Niðurstöður hinnar viðamiklu rannsóknar Áfallasaga kvenna sýna að sterk tengsl eru milli fjölda áfalla í æsku og geðheilsuvanda og skertrar getu kvenna til að takast á við áskoranir daglegs lífs á fullorðinsárum. Sagt er frá niðurstöðunum í alþjóðlega vísindatímaritinu eLife í dag.
Áfallasaga kvenna er vísindarannsókn við Háskóla Íslands og ein sú stærsta sinnar tegundar á heimsvísu. Á árunum 2018-19 tóku um 32.000 konur búsettar á Íslandi þátt í rannsókninni, sem samsvarar um 30% fullorðinna kvenna hérlendis á vinnufærum aldri. Konurnar svöruðu ítarlegum spurningalista, meðal annars um áföll á lífsleiðinni ásamt spurningum um geðræn einkenni og heilsufar á fullorðinsárum.
Í þeirri vísindagrein sem birtist í dag var sjónum beint að áföllum í æsku, þar á meðal vanrækslu, kynferðisofbeldi, einelti, heimilisofbeldi, geð- og fíknivanda á heimili og andláti foreldra. Niðurstöðurnar benda til þess að tæplega helmingur kvenna hafi orðið fyrir fleiri en einu áfalli í æsku og um 10% hafi upplifað fimm eða fleiri áföll. Þá voru sterk tengsl milli fjölda áfalla í æsku og skertrar getu til að takast á við áskoranir daglegs lífs (seiglu) og aukinnar hættu á sálrænum einkennum á borð við áfallastreitu, þunglyndi, kvíða, svefntruflanir og áfengisvanda á fullorðinsárum. Þau áföll í æsku sem höfðu hvað sterkust tengsl við sálræn einkenni og skerta seiglu á fullorðinsárum voru tilfinningaleg vanræksla, kynferðislegt ofbeldi einelti og geðrænn vandi á heimili.
„Það sýnir hversu afdrifarík áföll í æsku eru fyrir heilsu kvenna til lengri tíma og hversu mikilvægt er að koma koma í veg fyrir þau og styðja við börn sem lenda í slíkum áföllum,“ segja Hilda Björk Daníelsdóttir, doktorsnemi og fyrsti höfundar rannsóknarinnar, og Unnur Anna Valdimarsdóttir, prófessor og ábyrgðarmaður rannsóknarinnar Áfallasögu kvenna.
Þá höfðu ýmsir verndandi þættir geðheilbrigðis, til að mynda góð félagsleg tengsl og góður fjárhagur, lítil sem engin áhrif á tengslin milli áfalla í æsku og skertar seiglu og geðvanda á fullorðinsárum. „Það sýnir hversu afdrifarík áföll í æsku eru fyrir heilsu kvenna til lengri tíma og hversu mikilvægt er að koma koma í veg fyrir þau og styðja við börn sem lenda í slíkum áföllum,“ segja Hilda Björk Daníelsdóttir, doktorsnemi og fyrsti höfundar rannsóknarinnar, og Unnur Anna Valdimarsdóttir, prófessor og ábyrgðarmaður rannsóknarinnar Áfallasögu kvenna.
Í umsögn ritstjóra eLife um rannsóknina segir að niðurstöður hennar séu mikilvægt framlag til aukinnar þekkingar og vitundarvakningar um áhrif áfalla í æsku á seiglu og heilsufar. Vænta má frekari niðurstaðna úr fjölda annarra verkefna úr rannsókninni Áfallasögu kvenna á næstu misserum.