HÍ og HR fá upplýsingatækniverðlaun SKÝ 2018

Háskóli Íslands og Háskólinn í Reykjavík hljóta upplýsingatækniverðlaun SKÝ árið 2018. Lilja Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra, afhenti Kristjáni Jónassyni, prófessor við Háskóla Íslands, og Gísla Hjálmtýssyni frá Háskólanum í Reykjavík verðlaunin á 50 ára afmælishófi félagsins núna síðdegis.

Valnefnd vegna verðlaunanna hafði skv. reglum að leiðarljósi að veita viðurkenningu fyrir framúrskarandi framlag á sviði upplýsingatækni þar sem verðmæti hefðu skapast og líf Íslendinga auðgast með hagnýtingu á upplýsingatækni. Áhersla var lögð á að framlagið hefði þegar sannað sig með afgerandi hætti.

Í rökstuðningi valnefndarinnar um verðlaunin að þessu sinni segir m.a.: „Frá því árið 1976 hefur tölvunarfræði verið kennd á háskólastigi á Íslandi, en þá hófst fyrst kennsla í Háskóla Íslands að tilstuðlan dr. Odds Benediktssonar. Árið 1998 hófst  kennsla í tölvunarfræði hjá Háskólanum í Reykjavík, en fram að þeim tíma hafði kerfisfræði verið kennd við skólann.

Á þessum tíma hafa um 2.500 nemendur brautskráðst úr grunnnámi, um það bil 160 manns hafa lokið meistaranámi og rúmlega 10 doktorsnámi. Á fyrstu árum tölvunarfræðinnar og lengi framan af hefur kynjaskiptingin verið frekar ójöfn þar sem karlmenn hafa verið í miklum meirihluta. En með talsverðu átaki hefur báðum háskólum tekist að auka áhuga kvenna á tölvunarfræði og voru konur 30% þeirra sem útskrifuðust með B.Sc. í tölvunarfræði árið 2017. Er svo komið að hvergi í heiminum er jafn mikil fjölgun nýinnritaðra kvenna í tölvunarfræði og í háskólunum hér á landi.

Það má hiklaust segja að tölvunarfræðideildir háskólanna hafi lagt sitt af mörkum til samfélagsins með því mikla og góða starfi sem þar fer fram. Tölvunarfræði og tæknimenntun er að verða ein af grundavallarstoðum íslensks atvinnulífs og standa íslensk tölvufyrirtæki vel að vígi með háskólamenntaða starfsmenn en þó er ekki hægt að horfa fram hjá því að fram undan er skortur á starfsmönnum með tölvumenntun alls staðar í heiminum enda tölvutæknin alls staðar í öllum geirum atvinnulífsins. Það er því með mikilli ánægju sem Ský veitir tölvunarfræði í Háskóla Íslands og Háskólans í Reykjavík Upplýsingatækniverðlaunin 2018.“

Háskóli Íslands

Fyrsta námsleiðin í tölvunarfræði var sett á stofn innan Stærðfræðiskorar við Raunvísindadeild Háskóla Íslands árið 1976. Aðalhvatamaður að stofnun námsleiðarinnar var dr. Oddur Benediktsson, prófessor í stærðfræði. Fyrstu þrír tölvunarfræðingarnir brautskráðust vorið 1978, tvær konur og einn karl.  Síðan þá hafa brautskráðst vel yfir 1000 tölvunarfræðingar frá Háskóla Íslands. Hlutfall karla og kvenna hefur sveiflast talsvert í gegnum árin sem er alþjóðlegt mynstur en yfir heildina eru konur um fimmtungur. Nemendur sem hafa brautskrást frá Háskóla Íslands hafa lokið framhaldsnámi um allan heim með góðum árangri en aðrir háskólar búast við að fá góða nemendur frá Háskóla Íslands. 

Nám í hugbúnaðarverkfræði hófst árið 2002. Námið hefur notið vaxandi vinsælda og hafa tæplega tvö hundruð brautskrást með BS-próf í þeirri grein frá upphafi. Til að öðlast verkfræðingstitil þurfa nemendur að ljúka MS-gráðu í hugbúnaðarverkfræði en það er hægt að gera bæði hér heima og erlendis. 

Árið 1998 var byrjað að bjóða upp á meistaranám í tölvunarfræði og nokkrum árum seinna í hugbúnaðarverkfræði.  Á sjötta tug nemenda hefur lokið MS-prófi í tölvunarfræði og 15 í hugbúnaðarverkfræði. Þá hafa tveir nemendur lokið doktorsprófi í tölvunarfræði og hugbúnaðarverkfræði frá Háskóla Íslands, einn úr hvorri grein. Nemendur sem hafa verið í grunnnámi í tölvunarfræði og hugbúnaðarverkfræði við Háskóla Íslands og lokið doktorsprófi í öðrum greinum fylla á annan tug. 

Í upphafi námsins sinnti Oddur Benediktsson kennslunni ásamt stundakennurum. Einnig kenndi Sven Þ. Sigurðsson námskeið í fræðilegri tölvunarfræði. Síðan hefur kennurum fjölgað jafnt og þétt og núna eru 14 fastir kennarar og aðjunktar við námsbraut í tölvunarfræði ásamt fjölmörgum stundakennurum.  

Á þessu tímabili hefur tölvunarfræðin sem þekkingariðnaður vaxið frá því að vera nánast ósýnileg í að verða nánast fjórðungur af þjóðarkökunni. Nemendur hafa átt þess kost að læra nýsköpun og frumkvöðlafræði í aldarfjórðung sem hefur leitt til þess að fjölmörg fyrirtæki hafa verið stofnuð á grunni námsins. Þá hafa kennarar í tölvunarfræði við Háskóla Íslands stofnað á annan tug sprotafyrirtækja. Rannsóknir kennarar í tölvunarfræði og hugbúnaðarverkfræði spanna enn fremur vítt svið og þeir eru í nánu samstarfi við fyrirtæki og stofnanir hérlendis sem erlendis.  

Háskólinn í Reykjavík

Tölvunarfræði hefur verið kennd við Háskólann í Reykjavík frá stofnun háskólans árið 1998.  Hlutverk HR er að sinna þörfum atvinnulífs og samfélags fyrir menntun og þekkingu á sviðum tækni, viðskipta og laga.  Því hefur það verið keppnismál frá upphafi að sinna vel menntun á sviði upplýsingatækni, enda þörf samfélagsins mikil og stöðugt vaxandi.
Námsframboð í upplýsingatækni við Háskólann í Reykjavík hefur þróast mikið á þeim 20 árum sem liðið hafa. Í upphafi var boðið upp á grunnnám og meistaranám í tölvunarfræði og diplóma í kerfisfræði. Síðar bættist hugbúnaðarverkfræði við og svo tölvunarstærðfræði. Til að halda áfram að mæta þörfum atvinnulífsins hafa á síðustu árum bæst við brautir sem tengja tölvunarfræði og viðskipti, en í boði eru bæði grunnnám í tölvunarfræði með áherslu á viðskiptafræði og meistaranám í upplýsingastjórnun.   Enn fremur er nú boðið upp á nám í tölvunarfræði á Akureyri í samstarfi við Háskólann á Akureyri.

Háskólinn í Reykjavík hefur útskrifað yfir 1250 einstaklinga í tölvunarfræðigreinum frá upphafi náms árið 1998.  Af þeim hafa yfir 80 lokið meistaragráðu og 10 doktorsgráðu.

Fjöldi útskrifaðra hefur sveiflast verulega í gegnum árin og þegar fjöldi útskrifaðra var kominn niður undir 60 árið 2007 var farið í átak til að efla áhuga á námi í tölvunarfræði, í samstarfi við atvinnulíf og atvinnulífssamtök.  Það hefur skilað sé í mikilli fjölgun og á síðasta ári útskrifaði HR um 220 nemendur í upplýsingatækni. 

Í gegnum tíðina hafa karlar verið meirihluti nemenda og svo er ennþá.  Töluvert hefur þó áunnist í að jafna kynjahlutföllin á síðustu árum og er hlutfall kvenna meðal nýnema í tölvunarfræði við HR komið í um þriðjung í dag.  Félag kvenna í tölvunarfræðinámi við HR, /sys/tur, og verkefnið Stelpur og tækni hafa lagt mikið til þessa árangurs.
Kennsla og rannsóknir í tölvunarfræði við HR hafa skilað samfélaginu miklu í gegnum árin og má þakka það því frábæra starfsfólki sem vinnur í tölvunarfræðideild HR og í öðrum deildum og sviðum HR sem koma að kennslu og veita nemendum þjónustu og stuðning.

Í valnefnd vegna upplýsingatækniverðlauna SKÝ voru Guðbrandur Örn Arnarson hjá SAReye, Jóhannes Jónsson hjá Ríkisskattstjóra, Steinunn Gestsdóttir hjá Háskóla Íslands, Svana Gunnarsdóttir hjá Frumtak Ventures, Snæbjörn Ingi Ingólfsson hjá Origo og Arnheiður Guðmundsdóttir hjá Ský. 

Verðlaunagripurinn er glerlistaverk eftir Ingu Elínu.