Meistarafyrirlestur í umhverfis- og auðlindafræði - Courtney Michelle Brooks

Fyrirlesturinn verður á Zoom:  https://eu01web.zoom.us/j/64872618369

Meistaranemi: Courtney Michelle Brooks

Heiti verkefnis: Hvernig má þróa hagnýtan leiðarvísi fyrir val á tegundum til sáningar í vistheimt?

___________________________________________

Deild: Líf- og umhverfisvísindadeild

Leiðbeinandi: Þóra Ellen Þórhallsdóttir, prófessor við Líf- og umhverfisvísindadeild

Einnig í meistaranefnd: Kristín Svavarsdóttir, plöntuvistfræðingur hjá Landgræðslunni

Prófdómari: Ása L. Aradóttir, prófessor við Landbúnaðarháskóla Íslands

Ágrip

Aukin áhersla á notkun innlendra plantna í endurheimt vistkerfa kallar á breytt vinnubrögð og stórauknar rannsóknir á íslensku flórunni. Markvisst val á tegundum til vistheimtar þarf að byggja á þekkingu á búsvæðavali, þolsviði og sérstökum eiginleikum s.s. niturbindingu, vaxtarformi, stofnvistfræði og æxlunarháttum. Þá skipta fræframleiðsla og frægæði miklu máli en sáralítið eða ekkert er vitað um þessa þætti hjá þorra íslenskra æðplöntutegunda.

Í ritgerðinni er tekin saman þekking sem nýst getur fyrir val á innlendum æðplöntutegundum fyrir landgræðsluaðgerðir og endurheimt mólendis, graslendis, kjarrlendis og votlendis. Verkefnið var tvískipt. Annars vegar er lögð fram tillaga að handbók með upplýsingum um innlendar  æðplöntur og þróað verklag til að skilgreina forsendur fyrir vali tegunda. Hins vegar er lagt fram verkferli sem nota má til að meta hversu fyrirhafnarsamt er að afla góðs efniviðar fyrir árangursríka fræsáningu eða gródreifingu tegunda. 

Val á tegundum byggði á vistgerðaflokkun Náttúrufræðistofnunar Íslands. Öllum innlendum æðplöntum var gefin einkunn út frá algengi þeirra í fjórum vistlendum (mólendi, graslendi, kjarrlendi og votlendi), auk getu þeirra til að binda nitur úr andrúmsloftinu. Tegundirnar voru flokkaðar í fjóra hópa þ.e. graskenndar plöntur, belgjurtir, aðrar jurtir, og tré og runnar. Þær tíu tegundir sem fengu hæsta einkunn í hverjum hópi voru í framhaldinu metnar út frá því hversu fyrirhafnarsamt væri að safna og framleiða fræ þeirra til notkunar í vistheimt. Þar voru fjórir þættir metnir; hversu auðvelt er að safna fræinu, hreinsa það, geyma og loks frægæði, þ.e. spírunargeta við staðlaðar aðstæður. Þeim tegundum sem skoruðu hæst í hverjum flokki er lýst í ritgerðinni. Þetta eru snarrótarpuntur (Deschampsia cespitosa (L.) Roemer & Schultes), túnsúra (Rumex acetosa L. supsp. Acetosa), loðvíðir (Salix lanata L.) og hvítsmári (Trifolium repens L.). Í handbókinni er að finna lýsingu á plöntunum, útbreiðslu þeirra með útbreiðslukorti, og upplýsingum um landshlutabundna dreifingu,  kjörbúsvæði og blómgunartíma. Þá eru þar upplýsingar, að því marki sem þær fundust, um fjölgun, blómgun, frævun og aldinmyndum og hvernig safna má fræi af villtum plöntum og hreinsa það. Greint er frá fræþyngd, geymsluþoli og spírun. Loks fylgja flóruteikningar af hverri tegund.

Verkefnið ætti að vekja athygli á mikilvægi og möguleikum innlendra tegunda í vistheimtarverkefnum.