Kynjað og kerfisbundið ofbeldi - doktorsvörn
Katrín Ólafsdóttir varði doktorsritgerð sína í menntavísindum við Deild menntunar og margbreytileika Háskóla Íslands föstudaginn 25. nóvember.
Doktorsverkefni Katrínar ber heitið: Kynjað og kerfisbundið ofbeldi: Orðræðan um ofbeldi í nánum samböndum á Íslandi: Kerfislæg vandamál og þróun sjálfsmyndar.
Almenn umræða um ofbeldi í nánum samböndum snýst gjarnan um það hversu vel tiltekið ofbeldisatvik fellur að viðteknum hugmyndum samfélagsins um slíkt ofbeldi, sem um leið rennir frekari stoðum undir steríótýpískar hugmyndir um hvað felist í „alvöru“ (þ.e. samfélagslega viðurkenndu) ofbeldi.
Markmið rannsóknarinnar er að öðlast skilning á því hvernig ofbeldi í nánum samöndum þrífst og er viðhaldið í íslensku samfélagi, með áherslu á hið gagnkynhneigða regluverk og karlkyns gerendur ofbeldis. Rannsóknin byggir á yfir 35 klukkustundum af einstaklingsviðtölum við gerendur ofbeldis, þolendur ofbeldis og hópviðtölum við ungt fólk um sambönd og samþykki. Sjónum er beint að þeim orðræðum og hrifum sem birtast í frásögnum þátttakenda, og þeir nýta sér til þess að skilja og greiða úr reynslu sinni, en rannsóknin leggur áherslu á að skoða menningarlegt og samfélagslegt samhengi ofbeldis í nánum samböndum.
Niðurstöður rannsóknaverkefnisins sýna í fyrsta lagi að skilningur ungs fólks á samþykki í kynlífi í nánum samböndum litast af kynjuðum viðmiðum og normatífri gagnkynhneigðri orðræðu. Í öðru lagi sýnir rannsóknin skýran mun á upplifun og skilningi gerenda og þolenda á ofbeldi í nánum samböndum. Gerendur einblína gjarnan á einstök (ólögleg) ofbeldisatvik á meðan þolendur greina frá sambandi sem einkennist af stöðugu ofbeldi. Að lokum kom orðræðan um menn sem beita ofbeldi í nánum samböndum sem „skrímsli“ ítrekað fram hjá þátttakendum sem skilgreina sig sem gerendur ofbeldis. Skrímslið er fulltrúi hins óþekkta og verður því fyrir öðrun. Þetta gerir það að verkum að gerendur eru tregir til að líta í eigin barm, horfast í augu við hugmyndir sínar um karlmennsku og taka ábyrgð á ofbeldisfullri hegðun sinni.
Rannsóknarverkefnið sýnir glöggt dulin valdatengsl og kynjaðar víddir gagnkynhneigðra sambanda og ofbeldis í nánum samböndum, í landi sem gjarnan er álitið skara fram úr í kynjajafnrétti.
