Saga og fötlun: Þróun hugmynda og kenninga (ÞRS119G)

Í þessu námskeiði er markmiðið að gefa nemendum sögulega yfirsýn yfir þróun ólíkra hugmynda og kenninga um fötlun og með hvaða hætti þær  hafa mótað líf og aðstæður fatlaðs fólks, viðhorf til þess og stöðu í samfélaginu fyrr og nú. Séstök áhersla verður á tímabilið frá því í upphafi 20. aldar og fram til dagsins í dag. Í því skyni verður sjónum meðal annars beint að  mannkynbótastefnu, sjúkdómsvæðingu fötlunar, stofnanavæðingu, hugmyndafræði um eðlilegt lif og samfélagsþátttöku (normaliseringu) og aðgengi að menntun og foreldrahlutverkinu. Auk þess verður fjallað um mannréttindabaráttu fatlaðs fólks og samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks. Í námskeiðinu er byggt á félagslegum skilningi fötlunarfræðinnar og fjallað verður um ýmsa félagslega og menningarlega þætti tengda fötlun. Í námskeiðinu er lögð sérstök áhersla á að tengja sögulegar hugmyndir og kenningar við daglegt líf og reynslu fatlaðs fólks.

Inngangur að þroskaþjálfafræði (ÞRS118G)

Námskeiðið er grunnur að námi i þroskaþjálfafræðum og veitir yfirsýn yfir fag- og starfssvið þroskaþjálfa. Lögð er áhersla á mannréttindasjónarmið og mikilvægi faglegs stuðnings við samfélagslega þátttöku og réttindagæslu fatlaðs fólks og annarra sem nýta sér þjónustu þroskaþjálfa.

Í námskeiðinu verður fjallað um:

• Lykilhugtök þroskaþjálfafræða
• Hæfni og hlutverk þroskaþjálfa
• Teymis- og hópavinnu.
• Sögu og þróun þroskaþjálfastéttarinnar á Íslandi
• Mannréttindi og mannréttindasáttmála
• Lög og reglugerðir sem tengjast faginu
• Siðareglur og fagleg gildi þroskaþjálfa
• Þjónustuleiðir og faglegar nálgarnir
• Hlutverk þroskaþjálfa í fjölbreyttu og inngildandi samfélagi
• Nýlegar rannsóknir á sviðinu.

Nemendur kynnast einnig starfsháttum og þjónustuleiðum á vettvangi.   

Vinnulag:

Kennslan byggir á vendikennslu og samvinnunámi. Fyrirlestrar og námsefni eru aðgengileg á Canvas. Nemendur mæta vel undirbúnir í vikulega kennslu og staðlotur samkvæmt stundaskrá, hvort sem er í kennslustofu eða í rauntíma á netinu. Stundaskrá er aðgengileg á námskeiðsvefnum.

Samvinna nemenda í vinnuhópum og virk þátttaka í umræðum og verkefnavinnu í kennslustundum eru mikilvægir þættir námsins.

Mætingar-/ þátttökuskylda er á námskeiðinu. Mæting og virk þátttaka vega 20% af lokaeinkunn námskeiðsins. Nemendur þurfa að ná lágmarkseinkunn 5 í þessum hluta námsmatsins til þess að standast námskeiðið (nánar útfærð í kennsluáætlun).

Staðkennsla: Staðnemar mæta í vikulegar kennslustundir og staðlotur í kennslustofu.

Fjarkennsla: Fjarnemar mæta í vikulegar kennslustundir í rauntíma á netinu og í staðlotur. 

Staðlotur eru tvær á misserinu.

Siðfræði og fagmennska (ÞRS312G)

Í þessu námskeiði er farið í siðfræði með áherslu á nytjastefnu, réttarstefnu (skyldukenningar), mannréttindi og siðfræðileg hugtök eins og sjálfræði, velferð, friðhelgi einkalífs og virðingu. Jafnframt er fjallað um tengsl fagmennsku og siðferðis.

Áhersla er lögð á að tengja hina fræðilegu umfjöllun við siðferðileg álitamál í starfi fagstétta sem vinna með margvíslegum hópum í samfélaginu

Fötlun, heilsa og færni (ÞRS308G)

Efni námskeiðs skiptist í megindráttum í þrennt. Í fyrsta lagi er fjallað um einkenni og orsakir mismunandi skerðinga hjá fötluðu fólki. Í öðru lagi er fjallað um heilsu og heilsutengda þætti í lífi fatlaðs fólks. Í þriðja lagi er fjallað um áhrif umhverfis á heilsu. Stefnt er að því að nemendur öðlist færni í að greina mismunandi sjónarhorn á heilsu og fötlun (læknisfræðileg- og félagsleg) og hvernig megi yfirfæra þau á gagnrýninn hátt á starfsvettvang þroskaþjálfa. Sérstök áhersla verður á umfjöllun umhverfis á heilsu fatlaðs fólks.

Vinnulag: 
Námskeiðið er annars vegar kennt í formi vendikennslu og hins vegar staðkennslu með upptökum. 

Mætingarskylda er á námskeiðinu. Þátttaka og virkni vegur 10% af námsmati námskeiðsins (nánar útfært í kennsluáætlun). 

Fjölbreyttar tjáskiptaleiðir (ÞRS310G)

Í námskeiðinu er fjallað um fjölbreyttar tjáskiptaleiðir fyrir fólk með tal- og tjáskiptaörðugleika af ýmsum toga. Nemendur fá kynningu á fjölbreyttum aðferðum til tjáskipta sem geta hentað ólíkum aldurshópum og ólíkum þörfum. Kennt verður á tjáskiptaforritið TD Snap og kynntar verða ólíkar aðferðir til að eiga samtal við fólk sem getur ekki nýtt sér talmál til samskipta. Áhersla er lögð á hvað felst í því að vera góður tjáskiptafélagi. Rætt verður um mikilvægi tjáskipta allt lífið ásamt innleiðingu og eftirfylgni varðandi notkun fjölbreyttra tjáskiptaleiða. Í námskeiðinu er lögð rík áhersla á hagnýta notkun fjölbreyttra tjáskiptaleiða og miða verkefni námskeiðsins að þjálfun nemenda á því sviði.

Vald og jaðarsetning: hagnýting félagsfræðikenninga (ÞRS214G)

Markmið námskeiðsins er að nemendur læri að þekkja og nota mismunandi félagsfræðilegar kenningar sem tengjast líkamlegu og andlegu atgervi. Farið verður yfir hugtök sem tengjast valdi, til dæmis stigma, valds, öráreitni og ableisma, sem nemendur geta nýtt sér til að greina hvernig normi er viðhaldið og hvernig samfélagslegar skilgreiningar á normi eru til komnar. Þær kenningar sem farið verður í ættu að geta nýst nemendum til þess að átta sig á því hvernig jaðarsetningu hópa er viðhaldið í samfélaginu og hvernig ögun líkama fer fram.

Fötlun og lífshlaup (ÞRS212G)

Í þessu námskeiði verður fjallað um lífshlaupið, allt frá barnæsku til elliáranna, og þær fjölmörgu samfélagslegu og kerfislægu hindranir sem mæta fötluðu fólki á ólíkum æviskeiðum. Gagnrýnar kenningar fötlunarfræða verða notaðar til að skoða þá margþættu mismunun og undirliggjandi fordóma sem fatlað fólk verður fyrir á ólíkum aldursskeiðum og hvernig þeir verða til þess að draga úr möguleikum til virkar samfélagsþátttöku fatlaðs fólks, m.a. á sviði menntunar, atvinnu, menningar, tómstunda, stjórnmála og fjölskyldulífs. Fjallað verður sérstaklega um gagnrýni réttindasamtaka fatlaðs fólks hvað varðar upphaf og endamörk lífsins, þ.e. að segja fósturskimun og dánaraðstoð. Auk þess verða unglingsárin skoðuð sem sérstakt aldurskeið, sem og aðgengi fatlaðs fólks að rafrænum heimi sem hluta að réttinum til fullrar og virkrar þátttöku á fullorðinsárunum. Þá verður sjónum beitt að því hvernig viðteknar hugmyndir um viðfangsefni ólíkra æviskeiða, t.d. bernsku, unglings-, fullorðins- og efri ára, geta verið bæði hamlandi og frelsandi fyrir fatlað fólk og sjálfsmyndarsköpun þess. Stefnumótun í málefnum fatlaðs fólks og alþjóðlegir mannréttindasamningar verða skoðaðir í þessu samhengi með áherslu á mannréttindasjónarhornið á fötlun.

Vinnulag: Fyrirlestrar, hópavinna og umræður í tímum. Áhersla er lögð á virka þátttöku nemenda í umræðum og að þeir fylgist vel með umfjöllun um fötlun í fjölmiðlum með tilliti til birtingarmynda fötlunar og ólíkra æviskeiða. Jafnframt að nemendur tileinki sér fræðileg vinnubrögð í skrifum og við heimildaleit.

Þroskasálfræði: Allt æviskeiðið (ÞRS215G)

Fjallað er um þroska mannsins yfir allt æviskeiðið. Veigamestu kenningum um þroska verða gerð skil, m.a. kenningum um vitrænan þroska, tilfinningaþroska og þróun tilfinningatengsla, kenningum um félagsþroska, þróun sjálfsmyndar og siðferðisvitundar.

Áhersla er lögð á umfjöllun um áhrif uppeldis, félagslegra aðstæðna og menningar á þroska einstaklingsins. Þá verður einkennum hvers æviskeiðs gerð skil og fjallað um helstu breytingar sem eiga sér stað á hverju æviskeiði. 

Kennsla fer fram með fyrirlestrum/hljóðglærum sem verða aðgengilegar í Canvas og í umræðutímum.
Staðnemar sækja jafnan umræðutíma (í rauntíma) og fjarnemar svara yfirleitt umræðuspurningum skriflega á Canvas. Verkefnatímar miða að því að nemendur fái þjálfun í að ræða námsefnið á gagnrýninn hátt, mynda tengsl milli kenninga og vettvangs og efla sjálfstæð vinnubrögð og miðlun. 

Árangursrík samskipti og teymisvinna (ÞRS412G)

Tilgangur þessa námskeiðs er að nemendur öðlist þekkingu á fræðilegum hugmyndum og kenningum um fjölskylduna og mikilvæga færni í samstarfi við fjölskyldur og samstarfsaðila.

Fjallað verður um fjölskylduna í sögulegu samhengi, jafnframt verður fjallað um breytileg hlutverk fjölskyldunnar og meðlima hennar í gegnum tíðina ásamt skörun hlutverka fjölskyldna og ýmissa stofnana samfélagsins. Þroskaþjálfar eru oft í framvarðasveit þessara stofnana og er sérstaklega fjallað um hvernig styðja megi fjölskyldur til að takast á við mismunandi áskoranir. Farið verður yfir þau lög, reglur og alþjóðasamþykktir sem nýtast til að styðja við fjölskyldur. Skoðuð verða hlutverk stuðningsaðila í samstarfi við fjölskyldur og hvað einkennir góðan stuðning. Rýnt verður í samskipti, unnið með samskipta-og viðtalstækni og viðtöl sem vinnutæki.