Stofa 130 13:05-13:25Breytileiki MHC-I gena og baktería í blóði hafarna (Exploring Variation at MHC-I Genes and Bacteria Diversity in the Blood of White-tailed Eagles) Meistaranemi: Hafrún Gunnarsdóttir Tungumál fyrirlesturs: Enska / In English Sjá nánar Námsleið: LíffræðiDeild: Líf- og umhverfisvísindadeildLeiðbeinendur Snæbjörn Pálsson, Charles Christian Riis Hansen og Denis WarshanPrófdómari: Arnar Pálsson, prófessor við Líf- og umhverfisvísindadeild Háskóla Íslands Ágrip Major histocompatibility complex (MHC) gen spila lykilþátt í hlutverki ónæmiskerfisins í að bera kennsl á sýkla. Mikil fjölbreytileiki innan MHC gena er sagður vera grundvallar eiginleiki þeirra sem er viðhaldið undir náttúrulegu vali. Þessi gen hafa margsinnis verið rannsökuð innan villtra stofna þar sem MHC breytileiki hefur oft verið tengdur við hæfnisþætti. Stofn hafarna á Íslandi er einangraður stofn sem telur u.þ.b. 85 varppör. Stofninn er mótaður af flöskuhálsáhrifum sem stóðu yfir í nær 60 ár og leiddi til hækkunar á skyldleikastuðli innan stofnsins. Til að svara spurningunni um hvort MHC-I gen í íslenskum haförnum séu mótuð af flöskuhálsi eða náttúrulegu vali, voru gögn fengin úr raðgreiningu á heildarerfðamengi 73 hafarna frá fimm löndunum (Íslandi, Noregi, Danmörku, Eistlandi og Grænlandi). MHC-I gen voru staðsett og greind nánar m.t.t. samsetningar og breytileika. MHC-I gen í haförnum eru mótuð af endurteknum genatvöföldunum og niðurstöður benda til þess að náttúrulegt val viðhaldi breytileika á milli hliðstæðra svæða (e. paralogous regions). MHC-I gen sýndu háa arfblendni sem benti til frávika frá H-W jafnvægi. Greining á erfðamengi (e. metagenomics) baktería í blóði hafarnana sýndi breytileika á bakteríu erfðaefni og mátti rekja einstaka amínósýruraðir til mögulegra sýkla. Hafernir voru marktækt ólíkir m.t.t. bakteríusametningar og ólíkar bakteríur voru marktækt tengdar við umhverfis og sýkingaþætti (e. virulence). MHC-I og nærliggjandi svæði voru skimuð fyrir tenglsum við aðra þætti svo sem umhverfis- og sýkingaþætti. MHC-I gen sýndu engin marktæk tengls við aðra þætti. Hinsvegar hafði breytileiki innan tenglsablokkar sem staðsett var á innröð, marktæk tengsl við magn sýkingargena í blóði hafarna. Study programme: BiologyFaculty: Faculty of Life and Environmental SciencesAdvisors: Snæbjörn Pálsson, Charles Christian Riis Hansen og Denis WarshanExaminer: Arnar Pálsson, Professor at the Faculty of Life and Environmental Science, Univeristy of Iceland Abstract Major histocompatibility complex (MHC) genes play an essential role in pathogen recognition. High polymorphism within MHC genes is thought to be a fundamental quality which is maintained by natural selection. These genes are among the most studied adaptive marker in wild populations as MHC polymorphism has been repeatedly linked to fitness related traits. The white-tailed eagle population in Iceland is an isolated population consisting of approximately 85 breeding pairs. This population is shaped by bottleneck effects that lasted for about 60 years, raising the inbreeding coefficient within the population substantially. To study whether MHC-I genes in white-tailed eagles in Iceland are shaped by selection or bottleneck effects, scaffold containing MHC-I was identified and further analyzed from full genome sequences of 73 white-tailed eagles from five countries (Iceland, Denmark, Norway, Estonia and Greenland). MHC-I within the white-tailed eagle is shaped by repeated duplication events and evidence suggest that selection maintains diversity between paralogous regions. The MHC-I genes show excess in heterozygosity suggesting significant deviance from H-W equilibrium. Data from microbial metagenome analysis revealed diversity of bacterial DNA within the blood of white-tailed eagles where several identified taxa are potential pathogens in birds. Individuals differed significantly with respect to OTU composition and OTUs were constrained to environmental factors and virulence. Scanning the MHC-I scaffold for associations to environmental factors and virulence suggested no significant associations within MHC-I genes. However, diversity within an identified linkage block located on an intron region showed significant association to virulence gene load within individuals. 13:30-13:50 Bæliáhrif ríkjandi plöntutegunda á nágranna sína á afréttum í hnignuðu ástandi (Allelopathic effects of dominating plant species on neighbouring plants in degraded rangelands) Meistaranemi: Katrín ValsdóttirTungumál fyrirlesturs: Enska / In English Sjá nánar Námsleið: LíffræðiDeild: Líf- og umhverfisvísindadeildLeiðbeinendur: Ingibjörg Svala Jónsdóttir og Isabel C. BarrioPrófdómari: Kristín Svavarsdóttir, vistfræðingur hjá Landgræðslunni Ágrip Hnignun beitilands finnst víða á Íslandi, þar sem erfiðar umhverfisaðstæður, eldvirkni og ofbeit hafa verið taldir helstu orsakavaldar. Ofbeit hefur síðan haft þau áhrif að plöntur sem eru ekki góðar beitarplöntur (ólostætar) ná yfirburðarstöðu, og þegar þeirri stöðu hefur verið náð, viðhalda þær yfirburði sínum með ýmsum leiðum meðal annars bælilífi (e. allelopathy). Plöntur sem stunda bælilíf framleiða efni, sem eru umbrotsefni og aukaafurðir úr efnaskiptunum, og geta virkað sem plöntueitur í samkeppni við aðrar tegundir plantna. Empetrum nigrum (krækilyng) og Racomitrium spp (gamburmosar) eru algengar ólostætar plöntutegundir á Íslandi, en fyrri rannsóknir benda til þess að þessar plöntur geti stundað bælilíf í samkeppni við plöntur og hindrað spírun, vöxt og afkomu þeirra. Meginmarkmið rannsóknarinnar var að kanna hvort krækilyng og gamburmosi stundi bælilíf á sínum íslensku búsvæðum. Nánar tiltekið, í því skyni að fanga fyrirbærið bælilíf í náttúrulegum búsvæðum þessara plantna, fóru tilraunir fram bæði á rannsóknarstofu og í eiginlegu umhverfi plantnanna (vettvangstilraun). Fyrir tilraunir á rannsóknarstofu fór sýnataka á plöntum og jarðvegi fram á tveimur svæðum á hálendi Norðurlands: annars vegar innan eldvirka svæðisins á Þeistareykjum og hins vegar utan þess á Auðkúluheiði. Lífvirkni próf (e. bioassay) á plöntu- og jarðvegssýnum voru framkvæmdar til að kanna hvort lauf krækilyngs og gamburmosa ásamt jarðvegi undan þeim hefðu bæliáhrif á spírun og rótarvöxt Festuca richardsonii (túnvinguls) og á spírun Bistorta vivipara (kornsúru). Vettvangstilraunin var framkvæmd á Auðkúluheiði, þar sem áhrif krækilyngs á spírun og lifun túnvinguls var könnuð. Niðurstöður úr tilraunum sem fóru fram á rannsóknarstofu sýndu að bæði lauf og jarðvegur undir krækilyngi og jarðvegur undan gamburmosa hindruðu spírun túnvinguls og kornsúru. Hins vegar, hafði gamburmosinn sjálfur engin hindrandi áhrif á spírun. Hindrandi áhrif krækilyngs og gamburmosa er líklegast komin til vegna bæliáhrifa, þó frekari rannsókna sé þörf til að sannreyna þá tilgátu. Niðurstöður úr vettvangstilrauninni sýndu að spírun túnvinguls var hindruð af jarðveginum undan krækilyngi í samanburði við jarðveg án plöntunnar. Aftur á móti, hafði krækilyngslauf engin hindrandi áhrif á lifun túnvinguls. Rannsóknin styður möguleikann á bælilífi hjá bæði í krækilyngi og gamburmosa í íslenska hálendinu, og veitir líklega skýringu á yfirburðum þeirra á hnignandi beitarlöndum Íslands. Study programme: BiologyFaculty: Faculty of Life and Environmental SciencesAdvisors: Ingibjörg Svala Jónsdóttir and Isabel C. BarrioExaminer: Kristín Svavarsdóttir, Ecologist at the Soil Conservation Service of Iceland Abstract Degraded rangelands are common in Iceland, with harsh environmental conditions, volcanism and overgrazing being the primary contributors. Overgrazing, in turn, causes a dominance shift in favour of unpalatable plants, which, once established, maintain their dominance through mechanisms including allelopathy. Allelopathic plants produce allelochemicals, which are secondary metabolites that can act as phytotoxins in times of competition and stress. Empetrum nigrum and Racomitrium spp. are common unpalatable species in Iceland, and previous research indicates that these plants may have allelopathic effects on competing plants, inhibiting germination, growth, and survival. The primary goal of the present study was to determine whether E. nigrum and Racomitrium spp. are allelopathic plants in their Icelandic habitats. More specifically, to capture the allelopathic effects in these plants' natural habitat, both field and laboratory experiments were performed. For the laboratory experiment, sampling of plant and soil material took place at two study sites in the northern highlands of Iceland, one within the active volcanic zone, Þeistareykir, and the other outside it, Auðkúluheiði. Bioassays were used to investigate how E. nigrum leaves and Racomitrium spp shoots as well as the soil beneath E. nigrum or Racomitrium spp. affected the germination of two common vascular plants, Festuca richardsonii and Bistorta vivipara, as well as the root growth of F. richardsonii. The field experiment was carried out in Auðkúluheiði, where the effect of E. nigrum on germination and seedling survival of F. richardsonii was examined in a removal experiment. According to the results of the laboratory experiment, the leaves and soil beneath E. nigrum as well as the soil beneath Racomitrium spp inhibited the germination of the two vascular plant species. In contrast, the Racomitrium spp shoots did not demonstrate any inhibitory effects. Allelopathic effects are the most likely mechanism accounting for these inhibitory effects but further research is required to validate this hypothesis. The field experiment revealed that F. richardsonii germination was inhibited by the soils where E. nigrum was previously present, compared to soils with no previous infestation of E. nigrum. However, the survival of F. richardsonii seedlings was not affected by E. nigrum leaves. The current study supports the possibility of allelopathy in both E. nigrum and Racomitrium spp. in the Icelandic highlands and provides a plausible explanation for their dominance in degraded habitats. 13:55-14:15 Áhrif veiðitíma, dýpis og svæðavals á afla og samsetningu afla í rækjuveiðum í Guyana (Effect of Fishing Factors on Catch and Bycatch in the Guyana Shrimp Fishery) Meistaranemi: Seion RichardsonTungumál fyrirlesturs: Enska / In English Sjá nánar Námsleið: Umhverfis- og auðlindafræðiDeild: Líf- og umhverfisvísindadeildLeiðbeinandi: Steven CampanaEinnig í meistaranefnd: Tumi TómassonPrófdómari: Warsha Singh, vistfræðingur á Hafrannsóknarstofnun Ágrip Seabob er hitabeltis sjávarrækjutegund sem veidd er í atvinnuskyni af nokkrum Suður-Ameríkuríkjum, þar á meðal Gvæjana. Gögn um afla og meðafla sem safnað var af áhorfendum á sjó (2019-2020) fyrir 48 botnvörpuveiðitogara undan ströndum Gvæjana voru greindir varðandi skýringarbreyturnar: tíma árs, tíma dags, dýpt og staðsetningu. Markmiðin voru að mæla afla á sóknareiningu (CPUE) og hlutfall þyngdar (CWP) af markbotnategundum og meðafla, til að ákvarða áhrif ýmissa veiðitengdra breytna á aflann og kanna samspil tegunda meðal marksins og meðafla tegundir. Þegar á heildina er litið voru 60 aukaafla tegundir greindar með meðaltalið 21 ± 4 tegundir veiddar á veiðidrátt. Meðafli sem fargað var var 52% að meðaltali af hverju veiðitogi, með hlutföllum allt að 78%. Vísitala sjávarboga og aukaafla tegunda Stellifer rastrifer (fiskur), Stellifer microps (fiskur) og Macrodon ancylodon (fiskur) var mest. Línulegum líkönum var beitt til að meta tengsl afla við skýringarbreyturnar. Principal Component Analyzes (PCA) var beitt til að ákvarða tengsl á milli tegunda. Einhliða ANOVA af hafbóta CPUE sem aðgerð af veiðisvæðum var marktæk (p <0,01), með CPUE hæsta austur af strandlengju Gvæjana. Tími ársins hafði áhrif á CPUE hjá fjórum af topp 10 tegundum meðafla, M. ancylodon (mest í september, 16 kg / klst.), S. plagusia (hæst í apríl, 7 kg / klst.), B. bagre (hæst í mars , 4 kg / klst., Og T. lepturus (hæst í september, 11 kg / klst.). CWP topp 10 aukaafla tegunda var hærra í júní fyrir C. ornatus (krabbadýr) og T. lepturus (fiskur), á fisksvæði 8 fyrir C. ornatus og í gryndara dýpi fyrir A. achirus. Meðaflategundir S. rastrifer, S. microps og M. ancylodon voru oft veiddar saman og voru allar marktækt neikvæðar í tengslum við hafsbotninn. Þessar niðurstöður hafa vistfræðilegar og efnahagslegar afleiðingar, bæði fyrir sjávarútvegsveiðar í Gvæjana og fyrir rækjuveiðar í öðrum heimshlutum. Study programme: Environment and Natural ResourcesFaculty: Faculty of Life and Environmental SciencesAdvisor: Steven CampanaAlso in the masters committee: Tumi TómassonExaminer: Warsha Singh, Scientist at the Marine and Freshwater Research Institute Abstract Seabob is a tropical marine shrimp species fished commercially by several South American countries, including Guyana. Catch and bycatch data collected by at-sea observers (2019-2020) for 48 bottom trawl fishing tows offshore of Guyana were analyzed concerning the explanatory variables: time of year, time of day, depth, and location. The objectives were to quantify the catch per unit effort (CPUE) and catchweight proportion (CWP) of the target seabob species and bycatch, to determine the effect of various fishing-related variables on the catch, and to examine species interactions among the target and bycatch species. Overall, 60 bycatch species were identified with a mean of 21±4 species caught per fishing tow. The discarded bycatch made up a mean of 52% of each fishing tow, with proportions of up to 78%. The CPUE of seabob and bycatch species Stellifer rastrifer (fish), Stellifer microps (fish), and Macrodon ancylodon (fish) were greatest. Linear models were applied to assess the relationship between catch and the explanatory variables. Principal Component Analyses (PCA) were applied to determine the associations among species. A one-way ANOVA of seabob CPUE as a function of fishing zones was significant (p < 0.01), with CPUE highest to the east of Guyana`s coastline. Time of year affected the CPUE of four of the top 10 bycatch species, M. ancylodon (highest in September, 16 kgs/hr), S. plagusia (highest in April, 7 kgs/hr), B. bagre (highest in March, 4 kgs/hr), and T. lepturus (highest in September, 11 kgs/hr). The CWP of the top 10 bycatch species was higher in June for C. ornatus (crustacean) and T. lepturus (fish), in fish zone 8 for C. ornatus, and in shallower depths for A. achirus. Bycatch species S. rastrifer, S. microps, and M. ancylodon were often caught together and were all significantly negatively correlated to seabob. These findings have ecological and economic implications both for the seabob fishery in Guyana and for shrimp fisheries in other parts of the world. 14:20-14:40 Frumufrí framleiðasla á 2-keto-3-deoxy glukonats úr þangfjölsykrum (Cell free synthsis of 2-keto-3-deoxy gluconate from seaweed polysaccharides) Meistaranemi: Gabriella CsávásTungumál fyrirlesturs: Enska / In English Sjá nánar Námsleið: LíffræðiDeild: Líf- og umhverfisvísindadeildLeiðbeinendur: Guðmundur Óli Hreggviðsson og Snædís Huld BjörnsdóttirPrófdómari: Maher Abou Hachem, prófessor við Technical University of Denmark (DTU) Ágrip Stórþörungar sem hráefni til framleiðslu lífeldsneytis og efnasambanda fyrir efnaiðnaðinn, eru spennandi kostur vegna mikillar framleiðni þeirra og hás innihalds kolvetna. Brúnþörungar eru sérstaklega áhugaverðir þar sem þeir vaxa í miklu magni meðfram ströndum og auðvelt er að rækta margar tegundir utan þeirra. Kolvetnið eru að mestu á formi fjölsykranna, alginats og laminarins, sem ekki eru umtalsvert nýttar í dag í iðnaðarlíftækni. Laminarin er fjölsykra úr glúkósa einingum, sem hefðbundnar iðnaðarörverur ættu að geta nýtt fremur auðveldalega sem kolefnisgjafa til framleiðslu á lífeldsneyti og iðnaðar-grunnefnum. Alginat, er aftur á móti polyuronat fjölsykra, sem slíkar örverur geta ekki nýtt. Frumufrí framleiðsla á efnasamböndum með iðnaðar mikilvægi úr alginati, með ensímum eingöngu, er því áhugaverður og spennandi kostur. Efnasambandið 2-keto-3-deoxy-D-gluconate (KDG) er millefni efnaskipta í nýtingu umhverfisbaktería á alginati og er með mögulegt iðnaðar-mikilvægi sem grunnefni til framleiðslu á lífplasti og lyfefnum. Í þessari rannsókn var þróaður frumufrír framleiðsluferil á KDG úr alginati með hitaþolnum ensímum, er fólst í að sundra alginati í ómettaðar uronat-einsykrur með alginat lyösum og frekari afoxun sykranna yfir í KDG með sérvirku afox-ensími og samensíminu NADH. Endurmyndun NADH var fengin með oxun glúkósa með glúkósa dehydrogenasa og myndefni þess hvarfs, gluconati einnig umbreytt í KDG með gluconat dehydratasa. Nauðsynleg ensím voru klónuð og magn-tjáð og bestu hvarfaðstæður kannaðar. Study programme: BiologyFaculty: Faculty of Life and Environmental SciencesAdvisors: Guðmundur Óli Hreggviðsson and Snædís Huld BjörnsdóttirExaminer: Maher Abou Hachem, Professor at the Technical University of Denmark (DTU) Abstract Macroalgae biomass has a high potential as a feedstock for biotechnological production of fuels or platform chemicals due to their high productivity and high carbohydrate content. Brown macroalgae are especially interesting as they are abundant along coasts and some species are relatively easily cultivated offshore. The carbohydrates are mainly in the form of the polysaccharides laminarin and alginate that are not used much as feedstocks in industrial biotechnology today. Laminarin is a glucose-containing beta-glucan polysaccharide that can be used as carbon source for production of valuable compounds rather easily with high efficiency by conventional industrial production microbes, but alginate is a polyuronate and cannot be used as a carbon source for such species. Enzymatic cell free synthesis of platform chemicals from alginate is therefore an interesting and challenging option. The platform chemical, 2-keto-3-deoxy-D-gluconate (KDG), is an intermediate in microbial utilization of alginate and has an industrial potential in manufacture of building blocks of bioplastics and various pharmaceuticals. In this study robust thermophilic enzyme were used to develop and optimize a multi-step cell-free enzymatic process for conversion of alginate to KDG. Alginate lyases were used to degrade alginate to unsaturated mono-uronates that were subsequently reduced by a specific NADH dependent oxidoreductase to KDG. NADH was regenerated by oxidation of glucose by a glucose dehydrogenase and the product, gluconic acid, converted to KDG by gluconic acid dehydratase. Necessary enzymes were cloned and expressed and optimum reaction conditions determined. Stofa 131 13:05-13:25Þróun og beiting aðferðar fyrir greiningu og flokkun yfirborðseiginleika jökla frá há-upplausna fjöltíðni fjarkönnunargögnum á Langjökli og nærliggjandi jöklum. (Development and testing of a method for glacier surface properties detection and classification using high resolution multispectral remote sensing for Langjökull ice cap and neighboring glaciers.) Meistaranemi: Salka KolbeinsdóttirTungumál fyrirlesturs: Enska / In English Sjá nánar Námsleið: JarðfræðiDeild: JarðvísindadeildLeiðbeinendur: Andri Gunnarsson, Finnur Pálsson og Guðfinna AðalgeirsdóttirPrófdómari: Þröstur Þorsteinsson, prófessor við Háskóla ÍslandsÁgrip Íslenskir jöklar eru stóran hluta ársins huldir snjó en þegar vorar bráðnar snjórinn og jökulís sem undir liggur kemur í ljós. Bráðnun snævar og íss er háð gleypni yfirborðsins á orku sólarljóss (stuttbylgjugeislun) sem eykst þegar endurkaststuðull yfirborðsins lækkar. Endurkaststuðull íss er miklu lægri en snævar sem veldur aukinni yfirborðsbráð yfir leysingatímabil. Hinar ýmsu gerðir jökulyfirborðs svo sem ís, snjór og skítugur ís og snjór hafa hvert sitt „fingrafar“ í litrófi endurkastaðs sólarljóss sem gerir kleift að kortleggja yfirborðsgerðir með notkun fjöltíðni fjarkönnunar. Hér er þróun yfirborðs Langjökuls og nálægra jökla á leysingatímabili skoðuð og kortlögð með sjálfvirkri flokkunaraðferð sem beitt er á myndir frá Sentinel-2 gervitunglunum. Myndir frá árunum 2016 – 2020 yfir leysingatíma jökulsins (maí til september) með minna en 35% skýjahulu voru nýttar. Algrími til að fylla í gagnaeyður sem verða þegar yfirborðið er hulið skýjum var beitt. Allir jöklar töpuðu 30% hið minnsta af flatarmáli snjóhulu sinnar yfir leysingjatímabilin. Út frá gögnunum var hægt að áætla hvenær jökulís birtist undan snjóhulu á hverri mælistöð á Langjökli. Fylgni afkomu á hverri mælistöð og lengd tímabils án snjóhulu reyndist vera 0.80. Niðurstöðurnar sýna að hægt að er kortleggja þróun yfirborðs jökla með sjálfvirkri flokkunaraðferð en aðferðin takmarkast af því að hún er ekki nothæf þegar ský hylja jökulyfirborðið. Niðurstöður sýna að hægt að er afla verðmætra gagna um þróun snjóhulu jökla yfir leysingatímabil með fjarkönnunargögnum án kostnaðarsamrar feltvinnu. Study programme: GeologyFaculty: Faculty of Earth SciencesAdvisors: Andri Gunnarsson, Finnur Pálsson and Guðfinna AðalgeirsdóttirExaminer: Þröstur Þorsteinsson, Professor at the University of Iceland Abstract In Iceland, glaciers are entirely covered with snow during winter but in spring the surface snow cover starts to melt exposing increasingly more of the ice underneath. The snow and ice melt are governed by the absorption of shortwave radiation which increases as the surface albedo decreases. The ice albedo is considerably lower than the snow albedo and therefore melts ice faster, until it snows again in autumn. Different glacial surfaces such as snow, bare ice and debris covered snow or ice all have a distinct spectral signature which makes it possible to utilize multispectral remote sensing to distinguish each category and estimate their spatial distribution. Here, temporal evolution of the surfaces of the Langjökull glacier group were estimated using supervised image classification techniques on available Sentinel-2 satellite images with less than 35% cloud cover. The study period was from 2016-2020 over the melt seasons, that span from May till September. To mitigate the effect of data gaps due to clouds, a cloud detection and gap-filling method was applied. During the studied melting seasons, all glaciers lost 30% or more of their surface snow cover by area. The method allows the timing of the exposure of bare ice at each survey station on Langjökull to be estimated during each melt season. Correlation coefficient of 0.80 was found between mass balance measurements at each survey station and the number of days of bare ice exposure. The main limitation of this method is the frequent cloud cover that hinders observation of the surface. The results of the study show that valuable data on the evolution of the winter snow during the melt season on glaciers are gained from remote sensing without the need for expansive fieldwork. 13:30-13:50 Uppruni pýroxenít möttulhnyðlinga frá Austur-Afríska sigdalnum (Chemical and sulfur isotope constraints on the origin of pyroxenites xenoliths from the East African Rift System) Meistaranemi: Andri Ingvason Tungumál fyrirlesturs: Íslenska / Icelandic Sjá nánar Námsleið: JarðfræðiDeild: JarðvísindadeildLeiðbeinandi: Sæmundur Ari Halldórsson og Edward W. Marshall IVPrófdómari: Matthew G. Jackson, prófessor við Kaliforníu háskóla í Santa Barbara Ágrip Austur Afríski Sigdalurinn hefur veitt grundvallar skilning á rekbeltum og samspili við möttulstróka, ytri möttuls og megin-landsskorpu. Sigdalurinn nær yfir þúsundir kílómetra svæði og skiptist í tvo hluta, Austur hluta (Frá Úganda suður til Mósambík) og Vestur hluta (Frá Eþíópíu suður til Tansaníu). Hér skoðum við hnyðlinga, að mestu leyti pýroxeníta, sem safnað var saman á fimm svæðum Sigdalsins, fjórum svæðum í Austur hluti og eitt svæði í Vestur hluta. Reiknuð þrýstingsgildi sýna að sýnin í Vestur hlutanum virðast vera skorpuhnyðlingar en möttul-hnyðlingar í Austur hlutanum. Aðalefnagreiningar á sýnum frá Keníu og Suður Eþíópíu sýna lítinn breytileika í efnasamsetningu. Sýni frá Afar, Tansaníu og Úganda sýna öll mikinn breytileika í aðalefnasamsetningu sem gefur til kynna að jafnvægi hnyðlinganna hefur verið riðlað af nýlegum ferlum. Snefilefni úr klínó-pýroxenum frá Austur hluta Sigdalsins sýna hnúðu-löguð REE (Rare-Earth Elemets) mynstur og snefilefni álíka og finnst í úthafshryggja-basalti (MORB, Mid-Ocean Ridge Basalt) bendir til þess að sýnin hafi verið mynduð við uppsöfnun á kristölum. Myndun belta í klínópýroxenum Vestur hlutans bendir einnig til uppruna kristalanna við uppsöfnum úr kviku. Brennisteins samsætur mældar í sýnum úr Austur hlutanum falla undir venjuleg möttulgildi, sem er í samræmi við myndun vegna kristala uppsöfnun í möttul. Stöðugar samsætur kolefnis og eðalgös ásamt nýjum snefilefnamælingum sýna mögulega blöndum ≤1% af CO2-ríku efni í Austur hluta Sigdalsins og lág δ18O gildi endurunnins sjávarskorpu í móðurkviku. Study programme: GeologyFaculty: Faculty of Earth SciencesAdvisors: Sæmundur Ari Halldórsson og Edward W. Marshall IVExaminer: Matthew G. Jackson, Professor at the University of California, Santa Barbara Abstract The East African Rift System (EARS) has been fundamental in understanding rift systems and their interplay with mantle plumes, lithosphere and continental crust. The EARS covers thousands of kilometers and splits into two branches, the Western Branch (From Uganda south to Mozambique) and Eastern Branch (From Ethiopia south to Tanzania). Here we look at xenolith samples, majority pyroxenites, collected in five major locations in the East African Rift System, one in the Western Branch and four in the Eastern Branch. Pressure estimates show that that the Western Branch samples are crustally derived but the Eastern Branch samples are mantle xenoliths. Major elemental measurements show that sample from Kenya and Southern Ethiopia have very little variations in chemical composition. In contrast, samples from Afar, Tanzania and Uganda all have major elemental variations that suggest they have experienced a recent event that altered the chemical equilibrium of the xenoliths. Trace elemental data from Eastern Branch clinopyroxenes show hump-shaped REE (Rare-Earth Elements) and MORB-like (Mid-Ocean Ridge Basalt) like patterns that suggest that they formed by crystal accumulation. Zonation in Western Branch clinopyroxenes suggest a similar origin with crystal accumulation from magma. Sulfur isotope measurements of the Eastern Branch samples fall under normal mantle values, which is consistent with a mantle source producing the cumulates. Combining previously published stable isotope and noble gas compositions with new trace elemental data show possible mixing with ≤1% of a CO2-rich component in the Eastern Branch and a low δ18O recycled component in the source. 13:55-14:15 Bútalíkan af jarðskorpuhreyfingum eldstöðvar Grímsvatna með landslagi og þrívíðum fjarðurstuðlum (Including Topography and a 3D-Elastic Structure into a Finite Element Deformation Model of Grímsvötn, Iceland) Meistaranemi: Sonja Greiner Tungumál fyrirlesturs: Enska / In English Sjá nánar Námsleið: JarðeðlisfræðiDeild: JarðvísindadeildLeiðbeinendur: Halldór Geirsson og Freysteinn SigmundssonEinnig í meistaranefnd: Bryndís Brandsdóttir, umsjónarkennariPrófdómari: Sigurjón Jónsson, prófessor við King Abdullah University of Science and Technology, Saudi Arabia Ágrip Líkön af jarðskorpuhreyfingum eru mikilvæg tól til að rannsaka ýmisleg ferli í iðrum eldfjalla. Til eru misflókin líkön, þar sem sum nota einfaldanir á jörðinni til að geta lýst jarðskorpuhreyfingum með einföldum jöfnum, á meðan önnur líkön sem byggja á bútaaðferð geta tekið tillit til landslags og þrívíðum breytileika fjaðurstuðla. Fjaðurstuðla má nálgast með mælingum af hraða jarðskjálftabylgna, en þá fást s.k. kvikir fjaðurstuðlar. Jarðskorpuhreyfingar eiga sér stað á lengri tímaskala en jarðskjálftabylgjur og því hentar betur að nota s.k. stöðugan fjaðurstuðul fyrir jarðskorpuhreyfingar. Hingað til hefur ekki verið til altæk aðferð til að breyta á milli kvikra og stöðugra fjaðurstuðla og því hafa kvikir fjaðurstuðlar að öllu jöfnu verið notaðir í líkönum af jarðskorpuhreyfingum. Hér er sett upp bútalíkan af jarðskorpuhreyfingum við Grímsvötn, þar sem tekið er tillit til landslags og þrívíddar strúktúrs fjaðurstuðla. Til að breyta á milli kvikra og stöðugra fjaðurstuðla var sett fram þrýstiháð samband. Þar sem megineldstöðin Grímsvötn er að mestu hulin jökli er aðeins ein samfelld GPS stöð þar (GFUM), á Grímsfjalli, og því mikilvægt að skilja hvernig bratt landslag öskjubrotsins og flókin jarðfræði hafa áhrif á hreyfingar stöðvarinnar. Færslur á GFUM í eldgosinu 2011 voru notaðar til að meta dýpt og þrýstibreytingar á kvikuhólfum með mismunandi lögun. Niðurstöður sýna að líkön með bæði landslagi og þrívíddar fjaðurstuðlum auka áhrif landslags í jarðskorpuhreyfingum. Dýpi kvikuhólfs skv. þessum líkönum er á um 2-4 km dýpi og þrýstifall í eldgosinu nemur um 5-50 MPa eftir lögun kvikuhólfs. Bútalíkönin sýna að kvikuhólfið liggur dýpra en metið var með einföldum líkönum og sýna þannig mikilvægi þess að nota raunsæja fjaðurstuðla við túlkun jarðskorpuhreyfinga á jarðfræðilega flóknum svæðum. Study programme: GeophysicsFaculty: Faculty of Earth SciencesAdvisors: Halldór Geirsson and Freysteinn SigmundssonAlso in the masters committee: Bryndís Brandsdóttir, supervisorExaminer: Sigurjón Jónsson, Professor at King Abdullah University of Science and Technology, Saudi Arabia Abstract Deformation models are an important tool to study subsurface processes at active volcanoes. Numerical deformation models can include complex irregular features like topography or crustal heterogeneity, avoiding the potential oversimplifications often necessary for analytical models. Elastic structures based on seismic velocities, provide the dynamic elastic modulus, but due to different strain amplitudes, the static modulus is relevant for deformation studies. However, since there is no commonly acknowledged relation between both types of elastic moduli, the dynamic one is often used in deformation models instead. A Finite Element deformation model was developed for the Icelandic subglacial volcano Grímsvötn, including real topography and a 3D elastic structure. The dynamic elastic moduli, which were derived from seismic velocity and density structures, were converted into static elastic moduli via a pressure-dependent relation. There is only one continuous GPS-station, GFUM, located on a nunatak on the caldera rim and the influence of its proximity to a steep cliff on deformation has not been studied previously. Based on GPS-observations from the 2011 eruption at Grímsvötn, depth and pressure change estimates for a shallow magma chamber were found testing different geometries. Combining the elastic structure with the topography enhances the influence of the topography, requiring a central magma chamber depth between 2 − 4 km below the caldera floor, and a co-eruptive pressure change of 5 − 50 MPa to fit the observed deformation. Independent of the geometry, the model requires larger source depths than previous analytical deformation studies suggested which shows the importance of considering crustal heterogeneity and static moduli in deformation models. 14:20-14:40Rifjagarðar í Bakkaflóa - landmótun, setgerð og myndun (Ribbed moraine ridges in Bakkaflói, NE-Iceland - morphometry, sedimentology and formation) Meistaranemi: Margrét Mjöll Benjamínsdóttir Tungumál fyrirlesturs: Íslenska / Icelandic Sjá nánar Námsleið: JarðfræðiDeild: JarðvísindadeildLeiðbeinandi: Ívar Örn BenediktssonEinnig í meistaranefnd: Ólafur IngólfssonPrófdómari: Halldór G. Pétursson, jarðfræðingur, Náttúrufræðistofnun Íslands, Akureyri Ágrip Ísstraumar eru sá hluti meginjökuls sem flæðir hraðar en ísinn umhverfis og voru þeir hluti af stóra ísaldarjöklinum sem þakti Ísland á seinasta jökulskeiði. Landform, eins og þverhryggir sem finnast í förum fornra ísstrauma veita mikilvægar upplýsingar um virkni og eðli ísstraumanna. Þessi rannsókn fjallar um landmótun, setgerð og myndun þverhryggja í Miðfirði í Bakkaflóa. Í tíu daga vettvangsferð var innri gerð hryggjanna lýst með myndum og teikningum, auk þess sem gerðar voru veftumælingar, og sýnum safnað sem seinna voru greind í rannsóknarstofu. Kortlagning leiddi í ljós 53 hryggi á láglendi Miðfjarðar af mismunandi stærð. Jökulöldur sem sýna flæðistefnu ísstraumsins til norðausturs eru staðsettar vestan við rannsóknarsvæðið og á hálendi Miðfjarðar og gamlar strandlínur, sem taldar eru vera frá seinni hluta Yngri Dryas tímabilsins eða fyrri hluta Preboreal, er að finna neðan við rannsóknarsvæðið. Einsleitur fínkorna jökulruðningur sem sýnir litla sem enga aflögun er ráðandi í innri gerð hryggjanna. Það bendir hugsanlega til þess að jökulruðningurinn hafi verið vatnssósa þegar jökullinn skreið sem hraðast áður en myndun hryggjanna átti sér stað. Steinvölur í jökulruðningnum, sem liggja þverlægt á flæðistefnu jökulsins benda til aukinnar spennu á botni ísstraumsins við myndun hryggjanna. Aukin spenna er afurð aukins núnings á botni straumsins sem hugsanlega dró úr hraða jökulsins. Hugsanlegt er að aukin spenna hafi myndast þegar ísinn fraus við botninn í efri hluta ísstraumsins á meðan neðri hlutinn hélt áfram að flæða. Þetta olli myndun þversprungna vegna hraðamismunar í ísnum. Með minnkandi þykkt ísstraumsins opnuðust sprungurnar niður á botn sem olli því að þverhryggirnir mynduðust. Þetta ferli er einnig talið hafa stuðlað að stöðnun ístraumsins. Þessi rannsókn og aðrar líkar geta verið notaðar við rannsókn á núverandi ísstraumum og eru einnig mikilvægar við rannsóknir á fornum meginjöklum. Study programme: GeologyFaculty: Faculty of Earth SciencesAdvisor: Ívar Örn BenediktssonAlso in the masters committee: Ólafur IngólfssonExaminer: Halldór G. Pétursson, Geologist at the Icelandic Institute of Natural History, Akureyri. Abstract Ice streams are fast flowing arteries of ice sheets and are known to have drained the Icelandic ice sheet during the last glacial period. Landforms including transverse ridges in former ice stream tracks can give vital information on ice stream dynamics and basal conditions. This study describes the sedimentology and morphology of transverse ridges in Miðfjörður in north-east Iceland. Methods used in this study include a ten-day field work where vertical profiles were investigated, fabric measurements conducted, and samples collected for analyzing grain-size distribution and clast morphology. Geomorphological mapping reveals 53 transverse ridges on the Miðfjarðartunga lowland that vary in size. Drumlins indicating the flow direction of the ice stream towards the north-east are found west of the study area and on the Miðfjarðarheiði highlands and raised shorelines of late Younger Dryas to early Preboreal age are seen below the ridge field. The interior of the ridges is dominated by a homogenous till that lacks deformation structures but includes occasional lenses of sorted sediments, possibly indicating liquification of the till during basal sliding. Clasts with orientation transverse to the ice flow, indicate increasing effective stress during time of formation. Increasing stress is the result of increased friction at the ice stream bed, suggesting a slowdown of the ice stream. A process that may have contributed to increased stress on the ice stream bed is basal freezing. Basal freezing occurred in the upper parts of the ice stream while the lower part was still streaming. Due to velocity differences, transverse crevasses would have formed in the transition zone between these two parts of the ice stream. The crevasses reached the glacier bed as the ice stream got thinner resulting in reconstruction of the subglacial till in to transverse ridges. This process is suggested to have contributed to the shutdown of the ice stream. This research and others alike, can be used to study modern ice streams and are also an important factor when reconstructing former ice sheets. Stofa 132 13:05-13:25Mannauðsmál í ferðaþjónustu á tímum Covid-19 dæmi frá Íslandi (Tourism in crisis: Managing people in crisis The case of Iceland and COVID-19 pandemic) Meistaranemi: Florentina TudoranTungumál fyrirlesturs: Enska / In English Sjá nánar Námsleið: FerðamálafræðiDeild: Líf- og umhverfisvísindadeildLeiðbeinendur: Magnús Haukur Ásgeirsson og Íris Hrund HalldórsdóttirPrófdómari: Ester Rós Gústavsdóttir, mannauðsstjóri Háskólans í Reykjavík Ágrip Kenningin gefur til kynna að krísur séu síendurtekin atburður í öllum greinum atvinnulífsins og að krísur í ferðamanna iðnaðinum virðast alltaf eiga sér stað út um allan heim. Krísum er hægt að lýsa með ófyrirsjáanleika, þeirra og má lýsa sem viðburðum sem erfitt er að hafa áhrif á sem birtast miklum hraða en krísustjórnun með áætlanagerð getur dregið úr og lágmarkað áhrif krísa á stofnanir og starfsfólk þeirra. Áætlanagerð krísustjórnunar, innri samskipti og vellíðan fólks ættu að vera aðal áherslur stjórnunarhópa á tímum krísa eins og kenningar mæla með. Rannsóknin reynir að skoða hvort krísustjórnunar áætlun varðandi starfsfólk var notuð í fyrstu bylgju Covid 19 haimsfaraldursins og hvernig starfsfólk skynjaði innri samskipti á tímum krísunnar. Hálf – skipulögð viðtöl með eigindlegri rannsóknaraðferð voru notuð í þessari rannsókn; svarendur viðtalana eru einstaklingar með víðtæka reynslu í ferðaþjónustu iðnaðinum og eiga að baki margra ára reynslu á Íslandi. Niðurstöðurnar gefa til kynna að stofnanirnar hafi ekki haft neina krísustjórnunar áætlun og að ákvarðanir og aðgerðir hafi verið gripið til með skömmum fyrirvara eftir viðbrögð stjórnvalda við Covid-19 heimsfaraldrinum, starfsfólkið upplifði skort á upplýsingum sem voru gefnar með litlum fyrirvara og voru óáreiðanlegar. Covid -19 heimsfaraldurinn og krísan fyrir ferðaþjónustu iðnaðinn er ekki hægt að bera saman við neina kenningu í krísustjórnun vegna áhrifa og lengdar krísunnar og viðbrögð stjórnunarhópa og lausnin á Íslandi bennti til þess að íslensk stjórnvöld stýrðu viðbrögðum fyrirtækjanna meðan á krísunni stóð. Study programme: Tourism StudiesFaculty: Faculty of Life and Environmental SciencesAdvisors: Magnús Haukur Ásgeirsson and Íris Hrund HalldórsdóttirExaminer: Ester Rós Gústavsdóttir, Human Resource Manager at Reykjavík University Abstract The theory indicates that crisis are a reoccurring events across all sectors of industries and crisis in tourism always seem to be happening around the globe. Crises are characterized by unpredictability, as hard to control events and unfolding at fast pace but crisis management through planning can mitigate and minimize the effect of a crisis on the organization and the employees. The crisis management planning, internal communication and the wellbeing of the people of the organization should be the focus of management teams in time of crisis the theory suggests. The research tries to investigate if through the first wave of COVID-19 pandemic any crisis management planning was used in regards to staff employment and how the internal communication during a crisis was perceived by the employees. Semi-structured interviews, as qualitative research method, were used for this study; the respondents of the interviews were individuals with extensive experience in the hospitality industry and had years of experience in Iceland. The findings indicate that the organizations had no crisis management planning and the decisions and measures were taken with short notice following government response to the COVID-19 pandemic. The employees perceived communication as missing, hectic and unreliable. The COVID-19 pandemic and the crisis for tourism industry by the impact and length cannot be compared with any theory in crisis management. The management team measures and solution in Iceland points forward that the Icelandic government steered the organizations response during the crisis. 13:30-13:50„Við þurfum meira en einhver salöt“ Staða nýliða í grænmetisrækt á Íslandi og þörf umbóta á tímum loftslagsvár ("We need more than some salads" The status of newcomers in vegetable farming and the need for reform in times of climate crisis) Meistaranemi: Borghildur Gunnarsdóttir Tungumál fyrirlesturs: Íslenska / Icelandic Sjá nánar Námsleið: Umhverfis- og auðlindafræðiDeild: Líf- og umhverfisvísindadeildLeiðbeinendur: Magnfríður Júlíusdóttir og Skúli SkúlasonPrófdómari: Hafdís Hanna Ægisdóttir, framkvæmdastjóri Stofnunar Sæmundar fróða Ágrip Eftir því sem áhrif loftslagsbreytinga á matvælakerfi heimsins verða skýrari verður nauðsyn á að endurskoða áherslur í matvælaframleiðslu á Íslandi augljósari. Í þessari rannsókn er staða nýliða í grænmetisræktun á Íslandi könnuð ásamt því að rýnt er í umhverfisáhrif matvælaframleiðslu. Vitund ræktendanna um umhverfismál eru athuguð og vilji þeirra til að huga að sjálfbærni í framleiðslu. Stuðningskerfi og stefnumörkun stjórnvalda er greind til að meta hversu vel tekst til við að hvetja til fjölbreytni og sjálfbærni í innlendri matvælaframleiðslu. Viðtöl voru tekin við sex bændur sem teljast til nýliða í greininni og upplifun þeirra af stuðningskerfinu og þeim áskorunum sem þar mæta þeim. Niðurstaðan er sú að ekki er stutt nægilega vel við nýliða í grænmetisrækt. Rekstrarumhverfi þeirra er krefjandi, kostnaður við stofnun og rekstur hár og samkeppnisstaða gagnvart innfluttum afurðum er heldur veik. Þrátt fyrir nýja matvælastefnu er frekari endurbóta þörf á stefnumótun innan matvælaframleiðslu. Vöntun er á samræmi milli ráðlegginga í átt að betri lýðheilsu og sjálfbærni og fjárhagslegum stuðningi til framleiðenda. Frekari stuðningur til grænmetisræktenda ætti að vera á breiðum grunni; m.a. í formi fjárhagsstuðnings, breytinga á lagaumhverfi og skapandi lausna í markaðsumhverfi. Nýliðarnir eru sjálfir fullir hugsjóna og vilja til að bjóða afurðir sem þjóna neytendum framtíðar sem best. Study programme: Environment and Natural ResourcesFaculty: Faculty of Life and Environmental SciencesAdvisors: Magnfríður Júlíusdóttir og Skúli SkúlasonExaminer: Hafdís Hanna Ægisdóttir, Director at the Institute for Sustainability Studies, University of Iceland Abstract As the effects of climate change on world food production become clearer, it is evident that Iceland’s food production system needs to be reevaluated. In this study the position of newcomers to vegetable production in Iceland is examined alongside the climate impact of food production. The climate awareness of producers, as well as their willingness to incorporate sustainable methods in their production, is examined. The ability of the government’s grant systems and policies to encourage diversity and sustainability in domestic food production is evaluated in order to identify opportunities for change. Six farmers, all new to the field, were interviewed and their experiences reflect the challenges associated with the established system. The results show that there is not enough support available for new vegetable farmers. The initial and running costs of vegetable farms are high, making it difficult for newcomers to break into the field, and further weakening their position compared to international products. Despite a recent reform within Icelandic food policy there is still a need for a more holistic advice that furthers public health and sustainability, as well as economic support for producers. Additional support for vegetable farmers should cast a wider net and include direct financial benefits and changes within the legal environment in conjunction with creative solutions in the marketplace. The newcomers have the vision and will necessary to offer produce that serves the consumer of the future. 13:55-14:15A Pearl of Wonders: The Creation of Perlan Museum and the Value of Simulated Natural Attractions for Nature ConservationMeistaranemi: Elisa Maccagnoni Tungumál fyrirlesturs: Enska / In English Sjá nánar Námsleið: FerðamálafræðiDeild: Líf- og umhverfisvísindadeildLeiðbeinandi: Edda R. H. WaageEinnig í meistaranefnd: Anna Dóra SæþórsdóttirPrófdómari: Guðbjörg R. Jóhannesdóttir,lektor við Listaháskóla Íslands Study programme: Tourism StudiesFaculty: Faculty of Life and Environmental SciencesAdvisor: Edda R. H. WaageAlso in the masters committee: Anna Dóra SæþórsdóttirExaminer: Guðbjörg R. Jóhannesdóttir, Assistant Professor at the Iceland University of the Arts Abstract The recent growth in the number of foreign visitors coming to Iceland for its unique nature has raised concerns over the wellbeing of the country’s delicate natural resources and the negative impact tourism might have on Iceland’s fragile nature. At the same time, a recent trend noticeable in Iceland has been the development of indoor simulations of natural attractions that, through the use of multisensorial technologies, offer visitors realistic and nature-like experiences. In light of the environmental issues connected to tourism that Iceland is facing, this research seeks to explore the potential contribution of museums simulated natural attractions for nature conservation in Iceland. The research was conducted in Perlan’s Wonders of Iceland Museum, a popular attraction offering exhibits on Icelandic nature and nature simulations, including a man-made ice cave and a bird cliff replica. Data was collected through qualitative semi-structured interviews with people who contributed to the construction and design of the exhibits. Findings shed light on the processes behind the construction of nature and value creation in the museum, as well as on the way nature simulations can shape human-nature relations. Perlan museum can be understood as a network where relations performed among various human and non-human actors have influenced the construction of engaging and realistic simulated natural attractions that can assume different values, including educational and conservational. The attractions are aimed at raising awareness on environmental issues, inspiring affective nature connectedness, and promoting ethics of care. This is believed to foster human-nature relations and promote pro-environmental behaviours in visitors, which can be positive for nature conservation. 14:20-14:40 Breytileiki örvera í ungri eldfjallajörð (Microbial Diversity in Young Volcanic Soils) Meistaranemi: Tanner Tobiasson ThelmudóttirTungumál fyrirlesturs: Enska / In English Sjá nánar Námsleið: Umhverfis- og auðlindafræðiDeild: Líf- og umhverfisvísindadeildLeiðbeinendur: Guðrún Gísladóttir og Snædís Huld BjörnsdóttirEinnig í meistaranefnd: Utra Mankasingh og Ragnhildur GuðmundsdóttirPrófdómari: Rannveig Anna Guicharnaud, verkefnisstjóri hjá Náttúrufræðistofnun Íslands Ágrip Jarðvegur bindur mikið magn kolefnis og er lykil þáttur í kolefnishringrásinni. Öndunarvirkni jarðvegsörvera hefur mikil áhrif á losun kolefnis úr jarðvegi. Því er mikilvægt að þekkja hlut þeirra ef spá skal fyrir um viðbrögð við loftslagsbreytingum. Jarðvegur á Íslandi er vel fallinn til rannsókna á jarðvegsmyndun og losun kolefnis en áhrif örvera í honum hafa lítið verið könnuð. Hér var samsetning 16S og 18S rRNA gena baktería og heilkjörnunga greind og borin saman milli sýna frá jarðvegi, annars vegar frá sortujörð (e. andisol) sem er þakin graslendi og hins vegar glerjörð (e. vitrisol) á lítt grónum melum. Sýnin voru tekin á mismunandi dýpi (0-5cm, 5-10cm, 10-20cm, and 20-30cm) og voru höfð í 50 daga við ólík hitastig (5, 15 og 25°C). Erfðaefni var einangrað eftir 5, 12 og 50 daga, 16S og 18S rRNA gen mögnuð upp og raðgreind. Fleiri örveruhópar greindust í sýnum úr glerjörð en sortujörð og hópum fækkaði með dýpi. Hátt hlutfall greindist af bakteríum úr fylkingunum Proteobacteria og Actinobacteriota í sýnum úr báðum jarðvegsgerðum. Breytingar á hlutfalli hópa meðan á tilrauninni stóð endurspegla mismunandi viðbrögð örvera við þurrkun og vökvun jarðvegs og hækkun hitastigs. Niðurstöður rannsóknarinnar má tengja við öndunarvirkni og jarðvegsgerð til að varpa ljósi á áhrif örvera í jarðvegsferlum. Slíkt tengist enn fremur umræðu um losun gróðurhúsalofttegunda, kolefnisbindingu, myndun og þróun jarðvegs og getur spáð fyrir um losun kolefnis frá ungri eldfjallajörð. Study programme: Environment and Natural ResourcesFaculty: Faculty of Life and Environmental SciencesAdvisors: Guðrún Gísladóttir and Snædís Huld BjörnsdóttirAlso in the masters committee: Utra Mankasingh and Ragnhildur GuðmundsdóttirExaminer: Rannveig Anna Guicharnaud, Project Manager at The Icelandic Institute of Natural History Abstract Soil is an integral part of the global carbon cycle with a high capacity for storing carbon. Understanding the factors influencing carbon respiration is required to identify potential responses to changing climate. Icelandic soils have characteristics allowing for unique studies of soil formation and carbon respiration, but has been little studied with regard to microbial communities. Analysis of the distribution of 16S and 18S rRNA genes from bacteria and eukaryotes was done to compare microbial community composition between andisols and vitrisols. An experiment with samples representing four soil depths (0-5cm, 5-10cm, 10-20cm, and 20-30cm), were incubated for 50 days, with replicates in 3 different temperature regimes (5, 15, and 25°C). At three set intervals (5, 12, and 50 days) genetic material was extracted, SSU rRNA genes amplified, and sequenced. Greater microbial richness was found in vitrisols than andisols, and richness decreased with depth for both soil types. Taxonomic assignment of bacteria showed high proportions of the phyla Proteobacteria and Actinobacteriota in both soil types. The change in abundance of taxa over the incubation experiment can be used to identify changes due to rewetting of dry-stored soils, and potentially r- or k-selected taxa and their response to increased temperature. This study of microbial communities can be linked to carbon respiration and soil properties to better understand the effect of microbes on soil processes. This information can then guide discussions regarding greenhouse gas emission, soil carbon storage potential, soil formation and development, and modeling of carbon flux from young volcanic soils. 14:45Notkun leitarorða við ferðamannaspá á Íslandi (Using search queries for tourism forecast in Iceland)Meistaranemi: Guðmundur Ingi Björnsson Tungumál fyrirlesturs: Íslenska / Icelandic Sjá nánar Námsleið: Hagnýt tölfræðiDeild: RaunvísindadeildLeiðbeinandi: Helgi TómassonEinnig í meistaranefnd: Gunnar StefánssonPrófdómari: Óli Páll Geirsson, skrifstofustjóri Gagnaþjónustu Þjónustu- og nýsköpunarsviðs Reykjavíkurborgar Ágrip Rannsókn þessi fjallar um að búa til spálíkön sem spá fyrir komu ferðamanna frá Bandaríkjunum, Bretlandi, Þýskalandi og Frakklandi 3, 6, 12 og 24 mánuði fram í tímann. Smíðuð voru þrjú líkön fyrir hvert land, SARIMA líkan sem byggði á fyrri fjölda ferðamanna, SARIMA líkan byggt á fyrri fjölda ferðamanna með viðbótarskýribreytum þar sem bætt var við breytum sem voru leitarorð frá leitarvél á Google og þriðja líkanið var sjálfaðhverft líkan (AR) þar sem bætt var við sömu skýribreytum og voru í seinna SARIMA líkaninu. Tilgáta rannsóknarinnar var að líkönin með viðbótarskýribreytum í formi leitarorða framkvæmdu spár sem skiluðu niðurstöðum með lægri spáskekkju heldur en líkön sem byggðu aðeins á fyrri fjölda ferðamanna. Gögnin sem notuð voru í rannsókninni voru úr tveimur gagnasöfnum en það fyrra var fjöldi farþega eftir þjóðerni sem komu til Íslands í gegnum Keflavíkurflugvöll frá janúar 2010 til og með desember 2019. Seinna gagnasafnið samanstóð af leitarorðum úr leitarvél Google sem voru sótt á heimasíðuna Google Trends fyrir sama tímabil og komur ferðamanna voru. Unnið var með nálgun Box-Jenkins í SARIMA líkönum þar sem beitt var mismunun á tímaröðina svo að slembiferlið væri veikt sístætt eftir mismunun en ekki var beitt mismunun á AR líkanið þar sem samþættingarsamband var til staðar milli fjölda ferðamanna og leitarorða. Niðurstöður rannsóknarinnar voru að AR líkan með viðbótarskýribreytum, hjá Þýskalandi sýndi lækkun á spáskekkju. Ekkert annað líkan sýndi mikilsháttar lækkun á spáskekkju. Líkönin fanga árstíðarbundin áhrif þar sem spárnar fylgja sömu árstíðarbundnu fylgni og voru í gögnunum fyrir komur ferðamanna. Í heildina litið var of lítill munur á spáskekkju hjá líkani 1 samanborið við líkön 2 og 3 til að álykta að samband sé til staðar milli fjölda ferðamanna og leitarorðanna sem valin voru. Ekki er því hægt að staðfesta tilgátuna að líkön með viðbótarskýribreytum í formi leitarorða frá Google gefi spá með lægri spáskekkju í þessari rannsókn. Study programme: Applied Statistics, MASFaculty: Faculty of Physical SciencesAdvisor: Helgi TómassonAlso in the masters committee: Gunnar StefánssonExaminer: Óli Páll Geirsson Abstract The objective of this study was to create forecasting models that predict the arrival of tourists from the United States, United Kingdom, Germany and France 3, 6, 12 and 24 months in advance to Iceland. Three models were created for each country, a SARIMA model based on the previous number of tourists, a SARIMA model based on the previous number of tourists with additional explanatory variables that were search queries from Google and the third model was an autoregressive model (AR) where the same explanatory variables were added as in the second SARIMA model. The hypothesis of the study was that the models with additional explanatory variables in the form of search queries performed predictions that returned results with a lower forecast error than models that were based only on the previous number of tourists. The data used in the study were from two databases, the number of passengers by nationality who came to Iceland via Keflavík Airport from January 2010 to December 2019. The second database consisted of search queries from the Google that were downloaded from the Google Trends website for the same period as the arrivals of tourists were. Box-Jenkins approach was used in SARIMA models were the time series were differenced so the stochastic process would be weakly stationary, but the AR model was not differenced as there was an integration relationship between the number of tourists and the search queries. The results of the study were that the AR model with additional explanatory variables, in Germany showed a reduction in the forecast error but no other model showed a significant reduction in the forecast error. The models capture a seasonal effect as the forecasts follow the same seasonal correlation as was in the data for tourist arrivals. Overall, there was too little difference in forecast error in Model 1 compared to Models 2 and 3 to conclude that there is a relationship between the number of tourists and the keywords chosen. Therefore, it is not possible to confirm the hypothesis that models with additional explanatory variables in the form of search queries from Google give a forecast with a lower forecast error in this study. facebooklinkedintwitter