndaheim frá upphafi til yfirráða Rómar. Lesnir verða valdir kaflar úr bókmenntaverkum þeirra í þýðingum.

Latína I: Byrjendanámskeið (KLM101G)

Námskeiðið er 10 eininga inngangsnámskeið í latínu ætlað byrjendum. Ekki er gert ráð fyrir kunnáttu í latínu við upphaf námskeiðs en æskilegt er að nemendur hafi góðan skilning á íslenskri málfræði. Farið er yfir beygingafræði latínunnar svo og undirstöðuatriði setningafræðinnar. Stuttir leskaflar og málfræðiæfingar.

Námskeiðið er kennt á íslensku en nemendur sem þurfa geta fengið leyfi til að skila verkefnum og prófum í þessu námskeiði á ensku.

Forngríska I: Byrjendanámskeið (KLM102G)

Í námskeiðinu verður farið yfir beygingarfræði forngrísku (attísku) í meginatriðum svo og undirstöðuatriði setningafræðinnar. Áhersla er lögð á að nemendur læri í námskeiðinu þau atriði sem þeir þurfa til að geta byrjað að lesa og þýða forngríska texta. Ekki er gert ráð fyrir neinni kunnáttu í grísku í upphafi námskeiðs en æskilegt er að nemendur hafi góðan skilning á íslenskri málfræði.

Fylgt verður 2. útg. kennslubókar Donalds J. Mastronarde. Lögð verður áhersla á meginatriði. Kennt verður tvisvar í viku. Kennslustundir innihalda bæði fyrirlestur sem tekur fyrir afmarkað efni og verkefnavinnu þar sem reynir á virkni nemenda. Valdir textar verða þýddir og skýrðir málfræðilega. Lestur námsefnisins fyrir hvern tíma er nauðsynlegt skilyrði þess að nemendur nái valdi á námsefninu. Hverjum fyrirlestri fylgja glósur kennara, sem settar verða á Uglu.

Námskeiðið er kennt á íslensku en nemendur sem þurfa geta fengið leyfi til að skila verkefnum og prófum í þessu námskeiði á ensku.

Inngangur að klassískum fræðum (KLM103G)

Námskeiðið er inngangur að klassískum fræðum eða fornfræði. Fjallað verður um sögu og þróun fræðigreinarinnar og helstu viðfangsefni hennar og aðferðir í nútímanum: Nemendum verður kynnt klassísk textafræði og hinar ýmsu greinar klassískra fræða og viðfangsefnum þeirra, svo sem sagnfræði, heimspeki og bókmenntir fornaldar. Auk þess verður fjallað um heimildavinnu og vinnulag í klassískum fræðum og þær venjur sem mótast hafa í greininni. Nemendum verða kynnt helstu stoðrit klassískra fræða og reynt verður að efla ratvísi þeirra um heim klassíkurinnar. Þekking á fornmálunum er ekki áskilin.

Heimspeki og hugmyndasaga menntunar (UME304G)

Meginmarkmið námskeiðsins er að nemendur verði færir um að taka málefnalega afstöðu til hugmynda og aðferða í kennslu og uppeldi í fortíð og nútíð, og geti tekið þátt í gagnrýninni umræðu um skólamál og gert grein fyrir eigin hugmyndum um menntun og uppeldi.Viðfangsefni:

Á námskeiðinu verður fjallað um uppeldis- og menntunarhugmyndir allt frá tímum Forn-Grikkja og fram á okkar daga. Áhersluatriði í kennslunni eru eftirfarandi:

1. Maðurinn: Skynsemi, skilningur og siðvit
Fjallað verður um mannskilning á ólíkum tímum. Hvernig hugmyndir hugsuða um eðli mannsins höfðu áhrif á hugmyndir hvers tíma um uppeldi og menntun.

2. Markmið menntunar
Fjallað verður um markmið menntunar og forsendur þessara markmiða á hverjum tíma s.s að tileinka sér dygð, að uppfylla hlutverk sitt í samfélaginu, verða meira maður, að axla ábyrgð í samfélagi, að verða virkur þátttakandi í lýðræðissamfélagi, að tileinka sér sjálfstæða og gagnrýna hugsun.

3. Frelsi og lýðræði
Fjallað verður um áhrif hugmynda um frelsi og sjálfræði mannsins í lýðræðissamfélagi á hugmyndir um menntun. Sérstaklega verður hugað að áhrifamikilli hugmyndafræði í samtímanum sem lýtur að menntun til lýðræðis, borgaralegri menntun, skóla án aðgreiningar og jafnréttis til náms.

Meðal viðfangsefna námskeiðsins verða þekkingar-, stjórn-, og siðspeki Platons, hugmyndir Rousseau um frelsi og sjálfræði, hugmyndum Kants um skynsemi og upplýsingu og hugmyndir Wollstonecraft um jafnrétti. Einnig verður frelsishugtakið skoðað í ljósi kenninga E. Key, A.S. Neill og P. Freire. Fjallað verður ítarlega um kenningar John Dewey um menntun, gagnrýna hugsun og lýðræði.

Frumspeki (HSP416G)

Fjallað er um nokkur af helstu viðfangsefnum nútímafrumspeki og sögu frumspekinnar á 20. og 21. öld. Meðal viðfangsefna má telja tilvist náttúrulegra tegunda og uppskáldaðra persóna, persónusamsemd, frjálsan vilja, hluthyggju, hughyggju og nafnhyggju, mögulega heima, tengsl tungumáls og heims og tengsl hugar og heila. Einnig er fjallað um félagslega verufræði, svo sem frumspeki kyns og kynþátta.

Málstofa: Ferlisheimspeki (HSP442M, HSP443M)

Í gegnum sögu vestrænnar heimspeki hefur ferlisheimspeki verið til staðar sem minnihlutaafstaða. Ferlisheimspeki byrjar með hugmyndum um að breyting liggi til grundvallar verunnni, mismunur komi á undan samsemd og að heimurinn sé ekki samsettur úr hlutum og verundum heldur mergð viðvarandi og víxlverkandi ferla.

Í þessari málstofu verður gefið yfirlit yfir sögu ferlisheimspeki frá Herakleitosi til Whitehead og Deleuze, ásamt því að sjónum er beint að ýmsum hagnýtum afleiðingum þess að skoða heiminn með þessum hætti. Til dæmis hefur ferlisheimspeki vaxandi gildi fyrir líffræði og vistfræði. Í heimi sem einkennist af loftslagsbreytingum þar sem mörg víxlverkandi ferli leiða til ófyrirsjáanlegra afleiðinga þar sem jafnt samfélag sem náttúra eru í ástandi verðandinnar fremur en verunnar. Ferlishugsun kemur einnig við sögu í kennilegri eðlisfræði þar sem leitin að grundvallarverundum fer víkjandi fyrir víxlverkandi öflum. Við munum einnig skoða hvernig ferlishugsun er hluti af ýmsum hefðum utan Evrópu, s.s. daoisma, hindúisma og menningu frumbyggja Ameríku. Að lokum munum við spyrja hvort Ísland — eyja sem er stöðugt í ástandi verðandinnar — sé sérstaklega heppilegt fyrir ferlishugsun.

Lesefni: Textar frá ferlishugsuðum á borð við Herakleitos, Alfred North Whitehead, Gilles Deleuze, Conrad H. Waddington og John Dupré auk nýrri texta um málefni í líffræði og umhverfisvísindum sem tengjast ferlishugsun.

Verkefni í málstofu: Ferlisheimspeki (HSP442M, HSP443M)

Verkefni í málstofu: Ferlisheimspeki. Nemendur þurfa að ljúka tengdri málstofu til að ljúka verkefninu

Málstofa: Heimspekilegar framfarir (HSP438M, HSP439M)

Eru einhverjar framfarir í heimspeki? Ef svo er, eru þær þá minni eða meiri en á öðrum sviðum, svo sem í raunvísindum og listum? Eru framfarir í heimspeki sama eðlis eða af öðru tagi en framfarir á öðrum sviðum? Í þessari málstofu kynnumst við ýmsum heimspekilegum kenningum um heimspekilegar framfarir og veltum meðal annars fyrir okkur hvort og að hvaða marki heimspekin færir okkur nær sannleikanum, veitir okkur þekkingu eða gerir okkur kleift að öðlast skilning á ólíkum fyrirbærum. Við munum einbeita okkur að líflegum umræðum um þessi efni sem hafa átt sér stað innan heimspekinnar á undanförnum áratug eða svo og lesum texta eftir höfunda á borð við Helen Beebee, Elizabeth Brake, David Chalmers, Kerry McKenzie, Daniel Stoljar og kennara námskeiðsins.

Verkefni í málstofu: Heimspekilegar framfarir (HSP438M, HSP439M)

Verkefni í málstofu: Heimspekilegar framfarir. Nemendur þurfa að ljúka tengdri málstofu til að ljúka verkefninu.

Málstofa: Fræðileg og verkleg heimspeki Eugene Gendlin (HSP440M, HSP441M)

Eugene Gendlin (1926-2017) var bandarískur heimspekingur og sálfræðingur og er heimspeki hans á mörkum beggja greina. Hún er í senn fræðileg rannsókn á manninum sem líkams-, tengsla- og umhverfisveru og verkleg aðferðafræði heimspekilegrar hugsunar sem byggir á samspili hugar og líkama. Í námskeiðinu kynnumst við heimspeki Gendlins sem byggir á pragmatisma og fyrirbærafræði og Thinking at the edge-aðferð hans til að hugsa heimspekilega út frá því sem hann kallaði “skynfinningu” (felt sense) og sem nemendur fá tækifæri til að þjálfa.

Verkefni í málstofu: Fræðileg og verkleg heimspeki Eugene Gendlin (HSP440M, HSP441M)

Verkefni í málstofu: Fræðileg og verkleg heimspeki Eugene Gendlin. Nemendur þurfa að ljúka tengdri málstofu til að ljúka verkefninu.

Tilvistarstefna og fyrirbærafræði (HSP323G)

Mannleg tilvist í heiminum og skynjun mannverunnar á heiminum eru sígild viðfangsefni heimspekinnar. Á 20. öld komu fram á meginlandi Evrópu hugsuðir sem tókust af mikilli alvöru á við tilvist og skynjun og skiluðu af sér fjölmörgum sígildum verkum af ýmsum stærðum og gerðum. Í námskeiðinu er veitt innsýn í kenningar tilvistarstefnu og fyrirbærafræði með nákvæmum lestri frumtexta höfunda á borð við Edmund Husserl, Martin Heidegger, Edith Stein, Jean-Paul Sartre, Simone de Beauvoir, Maurice Merleau-Ponty og Albert Camus. Glímt verður við spurningar um tilgang og merkingu, vitundina og viðföng hennar, heimspeki og vísindi, kyn og kyngervi, og anda og líkama.

Stjórnmálaheimspeki samtímans (HSP417G)

Í námskeiðin er fjallað um fáeinar meginhugmyndir í stjórnspeki samtímans. Sérstök áhersla verður lögð á frjálslynda jafnaðarstefnu Johns Rawls og gagnrýni á hana, þar á meðal frá sjónarhorni frjálshyggju, samfélagshyggju, femínisma, rökræðulýðræðis og valdgreiningar.

Sálgreining, heimspeki og menning (HSP620M)

Námskeiðið er kennt á íslensku og ætlað framhaldsnemum og lengra komnum nemendum í grunnnámi í hug- og félagsvísindum. Leitast er við að brjóta til mergjar framlag sálgreiningarinnar til aukins skilnings á manneskjunni, sambandi hennar við sjálfa sig og veruleikann, og hvernig þetta samband birtist í menningu og listum, einkum í bókmenntum. Frá því í árdaga sálgreiningarinnar um aldamótin 1900 hefur sýn hennar á manneskjuna byggst á greiningu á því hvernig hún tjáir sig í menningunni, frá draumum til fagurbókmennta, enda heitir frægasta duld Freud eftir persónu úr grískum harmleik, Ödípusi. 
Farið verður skipulega í kenningar Freuds og nokkura sporgöngumanna hans, svo sem Carls Jung, Jacques Lacan, Melanie Klein, Júlíu Kristevu og Luce Irigaray. Leitast verður við að setja kenningarnar í hugmyndasögulegt samhengi og gera grein fyrir þeirri gagnrýni sem þær hafa mætt. Sýn sálgreiningarinnar á ýmsa þætti í samfélagi og menningu verður reifuð og rædd. Kvikmyndir og bókmenntaverk verða greind með hliðsjón af kenningum sálgreiningarinnar.
Hist er tvisvar í viku. Í fyrri tímanum er farið í fræðikenningar en í hinum síðari eru þær notaðar til að varpa ljósi á kenningarnar.
2 x 2 tímar í viku
Ekki er skriflegt próf, heldur skrifa nemendur ritgerðir undir handleiðslu kennara og halda fyrirlestra um efni þeirra.

Heilbrigðis- og lífssiðfræði (HSP823M)

Fjallað verður um nokkur helstu álitamál á sviði lífsiðfræði á síðustu árum, einkum í tengslum við þróun á sviði erfðavísinda, og erfðarannsókna og hugsanleg áhrif þeirra á heilbrigðisþjónustu og heilbrigðisstefnu.

Námskeiðið verður kennt samþjappað frá 2.–25. mars. Fyrirlestrar eru á þriðjudögum og fimmtudögum 15–17:20. 

Í lok námskeiðsins verður haldin málstofa með framsögum nemenda og verður tilhögun hennar ákveðin í samráði við nemendur. 

Þættir úr sögu og heimspeki vísindanna (EÐL621M)

Markmið: Að kynna nemendum þróun vísinda og eðli með því að rekja dæmi úr vísindasögunni og nýleg viðhorf til vísinda og sögu þeirra. Að þjálfa nemendur í erindaflutningi og ritgerðasmíð um fræðileg efni á íslensku. -- Námsefni: Saga stjörnufræði og heimsmyndar fram yfir byltingu Kópernikusar og Newtons. Saga þróunarkenningarinnar. Nýleg viðhorf sem varða eðli, markmið og þróun vísinda, vísindi og samfélag. -- Hver nemandi flytur erindi á umræðufundi um efni, sem valið er í samráði við kennara, og skilar ritgerð í lok misseris. Áhersla er lögð á að þjálfa nemendur í að vinna með heimildir. Námsefni getur breyst með hliðsjón af nemendahópi, kennurum og öðrum aðstæðum.

Einstakir nemendur geta tekið þetta námskeið í stað VÍS405G, ef það hentar á viðkomandi námsbraut og hún samþykkir það. Eru þá gerðar kröfur um viðameiri ritgerð og meira lesefni með hliðsjón af fleiri einingum.

Latína II: Úrval latneskra texta (KLM201G)

Námskeiðið tekur við af KLM101G Latínu I. Í námskeiðinu verður lesið úrval latneskra texta eftir ýmsa höfunda.

Kennt er á íslensku en nemendur sem þurfa geta fengið leyfi til að skila verkefnum og prófum í þessu námskeiði á ensku.

Forngríska II (KLM202G)

Námskeiðið tekur við af KLM102G Forngrísku I. Í fyrri hluta námskeiðsins er haldið áfram með málfræði og setningafræði forngrísku (attísku) þar sem yfirferð lauk í Forngrísku I. Í síðari hluta námskeiðsins lesa nemendur úrval forngrískra texta frá ýmsum tímum og eftir ýmsa höfunda.

Kennsla fer þannig fram að fyrir hvern tíma er settur ákveðinn texti. Ætlast er til að nemendur lesi textann heima. Í tímanum er textinn þýddur og skýrður málfræðilega (og efnislega eftir atvikum).

Nemendur sem þurfa geta fengið leyfi til að skila verkefnum og prófum í þessu námskeiði á ensku.

Grískir og rómverskir sagnaritarar (KLM204G)

Námskeiðið fjallar um sagnaritun Forngrikkja og Rómverja, rekur upphaf hennar og þróun og ræðir umfang hennar, eðli, aðferðir og tilgang. Fjallað verður um höfunda á borð við Heródótos, Þúkýdídes, Xenofon, Pólýbíos, Cato, Sallustius, Livius, Plútarkos, Suetonius, Tacitus, Ammianus Marcellinus auk annarra. Lesið verður m.a. úr frumtextum í þýðingum.

Menning og andóf (MFR703M)

Í námskeiðinu er fjallað um samspil pólitískrar róttækni, menningar, hefðar og valds. Sérstaklega er hugað að birtingarmyndum andófs í samtímanum, orðræðu lýðræðis og menningarlegs mismunar og viðbrögðum við gagnrýni og andófi innan hefðar nútímastjórnmála. Fjallað er um þátt menntamanna og rithöfunda og vægi listrænnar tjáningar og hönnunar við umbreytingu félagslegs og menningarlegs umhvefis. Þá er fjölmiðlaorðræða skoðuð og greind og fjallað um hin ólíku og oft andstæðu markmið sem sjá má í starfsemi stofnana samfélagsins. Valdir eru nokkrir átakapunktar menningar- og samfélagsorðræðu sem draga fram grundvallartogstreitu frjálslyndra lýðræðissamfélaga, svo sem spurningar um visku eða fávisku almennings, viðbrögð við loftslagsbreytingum, óöfnuð og ofsafátækt. Loks er fjallað um spillingu og vald, félagslega og menningarlega tjáningu, möguleika og takmarkanir tjáningarfrelsis, notkun og misnotkun upplýsinga, leynd, fals og falsfréttir.

Listheimspeki (HSP310G)

Námskeiðinu er ætlað að veita stutt yfirlit yfir nokkur sígild viðfangsefni í heimspeki listarinnar; að kynna sérstaklega tilteknar spurningar, kenningar og rökfærslur á sviði listheimspeki með lestri valinna texta, bæði sögulegra og samtímalegra; og að þjálfa nemendur í greiningu og umræðu um listheimspekileg efni.

Hugmyndasaga 19. og 20. aldar (HSP321G)

Fjallað verður um andóf nokkurra fremstu hugsuða á þessu tímabili gegn hefðbundnum hugmyndum um frelsið, mannlegt eðli, samfélag, siðferði, vísindi og trú.

Feminísk heimspeki (HSP415G)

Femínísk heimspeki felur í sér gagnrýna sýn á hefð vestrænnar heimspeki. Hún varpar ljósi á stöðu kvenheimspekinga í hefðinni og hún greinir mannskilning sem dregur dám af ákveðnum hugmyndum um karlmennsku samfara gildislækkun kvenleika og þess sem er “annað” eða öðruvísi. Femínísk heimspeki og heimspeki mismunar fela í sér andóf gegn einsleitum, karlhverfum skilningi á grundvallarhugtökum heimspekihefðarinnar, eins hann birtist t.d. í hugmyndum um skynsemi og hlutlægni, og hefðbundnum en lífseigum hugmyndum um siðveruna, þekkingarveruna og sjálfið.

Femínísk heimspeki leikur mikilvægt hlutverk í endurmati á grundvallarhugtökum heimspekinnar í þeim tilgangi að auðga mannskilning hennar, m.a. með því að grafa undan tvíhyggju og stigskiptingu sálar og líkama, vitsmuna og tilfinninga, til að gera heimspekina betur færa um að endurspegla fjölbreytileika veruleikans sem hún á rætur í. (Lesnir verða textar á íslensku og ensku. Einnig verða rýndar fáeinar kvikmyndir með greiningaraðferðum femínskrar- og mismunarheimspeki.)

Málstofa: Veruleikinn, ánægjan og dauðinn: Stef úr heimspeki Epikúrosar (HSP535M, HSP536M)

Við fjöllum um heimspeki Epikúrosar, eins og hún hefur varðveist í ritum hans sjálfs og fylgismanna hans. Við ræðum einnig um hugmyndir annarra um viðfangsefni hans, einkum um uppbyggingu veruleikans, krítískt mikilvægi ánægjunnar sem siðferðilegs mælikvarða, og skynsamlegt viðhorf til dauðans.

Verkefni í málstofu: Veruleikinn, ánægjan og dauðinn: Stef úr heimspeki Epikúrosar (HSP535M, HSP536M)

Verkefni í málstofu: Veruleikinn, ánægjan og dauðinn: Stef úr heimspeki Epikúrosar. Nemendur þurfa að ljúka tengdri málstofu til að ljúka verkefninu.

Verkefni tengt siðfræði náttúrunnar (HSP725M)

Verkefni tengt námskeiðinu HSP722M Siðfræði náttúrunnar.

Málstofa gistikennara: Henri Bergson and the Problem of Multiplicité in the Visual Arts (HSP537M, HSP538M)

Kennari: Dr. Manfred Milz, Research Associate at the University of Regensburg (Germany) and Visiting Associate Professor at the Faculty of Art, Design, and Architecture, University of Johannesburg (Republic of South Africa).

From around the year 1900, the ideal of an equivalence of art (form) and nature (animated matter) was challenged when tow concurring principles – homogeneous duration and heterogeneous moments – started to manifest themselves in discrete attempts of artists to let being into art. As creative approaches to the perception and representation of nature, these diametrically opposed configurations find expression in the writings of the French process philosopher Henri Bergson, mainly between 1889 and 1907. The notion of living forms in permanent transition, informed by evolutionary theory, found its social expression in a growing urban dynamism. Subsequently, the obsolete epistemological Apollonian principle of a central perspective in painting, based on a timeless, static Newtonian space, gave way to a Dionysian ontological principle. The unity of being and form in the creative process was radically questioned – by ascribing priority to an intuitive perception of processes unfolding in time.

In our seminar, we will examine influences of Bergson’s conspicuous concepts upon the visual arts (including photography and cinema), literature, and music – through case studies from the movements of Impressionism, Fauvism, Symbolism, Cubism, Futurism, Dada, and Abstract Expressionism (both German and American).

Primary Literature:

• Bergson, H.. Time and Free Will: An Essay on the Immediate Data of Consciousness (Essai sur les données immédiates de la conscience, 1889). Allen & Unwin 1910; Dover Publications (Bergson's doctoral dissertation).
• Matter and Memory (Matière et mémoire, 1896). Swan Sonnenschein 1911; Zone Books 1990
• Creative Evolution (L’évolution créatrice, 1907). Henry Holt and Company 1911; Cosimo 2005:

Secondary Literature:

• Ardoin, Paul; Stan Gontarski; Laci Mattison; Understanding Bergson. Understanding Modernism. Bloomsbury Academic 2013.
• Milz, Manfred, Bergson and European Modernism Reconsidered. Special Issue of The European Legacy – Towards New Paradigms (Vol. 16, Iss. 7), Routledge (Taylor & Francis) 2011.
• Mullarkey, John; Charlotte de Mille, Bergson and the Art of Immanence: Painting, Photography, Film, Performance, Edinburgh University Press 2013.

Námskeiðið er kennt í nokkurra vikna lotu í september. 

Verkefni í málstofu gistikennara: Henri Bergson and the Problem of Multiplicité in the Visual Arts (HSP537M, HSP538M)

Verkefni í málstofu gistikennara: Henri Bergson and the Problem of Multiplicité in the Visual Arts. Nemendur þurfa að ljúka tengdri málstofu til að ljúka verkefninu.

BA-ritgerð í heimspeki (HSP261L)

BA-ritgerð í heimspeki er einkum ætlað að þjálfa nemendur í að rannsaka valið heimspekilegt viðfangsefni eða verk heimspekings og að setja niðurstöður sínar fram í rituðu máli með fræðilega viðurkenndum hætti. Nemandi skrifar ritgerðina í samráði við einn leiðbeinanda úr hópi fastra kennara í heimspeki. Nánari upplýsingar og leiðbeiningar er að finna á síðu Sagnfræði- og heimspekideildar um lokaverkefni og ritgerðir í Uglu.

Siðfræði náttúrunnar (HSP722M)

Námskeiðið fjallar um samband manns og náttúru frá heimspekilegu sjónarhorni. Fjallað er um helstu frumkvöðla náttúrusiðfræðinnar og áhrifamestu kenningar sem settar hafa verið fram. Gerð grein fyrir ólíkri náttúrusýn manna og mismunandi grunnafstöðum til náttúrunnar - þ.e. mannhverfri, visthverfri og lífhverfri afstöðu. Einnig fjallað um tengsl umhverfis- og þróunarmála og tengsl umhverfishyggju og lýðræðisþróunar. Rætt um álitaefni eins og: Getur siðfræðin nýst við lausn umhverfisvandamála?, Hvers konar verur hafa siðferðisstöðu?, Geta náttúrleg fyrirbæri búið yfir eigingildi?, Hafa dýr einhver réttindi?, Er einhver grundvallarmunur á (af)stöðu karla og kvenna gagnvart náttúrunni?, og Hvert er siðferðilegt inntak sjálfbærrar þróunar?

Siðferðileg álitamál samtímans (HSP723M)

Áleitin siðferðileg úrlausnarefni ofarlega á baugi í nútímasamfélagi eru meginviðfangsefni þessa námskeiðs. Sjónum er beint að möguleikum siðfræðinnar á að takast á við klemmur sem upp koma, jafnt í lífi einstaklinga sem á samfélagsgrundvelli. Val á viðfangsefnum getur breyst milli ára en meðal mögulegra viðfangsefna námskeiðsins má nefna tjáningarfrelsi, stöðu flóttafólks, réttindi dýra, fátækt og ójöfnuð, kynjamisrétti, kynþáttamisrétti, umhverfismál og ýmis álitamál úr heilbrigðiskerfinu. Farið er í tengsl fræðilegrar og hagnýttrar siðfræði. Námskeiðið byggir á fyrirlestrum með ríkri áherslu á virka þátttöku nemenda í umræðum.

Heimur Forngrikkja: Saga og samfélag (KLM115G)

Raktir verða þættir úr sögu Forngrikkja, með áherslu á menningu þeirra og hugmyndaheim frá upphafi til yfirráða Rómar. Lesnir verða valdir kaflar úr bókmenntaverkum þeirra í þýðingum.

Latína I: Byrjendanámskeið (KLM101G)

Námskeiðið er 10 eininga inngangsnámskeið í latínu ætlað byrjendum. Ekki er gert ráð fyrir kunnáttu í latínu við upphaf námskeiðs en æskilegt er að nemendur hafi góðan skilning á íslenskri málfræði. Farið er yfir beygingafræði latínunnar svo og undirstöðuatriði setningafræðinnar. Stuttir leskaflar og málfræðiæfingar.

Námskeiðið er kennt á íslensku en nemendur sem þurfa geta fengið leyfi til að skila verkefnum og prófum í þessu námskeiði á ensku.

Forngríska I: Byrjendanámskeið (KLM102G)

Í námskeiðinu verður farið yfir beygingarfræði forngrísku (attísku) í meginatriðum svo og undirstöðuatriði setningafræðinnar. Áhersla er lögð á að nemendur læri í námskeiðinu þau atriði sem þeir þurfa til að geta byrjað að lesa og þýða forngríska texta. Ekki er gert ráð fyrir neinni kunnáttu í grísku í upphafi námskeiðs en æskilegt er að nemendur hafi góðan skilning á íslenskri málfræði.

Fylgt verður 2. útg. kennslubókar Donalds J. Mastronarde. Lögð verður áhersla á meginatriði. Kennt verður tvisvar í viku. Kennslustundir innihalda bæði fyrirlestur sem tekur fyrir afmarkað efni og verkefnavinnu þar sem reynir á virkni nemenda. Valdir textar verða þýddir og skýrðir málfræðilega. Lestur námsefnisins fyrir hvern tíma er nauðsynlegt skilyrði þess að nemendur nái valdi á námsefninu. Hverjum fyrirlestri fylgja glósur kennara, sem settar verða á Uglu.

Námskeiðið er kennt á íslensku en nemendur sem þurfa geta fengið leyfi til að skila verkefnum og prófum í þessu námskeiði á ensku.

Inngangur að klassískum fræðum (KLM103G)

Námskeiðið er inngangur að klassískum fræðum eða fornfræði. Fjallað verður um sögu og þróun fræðigreinarinnar og helstu viðfangsefni hennar og aðferðir í nútímanum: Nemendum verður kynnt klassísk textafræði og hinar ýmsu greinar klassískra fræða og viðfangsefnum þeirra, svo sem sagnfræði, heimspeki og bókmenntir fornaldar. Auk þess verður fjallað um heimildavinnu og vinnulag í klassískum fræðum og þær venjur sem mótast hafa í greininni. Nemendum verða kynnt helstu stoðrit klassískra fræða og reynt verður að efla ratvísi þeirra um heim klassíkurinnar. Þekking á fornmálunum er ekki áskilin.

Heimspeki og hugmyndasaga menntunar (UME304G)

Meginmarkmið námskeiðsins er að nemendur verði færir um að taka málefnalega afstöðu til hugmynda og aðferða í kennslu og uppeldi í fortíð og nútíð, og geti tekið þátt í gagnrýninni umræðu um skólamál og gert grein fyrir eigin hugmyndum um menntun og uppeldi.Viðfangsefni:

Á námskeiðinu verður fjallað um uppeldis- og menntunarhugmyndir allt frá tímum Forn-Grikkja og fram á okkar daga. Áhersluatriði í kennslunni eru eftirfarandi:

1. Maðurinn: Skynsemi, skilningur og siðvit
Fjallað verður um mannskilning á ólíkum tímum. Hvernig hugmyndir hugsuða um eðli mannsins höfðu áhrif á hugmyndir hvers tíma um uppeldi og menntun.

2. Markmið menntunar
Fjallað verður um markmið menntunar og forsendur þessara markmiða á hverjum tíma s.s að tileinka sér dygð, að uppfylla hlutverk sitt í samfélaginu, verða meira maður, að axla ábyrgð í samfélagi, að verða virkur þátttakandi í lýðræðissamfélagi, að tileinka sér sjálfstæða og gagnrýna hugsun.

3. Frelsi og lýðræði
Fjallað verður um áhrif hugmynda um frelsi og sjálfræði mannsins í lýðræðissamfélagi á hugmyndir um menntun. Sérstaklega verður hugað að áhrifamikilli hugmyndafræði í samtímanum sem lýtur að menntun til lýðræðis, borgaralegri menntun, skóla án aðgreiningar og jafnréttis til náms.

Meðal viðfangsefna námskeiðsins verða þekkingar-, stjórn-, og siðspeki Platons, hugmyndir Rousseau um frelsi og sjálfræði, hugmyndum Kants um skynsemi og upplýsingu og hugmyndir Wollstonecraft um jafnrétti. Einnig verður frelsishugtakið skoðað í ljósi kenninga E. Key, A.S. Neill og P. Freire. Fjallað verður ítarlega um kenningar John Dewey um menntun, gagnrýna hugsun og lýðræði.

Málstofa: Ferlisheimspeki (HSP442M, HSP443M)

Í gegnum sögu vestrænnar heimspeki hefur ferlisheimspeki verið til staðar sem minnihlutaafstaða. Ferlisheimspeki byrjar með hugmyndum um að breyting liggi til grundvallar verunnni, mismunur komi á undan samsemd og að heimurinn sé ekki samsettur úr hlutum og verundum heldur mergð viðvarandi og víxlverkandi ferla.

Í þessari málstofu verður gefið yfirlit yfir sögu ferlisheimspeki frá Herakleitosi til Whitehead og Deleuze, ásamt því að sjónum er beint að ýmsum hagnýtum afleiðingum þess að skoða heiminn með þessum hætti. Til dæmis hefur ferlisheimspeki vaxandi gildi fyrir líffræði og vistfræði. Í heimi sem einkennist af loftslagsbreytingum þar sem mörg víxlverkandi ferli leiða til ófyrirsjáanlegra afleiðinga þar sem jafnt samfélag sem náttúra eru í ástandi verðandinnar fremur en verunnar. Ferlishugsun kemur einnig við sögu í kennilegri eðlisfræði þar sem leitin að grundvallarverundum fer víkjandi fyrir víxlverkandi öflum. Við munum einnig skoða hvernig ferlishugsun er hluti af ýmsum hefðum utan Evrópu, s.s. daoisma, hindúisma og menningu frumbyggja Ameríku. Að lokum munum við spyrja hvort Ísland — eyja sem er stöðugt í ástandi verðandinnar — sé sérstaklega heppilegt fyrir ferlishugsun.

Lesefni: Textar frá ferlishugsuðum á borð við Herakleitos, Alfred North Whitehead, Gilles Deleuze, Conrad H. Waddington og John Dupré auk nýrri texta um málefni í líffræði og umhverfisvísindum sem tengjast ferlishugsun.

Verkefni í málstofu: Ferlisheimspeki (HSP442M, HSP443M)

Verkefni í málstofu: Ferlisheimspeki. Nemendur þurfa að ljúka tengdri málstofu til að ljúka verkefninu

Málstofa: Heimspekilegar framfarir (HSP438M, HSP439M)

Eru einhverjar framfarir í heimspeki? Ef svo er, eru þær þá minni eða meiri en á öðrum sviðum, svo sem í raunvísindum og listum? Eru framfarir í heimspeki sama eðlis eða af öðru tagi en framfarir á öðrum sviðum? Í þessari málstofu kynnumst við ýmsum heimspekilegum kenningum um heimspekilegar framfarir og veltum meðal annars fyrir okkur hvort og að hvaða marki heimspekin færir okkur nær sannleikanum, veitir okkur þekkingu eða gerir okkur kleift að öðlast skilning á ólíkum fyrirbærum. Við munum einbeita okkur að líflegum umræðum um þessi efni sem hafa átt sér stað innan heimspekinnar á undanförnum áratug eða svo og lesum texta eftir höfunda á borð við Helen Beebee, Elizabeth Brake, David Chalmers, Kerry McKenzie, Daniel Stoljar og kennara námskeiðsins.

Verkefni í málstofu: Heimspekilegar framfarir (HSP438M, HSP439M)

Verkefni í málstofu: Heimspekilegar framfarir. Nemendur þurfa að ljúka tengdri málstofu til að ljúka verkefninu.

Málstofa: Fræðileg og verkleg heimspeki Eugene Gendlin (HSP440M, HSP441M)

Eugene Gendlin (1926-2017) var bandarískur heimspekingur og sálfræðingur og er heimspeki hans á mörkum beggja greina. Hún er í senn fræðileg rannsókn á manninum sem líkams-, tengsla- og umhverfisveru og verkleg aðferðafræði heimspekilegrar hugsunar sem byggir á samspili hugar og líkama. Í námskeiðinu kynnumst við heimspeki Gendlins sem byggir á pragmatisma og fyrirbærafræði og Thinking at the edge-aðferð hans til að hugsa heimspekilega út frá því sem hann kallaði “skynfinningu” (felt sense) og sem nemendur fá tækifæri til að þjálfa.

Verkefni í málstofu: Fræðileg og verkleg heimspeki Eugene Gendlin (HSP440M, HSP441M)

Verkefni í málstofu: Fræðileg og verkleg heimspeki Eugene Gendlin. Nemendur þurfa að ljúka tengdri málstofu til að ljúka verkefninu.

Tilvistarstefna og fyrirbærafræði (HSP323G)

Mannleg tilvist í heiminum og skynjun mannverunnar á heiminum eru sígild viðfangsefni heimspekinnar. Á 20. öld komu fram á meginlandi Evrópu hugsuðir sem tókust af mikilli alvöru á við tilvist og skynjun og skiluðu af sér fjölmörgum sígildum verkum af ýmsum stærðum og gerðum. Í námskeiðinu er veitt innsýn í kenningar tilvistarstefnu og fyrirbærafræði með nákvæmum lestri frumtexta höfunda á borð við Edmund Husserl, Martin Heidegger, Edith Stein, Jean-Paul Sartre, Simone de Beauvoir, Maurice Merleau-Ponty og Albert Camus. Glímt verður við spurningar um tilgang og merkingu, vitundina og viðföng hennar, heimspeki og vísindi, kyn og kyngervi, og anda og líkama.

Stjórnmálaheimspeki samtímans (HSP417G)

Í námskeiðin er fjallað um fáeinar meginhugmyndir í stjórnspeki samtímans. Sérstök áhersla verður lögð á frjálslynda jafnaðarstefnu Johns Rawls og gagnrýni á hana, þar á meðal frá sjónarhorni frjálshyggju, samfélagshyggju, femínisma, rökræðulýðræðis og valdgreiningar.

Sálgreining, heimspeki og menning (HSP620M)

Námskeiðið er kennt á íslensku og ætlað framhaldsnemum og lengra komnum nemendum í grunnnámi í hug- og félagsvísindum. Leitast er við að brjóta til mergjar framlag sálgreiningarinnar til aukins skilnings á manneskjunni, sambandi hennar við sjálfa sig og veruleikann, og hvernig þetta samband birtist í menningu og listum, einkum í bókmenntum. Frá því í árdaga sálgreiningarinnar um aldamótin 1900 hefur sýn hennar á manneskjuna byggst á greiningu á því hvernig hún tjáir sig í menningunni, frá draumum til fagurbókmennta, enda heitir frægasta duld Freud eftir persónu úr grískum harmleik, Ödípusi. 
Farið verður skipulega í kenningar Freuds og nokkura sporgöngumanna hans, svo sem Carls Jung, Jacques Lacan, Melanie Klein, Júlíu Kristevu og Luce Irigaray. Leitast verður við að setja kenningarnar í hugmyndasögulegt samhengi og gera grein fyrir þeirri gagnrýni sem þær hafa mætt. Sýn sálgreiningarinnar á ýmsa þætti í samfélagi og menningu verður reifuð og rædd. Kvikmyndir og bókmenntaverk verða greind með hliðsjón af kenningum sálgreiningarinnar.
Hist er tvisvar í viku. Í fyrri tímanum er farið í fræðikenningar en í hinum síðari eru þær notaðar til að varpa ljósi á kenningarnar.
2 x 2 tímar í viku
Ekki er skriflegt próf, heldur skrifa nemendur ritgerðir undir handleiðslu kennara og halda fyrirlestra um efni þeirra.

Heilbrigðis- og lífssiðfræði (HSP823M)

Fjallað verður um nokkur helstu álitamál á sviði lífsiðfræði á síðustu árum, einkum í tengslum við þróun á sviði erfðavísinda, og erfðarannsókna og hugsanleg áhrif þeirra á heilbrigðisþjónustu og heilbrigðisstefnu.

Námskeiðið verður kennt samþjappað frá 2.–25. mars. Fyrirlestrar eru á þriðjudögum og fimmtudögum 15–17:20. 

Í lok námskeiðsins verður haldin málstofa með framsögum nemenda og verður tilhögun hennar ákveðin í samráði við nemendur. 

BA-ritgerð í heimspeki (HSP261L)

BA-ritgerð í heimspeki er einkum ætlað að þjálfa nemendur í að rannsaka valið heimspekilegt viðfangsefni eða verk heimspekings og að setja niðurstöður sínar fram í rituðu máli með fræðilega viðurkenndum hætti. Nemandi skrifar ritgerðina í samráði við einn leiðbeinanda úr hópi fastra kennara í heimspeki. Nánari upplýsingar og leiðbeiningar er að finna á síðu Sagnfræði- og heimspekideildar um lokaverkefni og ritgerðir í Uglu.

Þættir úr sögu og heimspeki vísindanna (EÐL621M)

Markmið: Að kynna nemendum þróun vísinda og eðli með því að rekja dæmi úr vísindasögunni og nýleg viðhorf til vísinda og sögu þeirra. Að þjálfa nemendur í erindaflutningi og ritgerðasmíð um fræðileg efni á íslensku. -- Námsefni: Saga stjörnufræði og heimsmyndar fram yfir byltingu Kópernikusar og Newtons. Saga þróunarkenningarinnar. Nýleg viðhorf sem varða eðli, markmið og þróun vísinda, vísindi og samfélag. -- Hver nemandi flytur erindi á umræðufundi um efni, sem valið er í samráði við kennara, og skilar ritgerð í lok misseris. Áhersla er lögð á að þjálfa nemendur í að vinna með heimildir. Námsefni getur breyst með hliðsjón af nemendahópi, kennurum og öðrum aðstæðum.

Einstakir nemendur geta tekið þetta námskeið í stað VÍS405G, ef það hentar á viðkomandi námsbraut og hún samþykkir það. Eru þá gerðar kröfur um viðameiri ritgerð og meira lesefni með hliðsjón af fleiri einingum.

Latína II: Úrval latneskra texta (KLM201G)

Námskeiðið tekur við af KLM101G Latínu I. Í námskeiðinu verður lesið úrval latneskra texta eftir ýmsa höfunda.

Kennt er á íslensku en nemendur sem þurfa geta fengið leyfi til að skila verkefnum og prófum í þessu námskeiði á ensku.

Forngríska II (KLM202G)

Námskeiðið tekur við af KLM102G Forngrísku I. Í fyrri hluta námskeiðsins er haldið áfram með málfræði og setningafræði forngrísku (attísku) þar sem yfirferð lauk í Forngrísku I. Í síðari hluta námskeiðsins lesa nemendur úrval forngrískra texta frá ýmsum tímum og eftir ýmsa höfunda.

Kennsla fer þannig fram að fyrir hvern tíma er settur ákveðinn texti. Ætlast er til að nemendur lesi textann heima. Í tímanum er textinn þýddur og skýrður málfræðilega (og efnislega eftir atvikum).

Nemendur sem þurfa geta fengið leyfi til að skila verkefnum og prófum í þessu námskeiði á ensku.

Grískir og rómverskir sagnaritarar (KLM204G)

Námskeiðið fjallar um sagnaritun Forngrikkja og Rómverja, rekur upphaf hennar og þróun og ræðir umfang hennar, eðli, aðferðir og tilgang. Fjallað verður um höfunda á borð við Heródótos, Þúkýdídes, Xenofon, Pólýbíos, Cato, Sallustius, Livius, Plútarkos, Suetonius, Tacitus, Ammianus Marcellinus auk annarra. Lesið verður m.a. úr frumtextum í þýðingum.

Menning og andóf (MFR703M)

Í námskeiðinu er fjallað um samspil pólitískrar róttækni, menningar, hefðar og valds. Sérstaklega er hugað að birtingarmyndum andófs í samtímanum, orðræðu lýðræðis og menningarlegs mismunar og viðbrögðum við gagnrýni og andófi innan hefðar nútímastjórnmála. Fjallað er um þátt menntamanna og rithöfunda og vægi listrænnar tjáningar og hönnunar við umbreytingu félagslegs og menningarlegs umhvefis. Þá er fjölmiðlaorðræða skoðuð og greind og fjallað um hin ólíku og oft andstæðu markmið sem sjá má í starfsemi stofnana samfélagsins. Valdir eru nokkrir átakapunktar menningar- og samfélagsorðræðu sem draga fram grundvallartogstreitu frjálslyndra lýðræðissamfélaga, svo sem spurningar um visku eða fávisku almennings, viðbrögð við loftslagsbreytingum, óöfnuð og ofsafátækt. Loks er fjallað um spillingu og vald, félagslega og menningarlega tjáningu, möguleika og takmarkanir tjáningarfrelsis, notkun og misnotkun upplýsinga, leynd, fals og falsfréttir.