Doktorsvörn í sálfræði - Vigdís Vala Valgeirsdóttir

Fimmtudaginn 2. desember ver Vigdís Vala Valgeirsdóttir doktorsritgerð sína í sálfræði við Sálfræðideild Háskóla Íslands. Ritgerðin ber heitið: Gerviganglimir á hátækniöld: Þarfir notenda og ávinningur. Lower-limb Prosthetics in the Age of Advanced Solutions: Understanding People’s Needs and Future Benefits.

Andmælendur eru dr. Andrew Sawers, dósent við University of Illinois at Chicago, og dr. Kristín Briem, prófessor við Læknadeild Háskóla Íslands.

Umsjónarkennari var dr. Árni Kristjánsson, prófessor, og leiðbeinandi var Ásgeir Alexandersson, læknir og MSc, hjá Össuri. Auk þeirra sat dr. Ómar I. Jóhannesson, vísindamaður við HÍ/Hagstofu Íslands,  í doktorsnefnd.

Urður Njarðvík, prófessor og deildarforseti Sálfræðideildar, stjórnar athöfninni sem fer fram í Hátíðasal Háskóla Íslands og hefst kl. 14.00. 

Vörninni verður streymt: 

Doktorsvörn Vigdís Vala Valgeirsdóttir on Livestream

Ágrip

Síðustu tvo áratugi hefur gríðarleg framþróun átt sér stað á sviði gerviganglima, en sífellt háþróaðri lausnir verða aðgengilegar á ári hverju. Eigi að síður hefur ekki enn tekist að endurheimta fyrri virkni til fulls í kjölfar aflimunar á fæti. Mótordrifnir gerviganglimir ásamt taugabúnaði geta dregið úr því misræmi sem er til staðar á milli heilbrigðra ganglima og gerviganglima, með virkri aðstoð, miðlun skynupplýsinga og viljastýringu þar sem taugavöðvamerki eru notuð til að stjórna gerviganglimum. Þrátt fyrir niðurstöður nýlegra rannsókna sem benda til þess að slíkar lausnir geti aukið velferð fólks í samanburði við eldri búnað er notkunartíðni áhyggjuefni og áhrif nýrra hátæknilausna tiltölulega óljós. Enn fremur gæti núverandi matsaðferðir á sviði gerviganglima skort próffræðileg gæði, verið óviðeigandi fyrir þýðið eða ekki fangað alla þá spönn hugsmíða sem þeim er ætlað að meta. 

Í þessu verkefni tóku hagsmunaaðilar á sviðinu þátt í hálfstöðluðum viðtölum, rýnishópsumræðum og samhengisrannsókn, þar á meðal einstaklingar með gerviganglimi. Einnig var rýnt markvisst í matsaðferðir fyrir gerviganglimi, sérstaklega með tilliti til hátæknigerviganglima. Markmið verkefnisins var að 1) Kanna óuppfylltar þarfir einstaklinga með gerviganglimi; 2) Bera kennsl á núverandi og áætlaðan ávinning af hátæknigerviganglimum sem bjóða upp á virka aðstoð, miðlun skynupplýsinga og viljastýringu; 3) Skilja þær áskoranir sem felast í þróun og mati á slíkum búnaði, ásamt því að 4) Meta gagnsemi núverandi matsaðferða í ljósi nýrra framfara á sviðinu.

Niðurstöður benda til þess að gnægð óuppfylltra notendaþarfa geti mögulega verið fullnægt með taugavöðvabúnaði og virkri aðstoð hátæknigerviganglima. Einnig voru borin kennsl á fjölda áskorana í þróun og mati á háþróuðum gerviganglimum ásamt þörf fyrir nýjar eða endurnýjaðar matsaðferðir. Að lokum eru tilteknir þættir sem einstaklingar með gerviganglimi telja mikilvæga og atriði sem skipta máli fyrir þróun notendavæns búnaðar. 

English abstract

The field of lower limb prosthetics has advanced rapidly in the past two decades with increasingly sophisticated devices becoming available each year. Nevertheless, function has yet to be fully restored for people with lower limb amputation. Active microprocessor-controlled prostheses and neuromuscular interfacing can decrease the gap between intact- and prosthetic limbs, providing active assistance, sensory feedback, and intent control where signals from the neuromuscular system are used to implement intended action. While recent evidence suggests that such solutions may improve peoples’ function when compared to earlier technology, device abandonment rates are still a concern, and the impact of novel functions is relatively unclear. Furthermore, current evaluation strategies in the field may be psychometrically invalid, inappropriate for the population, or may not capture the whole range of constructs they are intended to measure.

We conducted semi structured interviews, focus group discussions and a contextual inquiry with multiple stakeholders in the field, coupled with a systematic literature search in order to; 1) Explore unfulfilled lower-limb prosthetic user needs; 2) Identify the current and future benefits of advanced lower-limb prosthetic systems, including ones providing active motion, sensory feedback, and intent control; 3) Understand the challenges associated with developing and evaluating such functions; and 4) Assess the relevance of current evaluation methods in light of new developments within the field of lower limb prosthetics.

Our results indicate that numerous unmet user requirements may be addressed with neuromuscular interfacing and active motion provided by advanced prostheses. We further identified several challenges in the development and evaluation of advanced prostheses as well as a need for new or updated evaluation strategies. Finally, we present perspectives on factors important for user satisfaction and the actualization of a usable system that reaches end users.

Um doktorsefnið

Vigdís Vala Valgeirsdóttir er fædd í Reykjavík þann 9. mars 1993. Hún lauk stúdentsprófi af fornmálabraut Menntaskólans í Reykjavík árið 2012, bakkalárgráðu í sálfræði frá Háskóla Íslands árið 2015 auk meistaragráðu í sálfræði árið 2017, einnig frá Háskóla Íslands. Vigdís starfar nú við rannsóknir hjá fyrirtækinu Össuri hf. Foreldrar Vigdísar eru Ásta Kristrún Ragnarsdóttir námsráðgjafi og Valgeir Guðjónsson tónskáld. Maki Vigdísar er Ágúst Þór Ágústsson, siglingakennari og rafvirki.