Skip to main content

Miðaldafræði

Miðaldafræði

Hugvísindasvið

Miðaldafræði

MA gráða – 120 einingar

Miðaldafræði er þverfræðileg grein þar sem teknir eru til rannsóknar valdir þættir úr sögu, menningu, trúarbrögðum, bókmenntum, listum og heimspeki Evrópu á tímabilinu 500 til 1500.

Skipulag náms

X

Kenningar í hugvísindum (FOR709F)

Námskeiðinu er ætlað að breikka og dýpka þekkingu nemenda á kenningum í hugvísindum og að veita þeim innsýn í ólík kennileg sjónarmið og aðferðir sem efst eru á baugi í fræðunum. Í námskeiðinu verða kynntar og ræddar valdar kenningar sem hafa sett mark sitt á fræðilega umræðu í hugvísindum síðustu áratugi, samhliða því sem nemendum verður kennt að beita þeim á eigin rannsóknir.

X

Latína I: Byrjendanámskeið (KLM101G)

Námskeiðið er 10 eininga inngangsnámskeið í latínu ætlað byrjendum. Ekki er gert ráð fyrir kunnáttu í latínu við upphaf námskeiðs en æskilegt er að nemendur hafi góðan skilning á íslenskri málfræði. Farið er yfir beygingafræði latínunnar svo og undirstöðuatriði setningafræðinnar. Stuttir leskaflar og málfræðiæfingar.

Námskeiðið er kennt á íslensku en nemendur sem þurfa geta fengið leyfi til að skila verkefnum og prófum í þessu námskeiði á ensku.

X

Fræði og ritun (ENS231F)

Á þessu námskeiði fjöllum við um menningar-, frásagnar- og aðlögunarfræði. Virk þátttaka er nauðsynleg.

X

Kvæði sem málvísindalegar heimildir (ÍSM708F)

Kveðskapur geymir ýmsar upplýsingar um samtímalegt ástand tungumála. Bragarhættir byggjast á hljóðkerfis- og hljóðfræðilegum reglum sem gilda í hverju tungumáli. Þegar sömu eða líkir bragarhættir eru notaðir um margra alda skeið koma hljóðkerfis- og hljóðfræðilegar breytingar t.d. fram í því að sum orð er ekki lengur unnt að nota í sömu bragfræðilegu stöðu og áður. Í þessu sambandi má nefna að kveðskapur er okkar helsta heimild um hljóðdvalarbreytinguna í íslensku. Þá endurspeglar kveðskapur frá ólíkum tímum einnig orðfræðilegar breytingar. T.d. hefur ákveðin þróun verið í notkun neitunarorða í forníslensku og er hún sýnileg í fornum kveðskap. Einnig má sjá breytingar á vægi orðflokka í stuðlasetningu og myndun risatkvæða sem og breytingar á orðaröð. Allar þessar breytingar sem fram koma í kveðskap eru málvísindalegar heimildir sem nota má til að aldursgreina kvæði. Þetta er t.d. mikilvægt þegar skera skal úr um hvort kvæði sem í fornsögum eru eignuð ákveðnum skáldum eru í raun eftir þau eða seinni tíma kveðskapur.
Námskeiðið ætti að höfða jafnt til málfræðinga, bókmenntafræðinga og miðaldafræðinga.

X

Arabíska I (MAF102G)

Nemendur byrja á því að læra arabíska stafrófið og málhljóðin ásamt undirstöðuatriðum. Eftir að nemendur hafa náð góðum tökum á stafrófinu verður farið í helstu málfræðiatriði, einfalda setningargerð og orðaforða. Samhliða því er einblínt á bæði hlustun og munnlega tjáningu. Mikil áhersla er lögð á mætingu og heimavinnu nemenda. Námskeiðið er kennt á ensku.

Námskeiðið er undanfari MAF204G: Arabíska II.

X

Íslendingasögur (MIS704F)

Í þessu 5 eininga námskeið verða kynntar mismunandi fræðilegar aðferðir við að lesa og túlka Íslendingasögur. Lesnar verða valdar Íslendingasögur, konungasögur og riddarasögur. Sögurnar verða lesnar á ensku en vísað til frumtexta þeirra.

X

Víkingaöldin (MIS704M)

Á víkingaöld héldu norrænir menn í stórum stíl frá meginlandi Skandinavíu vítt og breitt um Evrópu, austur til Miklagarðs og Kaspíahafs, vestur til Bretlandseyja, Írlands og Frakklands, og suður fyrir Íberíuskaga og inn í Miðjarðarhafið. Margvíslegar heimildir vitna um ferðir þeirra, fornleifar sem og ritaðar lýsingar þar sem þeir ganga undir ýmsum nöfnum og koma fyrir í margvíslegum hlutverkum, t.d. sem ógvekjandi innrásarsveitir, nokkuð friðsamir kaupmenn, eða leiguliðar.

X

Norðurheimur á miðöldum (SAG716M)

Sögulegt yfirlit og saga rannsóknarhefðar um valin þemu norrænna miðalda, með áherslu á Ísland og Noreg frá víkingaöld fram til fjórtándu aldar. Þemu telja, m.a.: vald, konungur og ríki; lög og fæðardeilur; kyngervi, mægðir og félagstengsl; trú og hugarfar; kristnitaka, kristni og kirkja; efnahagur. Grunnþekking í atburðasögu tímabilsins er hjálpleg en ekki skilyrði. Leskunnátta í þýsku og norrænum málum er einnig hjálpleg en ekki skilyrði (skyldulesefni er allt á ensku). Nemendur semja eina ritgerð og stýra umræðum; ekkert skriflegt próf.

X

Verkefni í miðaldafræðum (MIÐ201F)

Einstaklingsverkefni á rannsóknarsviði nemandans unnið í samráði við umsjónarmann eða leiðbeinanda. Nemandinn aflar sér þekkingar á nýlegum rannsóknum á fræðasviði sínu og skilar rannsóknayfirliti í formi ritgerðar (um 3000 orð).

X

New Critical Approaches (MIS201F)

A week-long intensive seminar in medieval studies held annually in mid May (usually sometime during the period May 10–20, taught by visiting faculty and covers a different subject every year.

X

Siðfræði vísinda og rannsókna (HSP806F)

Námskeiðið er ætlað framhaldsnemum eingöngu. Tekið verður mið af þörfum nemenda af ólíkum fræðasviðum við útfærslu námskeiðsins. 

Kennsla fer fram frá 12. janúar til 16. febrúar á föstudögum kl. 13:20 til 15:40.

Viðfangsefni:
Fjallað verður meðal annars um eftirfarandi efni: Fagmennska og ábyrgð vísindamanna. Kröfur um fræðilega hlutlægni og hlutleysi vísinda. Jafnréttissjónarmið og ríkjandi viðmið í vísindastarfi. Vald og vísindi. Hagsmunaárekstrar í vísindastarfi. Vísindin og samfélagið. Siðfræði rannsókna.

Markmið: 
Nemendur öðlist þekkingu á siðferðilega vídd vísinda og rannsókna og fái þjálfun í að greina og rökræða um siðferðileg ágreiningsefni tengd vísindum og rannsóknum í nútímasamfélagi.

Kennsla er í formi fyrirlestra og umræðna. Námskeiðið er hugsað sem akademískt samfélag þar sem nemendur taka virkan þátt í markvissri umræðu um viðfangsefnin. Hver nemandi flytur framsöguerindi samkvæmt áætlun sem gerð er í upphafi misseris og jafnframt kynna aðrir nemendur sér efnið og ræða það í málstofunni undir handleiðslu kennara.

X

Íslensk miðaldahandrit (MIS204F)

Inngangur að handritafræði með áherslu á miðaldir. Fjallað verður um sögu íslenskrar handritamenningar, kynnt verða grunnatriði í bókagerð miðalda og nemendur þjálfaðir í að lýsa handritum með viðeigandi sérorðaforða. Kenndur verður handritalestur og uppskrift texta. Fjallað verður um þróun stafsetningar og stafagerðar, ólíkar skriftartegundir, bönd og styttingar og kenndar aðferðir við að aldursgreina handrit með tilliti til skriftar og stafsetningar.

X

Víkingaaldarfornleifafræði (FOR102F)

Yfirlit um sögu víkingaaldar og sögu rannsókna á víkingaöld. Áhersla er lögð á fornleifaheimildir, byggingaleifar og gripi, og hvernig þær hafa verið notaðar til að varpa ljósi á þetta tímabil. Sérstök áhersla er lögð á lýsingu hagkerfa á víkingaöld, álitamál um þjóðerni og uppruna ríkisvalds.

X

Miðaldafornleifafræði (FOR812F)

During the last decades, medieval archaeology has experienced significant growth as a discipline concerned with material culture. Initially, the use of material culture was marginalized to the role of confirming or refuting historical knowledge about this period but today it is understood as having equal historical importance to the archived material. The course is thus intended to improve student’s understanding of Medieval Europe during the period 800–1600 AD through the study of material culture. It deals with general themes in medieval archaeology, such as identity, social status, rural and urban landscapes, religion, life and death, rather than the historical development of the Middle Ages in chronological order. The aim is to give students insight into the different fields of theory and method of medieval archaeology through both material and documentary evidences in accordance with the current state of research. A special emphasis will be put on medieval Iceland, as a part of European culture and society, but even on how medieval archaeologists gather their sources, analyse them and reach conclusions of historical importance.

X

Dróttkvæði og samhengi þeirra (ÍSB818F)

Dróttkvæðin eru ein magnaðasta norræna bókmenntahefð miðalda. Ein sérstaða dróttkvæðanna er hvernig þau hafa varðveist sem hluti af stærri textum, einkum Íslendingasögum, konungasögum og Snorra-Eddu. Hér verður fjallað um alla þessa texta og dróttkvæðin sem þar eru varðveitt: dróttkvæði um goðsöguleg efni, bardagalýsingar um stríð konunga og vísur sem snúast fremur um einkamál. Fjallað verður um vísur sem heimildir og vísur sem hluta frásagnar. Sérstaklega verður fjallað um myndmál dróttkvæða. Rætt verður um útgáfur dróttkvæða, aldur þeirra og heimildagildi.

X

Norræn trú (ÞJÓ203F)

Trúarlíf manna á norðurslóðum er tekið fyrir og heimildir allt frá elstu tímum, eins og grafir, rúnasteinar, hellaristur og aðrar fornminjar verða skoðaðar. Einnig verða lesnar lýsingar á norrænum trúarathöfnum í verkum eftir Tacitus, Adam frá Brimum, Saxo Grammaticus og í fornritum Íslendinga eins og Eddukvæðum og Konungasögum. Auk norrænnar trúar verður fjallað um seið og sjamanisma. Örlagatrú er tekin til ítarlegrar umfjöllunar sem meginþáttur í forkristnum átrúnaði á Norðurlöndum. Loks er vikið að því hvernig kristindómur hefur fallið að norrænum lífsháttum og hugsunarhætti. Námskeiðið er kennt á ensku.

X

Rannsóknarverkefni vegna MA-ritgerðar (MIÐ702F)

Í námskeiðinu kanna nemendur stöðu þekkingar á því sviði sem þeir hyggjast skrifa MA-ritgerð á (lesa og greina sem svarar 20-30 tímaritsgreinum á rannsóknasviði sínu), gera stutta grein fyrir viðfangsefninu og skila rannsóknayfirliti í formi ritgerðar (um 5000 orð).

X

Fræði og ritun (ENS231F)

Á þessu námskeiði fjöllum við um menningar-, frásagnar- og aðlögunarfræði. Virk þátttaka er nauðsynleg.

X

Kvæði sem málvísindalegar heimildir (ÍSM708F)

Kveðskapur geymir ýmsar upplýsingar um samtímalegt ástand tungumála. Bragarhættir byggjast á hljóðkerfis- og hljóðfræðilegum reglum sem gilda í hverju tungumáli. Þegar sömu eða líkir bragarhættir eru notaðir um margra alda skeið koma hljóðkerfis- og hljóðfræðilegar breytingar t.d. fram í því að sum orð er ekki lengur unnt að nota í sömu bragfræðilegu stöðu og áður. Í þessu sambandi má nefna að kveðskapur er okkar helsta heimild um hljóðdvalarbreytinguna í íslensku. Þá endurspeglar kveðskapur frá ólíkum tímum einnig orðfræðilegar breytingar. T.d. hefur ákveðin þróun verið í notkun neitunarorða í forníslensku og er hún sýnileg í fornum kveðskap. Einnig má sjá breytingar á vægi orðflokka í stuðlasetningu og myndun risatkvæða sem og breytingar á orðaröð. Allar þessar breytingar sem fram koma í kveðskap eru málvísindalegar heimildir sem nota má til að aldursgreina kvæði. Þetta er t.d. mikilvægt þegar skera skal úr um hvort kvæði sem í fornsögum eru eignuð ákveðnum skáldum eru í raun eftir þau eða seinni tíma kveðskapur.
Námskeiðið ætti að höfða jafnt til málfræðinga, bókmenntafræðinga og miðaldafræðinga.

X

Arabíska I (MAF102G)

Nemendur byrja á því að læra arabíska stafrófið og málhljóðin ásamt undirstöðuatriðum. Eftir að nemendur hafa náð góðum tökum á stafrófinu verður farið í helstu málfræðiatriði, einfalda setningargerð og orðaforða. Samhliða því er einblínt á bæði hlustun og munnlega tjáningu. Mikil áhersla er lögð á mætingu og heimavinnu nemenda. Námskeiðið er kennt á ensku.

Námskeiðið er undanfari MAF204G: Arabíska II.

X

Íslendingasögur (MIS704F)

Í þessu 5 eininga námskeið verða kynntar mismunandi fræðilegar aðferðir við að lesa og túlka Íslendingasögur. Lesnar verða valdar Íslendingasögur, konungasögur og riddarasögur. Sögurnar verða lesnar á ensku en vísað til frumtexta þeirra.

X

Víkingaöldin (MIS704M)

Á víkingaöld héldu norrænir menn í stórum stíl frá meginlandi Skandinavíu vítt og breitt um Evrópu, austur til Miklagarðs og Kaspíahafs, vestur til Bretlandseyja, Írlands og Frakklands, og suður fyrir Íberíuskaga og inn í Miðjarðarhafið. Margvíslegar heimildir vitna um ferðir þeirra, fornleifar sem og ritaðar lýsingar þar sem þeir ganga undir ýmsum nöfnum og koma fyrir í margvíslegum hlutverkum, t.d. sem ógvekjandi innrásarsveitir, nokkuð friðsamir kaupmenn, eða leiguliðar.

X

Norðurheimur á miðöldum (SAG716M)

Sögulegt yfirlit og saga rannsóknarhefðar um valin þemu norrænna miðalda, með áherslu á Ísland og Noreg frá víkingaöld fram til fjórtándu aldar. Þemu telja, m.a.: vald, konungur og ríki; lög og fæðardeilur; kyngervi, mægðir og félagstengsl; trú og hugarfar; kristnitaka, kristni og kirkja; efnahagur. Grunnþekking í atburðasögu tímabilsins er hjálpleg en ekki skilyrði. Leskunnátta í þýsku og norrænum málum er einnig hjálpleg en ekki skilyrði (skyldulesefni er allt á ensku). Nemendur semja eina ritgerð og stýra umræðum; ekkert skriflegt próf.

X

Meistararitgerð í miðaldafræði (MIÐ441L)

Meistararitgerð til 30e skal vera 20.000-30.000 orð. Í henni skal tekið til rannsóknar afmarkað og samstætt viðfangsefni og það kannað rækilega með fræðilegum aðferðum. Í upphafi skal gera grein fyrir viðfangsefninu, þeim spurningum sem bornar verða upp og rannsóknaraðferð. Niðurstöður verður að setja fram skýrt og aðgengilega. Almenn krafa til meistararitgerða er að þar sé fylgt viðurkenndum fræðilegum rannsóknaraðferðum og að þær séu sjálfstætt framlag til þekkingarsköpunar á fræðasviðinu. Meistararitgerð skal að jafnaði vera skrifuð á íslensku eða ensku. Í hverri ritgerð skal vera útdráttur á íslensku og ensku.

Öll fög eru skyldufög nemaVValfagBBundið val er háð skilyrðum ENámskeiðið er ekki kennt á misserinuNámsleiðin í Kennsluskrá

Hafðu samband

Þjónustuborð Hugvísindasviðs
s.525 4400 hug@hi.is.
Opið virka daga frá kl 10:00–12:00 og 13:00–15:00.

3. hæð Aðalbyggingar.
Sæmundargötu 2, 102 Reykjavík.

Nemendur á Hugvísindasviði geta einnig nýtt sér þjónustuborð á Háskólatorgi.

Fylgstu með Hugvísindasviði

 Instagram   Youtube 
 Facebook

Aðalbygging Háskóla Íslands

Hjálplegt efni

Ertu með fleiri spurningar? Hér finnurðu svör við ýmsum þeirra og upplýsingar um ýmislegt annað sem gott er að hafa í huga þegar þú velur nám.