Loftslagsváin ekki nóg til að sannfæra fólk
Skynsamlegt er að sýna almenningi fram á að hann hafi hag af aðgerðum til að milda áhrif loftslagsbreytinga ef takast á að fylkja liði um slíkar aðgerðir. Ekki nægir að benda á umfang vandans til að fólk sannfærist um nauðsyn aðgerða. Þetta er mat fjölþjóðlegs teymis umhverfis- og félagssálfræðinga sem birtir niðurstöður sínar í hinu virta fræðitímariti Nature: Climate Change í dag.
Á meðal höfunda eru þrjár íslenskar fræðikonur, þær Ragna Benedikta Garðarsdóttir, dósent í félagssálfræði við Háskóla Íslands, Nína María Saviolidis, sem lauk nýverið MS-gráðu í umhverfis- og auðlindafræðum frá Háskóla Íslands, og Gró Einarsdóttir, doktorsnemi í samfélagssálfræði við Gautaborgarháskóla í Svíþjóð. Allar hafa þær rannsakað aðgerðir fólks til að sporna gegn loftslagsbreytingum. Ragna var ábyrgðarmaður rannsóknarinnar hér á landi og fékk Nínu Maríu til liðs við sig sem vann meistaraverkefni tengt þessari rannsókn. Gró tilheyrir teymi rannsakenda við Gautaborgarháskóla sem sá um sænskan hluta rannsóknarinnar. Gró hefur einnig kynnt niðurstöður þeirra á alþjóðlegri ráðstefnu.
Greinin fjallar um hvernig hvetja má fólk til aðgerða gegn loftslagsbreytingum. Rannsóknin byggist á svörum sex þúsund manns í 24 ríkjum og hefur tekið þrjú ár í framkvæmd. Stjórnandi rannsóknarinnar er Dr. Paul Bain við Sálfræðideild Tækniháskólans í Queensland í Ástralíu. Samkvæmt rannsakendum hafa áhyggjur af loftslagsbreytingum vikið að undanförnu fyrir öðrum brýnum alþjóðamálum í vitund almennings. „Sumir trúa því ekki enn að loftslagsbreytingar séu af manna völdum og enn aðrir hafa engar áhyggjur af málinu því þeir átta sig ekki á umfangi vandans,“ segir Ragna Benedikta Garðarsdóttir og vísar til þess að illa gengur að fá fólk til að breyta hegðun sinni til að sporna gegn loftslagsbreytingum.
Af þessum sökum stefndu höfundar rannsóknarinnar að því að athuga hvort fólk væri frekar tilbúið til þess að breyta hegðun sinni í vistvæna átt ef það tryði því að slíkt átak hefði einnig í för með sér annars konar ávinning (e. co-benefits).
„Það er í raun verið að athuga hvort aukinn hvati sé til þess að breyta hegðuninni ef fólk trúir því að það skili einhverju öðru líka, einskonar tveir fyrir einn,“ segir Ragna. Það kom í ljós að fólki finnst hreinna loft og bætt heilsa ekki nægar ástæður til þess að breyta hegðun sinni í vistvæna átt. Aftur á móti er fólk líklegra til að vilja breyta hegðun sinni ef ávinningurinn verður mannvænna og vinalegra samfélag og aukin tækni- og efnahagsþróun.
Greinin í Nature: Climate Change kemur út nú þegar styttist í Loftslagsráðstefnu Sameinuðu þjóðanna en hún fer fram í París í desember næstkomandi. Þar hyggjast þjóðir heims ræða aðgerðir í loftslagsmálum og getur rannsóknin nýst vel í þeirri vinnu að sögn Rögnu. „Hagnýta má niðurstöður rannsóknarinnar fyrir stefnumótun sem er líklegri til að ýta við fólki. Ef stefnumótun og skilaboð stjórnvalda beinast að þessum ávinningi í stað þess að einblína á áhrif útblásturs eru þau líklegri til þess að ná eyrum almennings.“
